اثربخشی برنامة آموزشی ذهن آگاهی مثبت بر پاسخ به تنیدگی و علائم افسردگی نوجوانان پسر دارای نشانه های افسردگی
الموضوعات :محمد یزدانی 1 , مریم اسماعیلی 2
1 - دانشگاه اصفهان
2 - دانشگاه اصفهان
الکلمات المفتاحية: ذهن آگاهی مثبت پاسخ به تنیدگی افسردگی علائم افسردگی نوجوانی,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر تعیین اثر بخشی برنامه آموزشی ذهن آگاهی مثبت بر پاسخ به تنیدگی و علائم افسردگی در نوجوانان پسر دارای نشانه های افسردگی شهر اصفهان بود. طرح پژوهش از نوع شبه آزمایشی به شیوه پیشآزمون- پسآزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. از میان دانشآموزان پسر دوره دوم دبیرستانهای شهر اصفهان در سال تحصیلی 6931-5931، 04 نفر با توجه به معیارهای ورود به پژوهش و بر اساس روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. گروه آزمایش تحت آموزش برنامه ذهنآگاهی مثبت به مدت 8 جلسه 09 دقیقهای قرار گرفتند. آزمودنیها توسط سیاهه پاسخ به تنیدگی (کوه، پارک، کیم و چو، 2001) و سیاهة افسردگی بک- نسخه دوم (بک، استیر و براون، 1996) مورد ارزیابی قرار گرفتند. دادهها از طریق آزمون تحلیل واریانس با اندازهگیریهای مکرر تجزیه وتحلیل شدند. نتایج حاکی از اثربخشی آموزش ذهنآگاهی مثبت بر متغیرهای پاسخ به تنیدگی و نشانههای افسردگی در مراحل پس آزمون و پیگیری بود (10/0>p).
افراسیابی، مهناز و اکبرزاده، نسرین. (1386). بررسی و مقایسه شیوه های مقابله با تنیدگی در نوجوانان عادی و بزهکار شهر تهران. فصلنامه مطالعات روان شناختی، 3(1)، 20-7.
انجمن روانپزشکی آمریکا. (1393). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی (DSM-5). ترجمه فرزین رضاعی، علی فخرایی، آتوسا فرمند، علی نیلوفری، ژانت هاشمی آذر و فرهاد شاملو. تهران: انتشارات ارجمند.
برجعلی، احمد. (1392). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش تعارضات والد ـ فرزندی در نوجوانان. مجله علوم رفتاری، 7(1) 6 ـ1.
جعفری، فرانک. (1383). عوامل تنیدگی زا در نوجوانان 13 ساله مدارس راهنمایی منتخب شهرستان کرمانشاه (1380). فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، 8(1)، 42-35.
گل پور چمر کوهی، رضا و محمد امینی، زرار. (1391). اثربخشي كاهش تنیدگی مبتني بر ذهن آگاهي بر بهبود ذهن آگاهي و افزايش ابراز وجود در دانش آموزان مبتلا به اضطراب امتحان. فصلنامه روانشناسی مدرسه، 1(3)، 100-82.
حسینی، سیده زهرا. (1394). بررسی اثربخشی درمان تنیدگی زدایی مبتنی بر ذهن آگاهی در نشانههای افسردهوار و حساسیت اضطرابی بیماران مبتلا به درد مزمن. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه خوارزمی تهران.
دابسون، کیت استفان و محمدخانی، پروانه. (1386). مختصات روانسنجی پرسشنامهی افسردگی بک-2 در مبتلایان به اختلال افسردگی اساسی در دورهی بهبودی نسبی. ویژهنامة توانبخشی در بیماریها و اختلالات روانی. 8(29)، 86-80.
دهستانی، مهدی. (1394). اثربخشي آموزش كاهش تنیدگی مبتني بر ذهن آگاهي بر افسردگي، اضطراب و افسردگي دانش آموزان دختر. فصلنامه اندیشه و رفتار، 9(37)، 47-37.
رحمانی، مهدیه. (1396). تأثیر آموزش ذهن آگاهی بر کاهش اضطراب بیماران دارای اختلالات اضطرابی. پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
رستمی، صدیقه و جباری، سوسن. (1394). مقایسه کفایت اجتماعی دانش آموزان آسیبدیده شنوایی دارای مادران با و بدون تنیدگی. مجله تعلیم و تربیت استثنایی، 5(133)، 14-5.
صدقی، پروین. (1396). بررسی مقایسة اثربخشی آموزش هوش معنوی، ذهن آگاهی و مدیریت تنیدگی بر بهزیستی روانشناختی و تاب آوری زنان سرپرست خانوار. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه زنجان.
