سزارین نابهنگام؛ جرم بی مجنی علیه
الموضوعات :محمود عباسی 1 , میثم کلهرنیاگلکار 2
1 - دانشیار، رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - پژوهشگر مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: سزارین نابهنگام, تولد تقویمی, نوزاد, مسئولیت کیفری, پزشک, مادر,
ملخص المقالة :
سزارین نابهنگام، تعیین زمان تولد با انگیزه های غیرپزشکی است. مهمترین مصداق این عمل در جامعه ایرانی که خاصه در دهه اخیر تظاهر یافته و رو به فزونی گذارده، تلاش برای انطباق تولد نوزاد با تاریخ های منحصر به فرد تقویمی است. صرف نظر از آسیب-شناختی رفتاری و نقد اخلاقی پیرامون این عمل، نگاهی پیامدگرا، لزوم اهتمام و مواجهه قاطع نظام حقوقی در قبال سزارین نابهنگام را بیش از پیش ضروری می سازد. در مطالعه حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، ضمن بررسی قوانین جزایی و مبانی جرم انگاری، ابعاد مسئولیت کیفری عمل سزارین نابهنگام مطمح نظر قرار گرفت. یافته ها نشان داد، سزارین نابهنگام به واسطه تهدید سلامت مادر و جنین، تحمیل مخاطرات غیرمتعارف و نیز محروم نمودن نوزاد از منافع تکمیل دوران جنینی، و به علاوه، پیامدهایی که در خصوص افزایش خطای پزشکی و ترویج و تحکیم سنت های نادرست در جامعه سلامت ایجاد می نماید، به لحاظ مبانی جرم شناختی عملی خلاف اخلاق و نظم اجتماعی و بایسته ی تلقی به مثابه جرم است. مضافاً قوانین جزایی کنونی نظیر بند ج ماده 158 و ماده 495 قانون مجازات اسلامی، از مبانی قانونی تحقق مسئولیت کیفری ناشی از این عمل محسوب می شود. به علت وضعیت جنین و نیز فقدان قدرت بزه دیده بر طرح دعوا، و اتفاق والدین و پزشک نسبت به دخالت غیرپزشکی در تاریخ زایمان، این عمل نابهنجار، به مثابه جرمی بی مجنی علیه است که طبیعتاً پیگیری حقوقیِ آن با دشواری و موانعی مواجه می شود. بر این اساس، لازم است که با تأکید بر جنبه عمومی تخلفِ سزارین نابهنگام، و مستند به مواد مربوطه در قانون مجازات اسلامی، در فرض جمع ارکان مسئولیت کیفری، در کنار برخورد انتظامی، پزشکان و مراکز پزشکی متخلف از سوی مدعی العموم مورد پیگرد کیفری قرار گیرند.
1. Mill, J.S. On Liberty. London: J.W. Parker and Son. 2th Ed. 1859. p.22.
2. Warning about calendar deliveries; What are the complications of preterm delivery? 2020 November 24. Available at: https://www.khabaronline.ir/news/1459012.
3. Gorgi A. K. The basis and concept of fundamental rights. Journal of Constitutional law. 2004; 2:9.
4. Rita J. Human Rights and the Unborn Child. Netherlands: Martinus Nijhoff Publishers; 2009. p.68.
5. Azin S M. Fetal personality in terms of jurisprudence, rights and ethics. Second Conference on Religious Practice in Medicine. 2013; 143.
6. Will the tragedy of the chronological births repeated?. 2019 October 29.
Available at: https://www.isna.ir/news/98080502540/.
7. Radfar M. Random deliveries. Iran M. 2019 October 31; 7192: 14.
8. Northcott H, Vanderheyden L, Northcott J, Adair C, McBrien-Morrison C. Perceptions of preventable medical errors in Alberta, Canada. Int J Qual Health Care. 2008; 20 (2): 115-122.
9. Abbasi M. Introduction to Medical Law. Tehran: Legal Publication; 2020. p. 253-260.
10. Abbasi M. Medical criminal law. Tehran: Legal Publication; 2018. p.165.
11. Abbasi M. Medical disciplinary law. Tehran: Legal Publication; 2018. p.139-155.