عمادپور، لیلا؛ غلام علی لواسانی، مسعود. (1395). رابطه ی حمایت اجتماعی ادراک شده با بهزیستی روانشناختی در دانش آموزان. مجله روانشناسی، (20) 1، 75_85.
فتی، لادن؛ بیرشک، بهروز؛ عاطف وحید، محمد کاظم و دابسون، کیت استفان. (1384). ساختارهای معنا گذاری/ طرحوارهها، حالتهای هیجانی و پردازش شناختی اطلاعات هیجانی: مقایسهی دو چهارچوب مفهومی. مجلة روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)،11، 326-312.
میلانی، مهدیه؛ اللهیاری، عباسعلی؛ آزادفلاح، پرویز؛ فتحی آشتیانی، علی؛ طاولی، آزاده. (1393). اثربخشي درمان ذهن آگاهي مبتني بر شناخت و درمان شناختي رفتاري در واكنش پذيري شناختي و رضايتمندي از خود در زنان مبتلا به افسردگي اساسي عودكننده. مجله روانشناسی، (18)4، 393_407.
Abbott, R. A., Whear, R., Rodgers, L. R., Bethel, A., Coon, J. T., Kuyken, W., ... & Dickens, C. (2014). Effectiveness of mindfulness-based stress reduction and mindfulness based cognitive therapy in vascular disease: A systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. Journal of Psychosomatic Research, 76(5), 341-351.
Al-Gelban, K. S. (2007). Depression, anxiety and stress among Saudi adolescent school boys. The Journal of the Royal Society for the Promotion of Health, 127(1), 33-37.
Beck, A. T., Steer, R. A., & Brown, G. K. (1996). Beck Depression Inventory-II. San Antonio, 78(2), 490-8.
Bifulco, R. (2012). Can nonexperimental estimates replicate estimates based on random assignment in evaluations of school choice? A within‐study comparison. Journal of Policy Analysis and Management, 31(3), 729-751.
Bohlmeijer, E., Prenger, R., Taal, E., & Cuijpers, P. (2010). The effects of mindfulness-based stress reduction therapy on mental health of adults with a chronic medical disease: A meta-analysis. Journal of Psychosomatic Research, 68(6), 539-544.
Cavanagh, K., Strauss, C., Forder, L., & Jones, F. (2014). Can mindfulness and acceptance be learnt by self-help?: A systematic review and meta-analysis of mindfulness and acceptance-based self-help interventions. Clinical Psychology Review, 34 (2), 118-129.
Davidson, R. J., Kabat-Zinn, J., Schumacher, J., Rosenkranz, M., Muller, D., Santorelli, S. F., ... & Sheridan, J. F. (2003). Alterations in brain and immune function produced by mindfulness meditation. Psychosomatic Medicine, 65(4), 564-570.
Dimidjian, S., Goodman, S. H., Felder, J. N., Gallop, R., Brown, A. P., & Beck, A. (2015). An open trial of mindfulness-based cognitive therapy for the prevention of perinatal depressive relapse/recurrence. Archives of Women’s Mental Health, 18(1), 85-94.
Garland, E. L., Farb, N. A., R. Goldin, P., & Fredrickson, B. L. (2015). Mindfulness broadens awareness and builds eudaimonic meaning: A process model of mindful positive emotion regulation. Psychological Inquiry, 26(4), 293-314.
Garland, E. L., Gaylord, S. A., & Fredrickson, B. L. (2011). Positive reappraisal mediates the stress-reductive effects of mindfulness: An upward spiral process. Mindfulness,2(1), 59-67.
Girdano, D. A., Everly, G. S., & Dusek, D. E (2008). Controlling stress and tension, (Ed. 8), San Francisco.
Goldin, P. R., & Gross, J. J. (2010). Effects of mindfulness-based stress reduction (MBSR) on emotion regulation in social anxiety disorder. Emotion, 10(1), 83.
Goyal, M., Singh, S., Sibinga, E. M., Gould, N. F., Rowland-Seymour, A., Sharma, R., ... & Ranasinghe, P. D. (2014). Meditation programs for psychological stress and well-being: A systematic review and meta-analysis. JAMA Internal Medicine, 174(3), 357-368.
Ivtzan, I., & Lomas, T. (2016). Mindfulness in positive psychology: The science of meditation and wellbeing. Routledge.
Kabat – zinn J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and. mind to face stress, pain and illness. New York: Dell Publishing.
Kabat-Zinn, J., Maisson, A. O., Kristeller, J., Gay Peterson, L. Fletcher, K.E., Pbert, L., Lenderking, W.R., & Santorelli, S.F. (1992).«Effectiveness of a meditation based stress reduction program in the treatment of anxiety disorders». American Journal of Psychiatry, 149, 936-943.
Kashdan, T. B., Rottenberg, J., Goodman, F. R., Disabato, D. J., & Begovic, E. (2015). Lumping and splitting in the study of meaning in life: Thoughts on surfing, surgery, scents, and sermons. Psychological Inquiry, 26(4), 336-342.
Kiken, L. G., & Shook, N. J. (2011). Looking up: Mindfulness increases positive judgments and reduces negativity bias. Social Psychological and Personality Science, 2(4), 425-431.
Klatt, M. D., Buckworth, J., & Malarkey, W. B. (2009). Effects of low-dose mindfulness-based stress reduction (MBSR-ld) on working adults. Health Education & Behavior,36(3), 601-614.
Koh, K. B., Park, J. K., Kim, C. H., & Cho, S. (2001). Development of the stress response inventory and its application in clinical practice. Psychosomatic Medicine, 63(4), 668-678.
Kristeller, J. L., Baer, R. A., & Quillian-Wolever, R. (2006). Mindfulness-based approaches to eating disorders. Mindfulness-based treatment approaches: Clinician’s Guide to Evidence Base and Applications, 75.
Krusche, A., Cyhlarova, E., King, S., & Williams, J. M. G. (2012). Mindfulness online: A preliminary evaluation of the feasibility of a web-based mindfulness course and the impact on stress. BMJ open, 2(3), e000803.
Layous, K., Chancellor, J., Lyubomirsky, S., Wang, L., & Doraiswamy, P. M. (2011). Delivering happiness: Translating positive psychology intervention research for treating major and minor depressive disorders. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 17(8), 675-683.
Layous, K., Nelson, S. K., & Lyubomirsky, S. (2013). What is the optimal way to deliver a positive activity intervention? The case of writing about one’s best possible selves. Journal of Happiness Studies, 14(2), 635-654.
Mace, C. (2006). Long-term impacts of mindfulness practice on wellbeing: New findings from qualitative research. Dimensions of Well-being. Research and Intervention, 455-469.
Manicavasgar, V., Parker, G., & Perich, T. (2011). Mindfulness-based cognitive therapy vs cognitive behaviour therapy as a treatment for non-melancholic depression. Journal of Affective Disorders, 130(1), 138-144.
Marcus, S. M., Stuart, E. A., Wang, P., Shadish, W. R., & Steiner, P. M. (2012). Estimating the causal effect of randomization versus treatment preference in a doubly randomized preference trial. Psychological Methods, 17(2), 244.
Praissman, S. (2008). Mindfulness‐based stress reduction: A literature review and clinician’s guide. Journal of the American Association of Nurse Practitioners, 20(4), 212-216.
Rashid, T. (2015). Positive psychotherapy: A strength-based approach. The Journal of Positive Psychology, 10,25–4
Ritchie, T. D., & Bryant, F. B. (2012). Positive state mindfulness: A multidimensional model of mindfulness in relation to positive experience. International Journal of Wellbeing, 2(3).
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology,52(1), 141-166.
Segal, Z, V., Williams, J. M. G., & Teasdale, J. D. (2002) Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A new approach to preventing relapse. New York: Guilford Press.
Shapira, L. B., & Mongrain, M. (2010). The benefits of self-compassion and optimism exercises for individuals vulnerable to depression. The Journal of Positive Psychology, 5(5), 377-389.
Tovote, K. A., Fleer, J., Snippe, E., Peeters, A. C., Emmelkamp, P. M., Sanderman, R., ... & Schroevers, M. J. (2014). Individual mindfulness-based cognitive therapy and cognitive behavior therapy for treating depressive symptoms in patients with diabetes: Results of a randomized controlled trial. Diabetes Care, 37 (9), 2427-2434.
Vivolo, A. M., Holt, M. K., & Massetti, G. M. (2011). Individual and contextual factors for bullying and peer victimization: Implications for prevention. Journal of School Violence, 10(2), 201-212.
Williams, J. M. G., & Kuyken, W. (2012). Mindfulness-based cognitive therapy: A promising new approach to preventing depressive relapse. FOCUS, 10(4), 489-491.
Yang, Y., Liu, Y. H., Zhang, H. F., & Liu, J. Y. (2015). Effectiveness of mindfulness-based stress reduction and mindfulness-based cognitive therapies on people living with HIV: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Nursing Sciences, 2 (3), 283-294.
