حقوق کودکان و نوجوانان بزهکار در ایران: تحلیل چهار حوزه تعیّن بخش
الموضوعات :مریم شعبان 1 , سید محمد حسینی 2
1 - دکتری جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، بندرعباس، ایران
الکلمات المفتاحية: بزهکاری کودکان, حقوق کودکان و نوجوانان, جامعه ایران, جهان اسلام, جامعه جهانی,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر، به دنبال مطالعه نحوه مواجهه چهار حوزه اصلی و مرجع در ایران و جهان با بزهکاری کودکان و نوجوانان است. در گام اول پژوهش، چهار حوزه اصلی و مرجع، شناسایی شدند که شامل قوانین و مقررات ایران، احکام دین اسلام، میثاق حقوق کودک در اسلام و کنوانسیون حقوق کودک، هستند و سپس با رویکرد کیفی و روش تحلیل اسنادی مورد تحلیل و مداقه قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان می دهند که مواجهه با کودکان و نوجوانان بزهکار، در هر چهار حوزه تقریباً یکسان است. هر چند که سه حوزه مرتبط با ایران و جهان اسلام، با محوریت شریعت اسلام بخصوص تشیع مطرح شده اند و ریشه های آنها در دین اسلام نهفته است؛ و در برابر آنها کنوانسیون حقوق کودک به عنوان یک امر بین المللی بر اساس اعلامیه حقوق بشر و باور به اومانیسم تدوین شده است؛ اما در رابطه با چگونگی مواجهه با بزهکاری کودکان و نوجوانان، بسیار نزدیک عمل می کنند و نقاط اختلاف معناداری در بین رویه های آنها نیست. هر چهار حوزه، کودک را فاقد قدرت تصمیم گیری دقیق برای عمل دانسته و بزهکاری او را در قالب یک «خطا»ی معمول در جریان رشد او می پندارند. تا حد امکان کودک باید بخشیده شده و خطای او نادیده گرفته شود؛ انجام این عمل نیز جنبه اصلاحی و بازجامعه پذیری دارد که باید در درون خانواده کودک و توسط والدین و یا سرپرستان قانونی کودک صورت پذیرد. در صورتی که بزهکاری کودک محدود نباشد، مثل صدمه به غیر، که نقض حقوق دیگران را به دنبال داشته، هر سه حوزه، تلاش برای حداقل مجازات و تعیین مجازات در راستای اصلاح و بازجامعه پذیری را تأکید می کنند. تنها نقطه ایجاد تفاوت در تعریف کودک و بازه سنی آن است که مخاطبان اجرای قواعد مربوط به مواجهه با بزهکاری کودکان و نوجوانان را متفاوت می کند.
1. Moazami Sh. Juvenile delinquency. Tehran: Dadgostar Publishing; 2009. p.17-55.
2. Mohammadi Asl A. Juvenile delinquency and theories of social deviation. Tehran: Alam Publishing; 2006. p.11-41.
3. Shaban M. Child Sociology in Iran. PhD Dissertation. Tehran Iran: Faculty of Social Sciences, Tehran University; 2020.
4. Abbasi M, Shaban M, Mirabi P. Introduction to the Rights of the Child. Vol. I. of the Child Rights. Tehran: National Authority for the Convention on the Rights of the Child; 2021.
5. Golduzian I. Explanation of the Islamic Penal Code, Tehran: Majd Publishing; 2017.
6. Niazpour AH. Criminal Law of Children and Adolescents: The Process of Responding to Juvenile Delinquency. Tehran: Mizan Publishing; 2014. p.186.
7. Ebadi Sh. Children's rights: A look at children's legal issues in Iran. Tehran: Kanoon Publishing; 1996.
8. Hurr Ameli M. Wasa'il Al‑Shia. Tehran: Islamic Publishing; 1997. Vol. 15. p.194-197.
9. Kashani F. Mohjat-al-Beyza fi Tahzib Al-Ahya. Qom: Publication of the Society of Teachers; 2004. Vol. 3. p. 366.
10. Hurr Ameli M. Wasa'il Al‑Shia. Tehran: Islamic Publishing; 1997. Vol. 12. p. 183.
11. Majlesi MB. Bahar Al-anvar. Tehran: Vali-e-Asr Mosque Library Publishing; 1984. Vol. 23. p. 113.
12. Najafi MH. Jawaher Al-Kalam fi Sharh Sharaye Al-Islam. Qom: Islamic Library; 2009. Vol. 21. p. 389.
13. Najafi MH. Jawaher Al-Kalam fi Sharh Sharaye Al-Islam. Qom: Islamic Library; 2009. Vol. 41. p. 444.
14. Golpayegani MR. Al-Dorr Al-Manzoud Fi Ahkam Al-Hudood. Qom: Nashr Dar Al-Quran Al-Karim; 1993. Vol.2. p. 286.
15. Hurr Ameli M. Wasa'il Al‑Shia. Tehran: Islamic Publishing; 1997. Vol.1. p. 32.
16. Hurr Ameli M. Wasa'il Al‑Shia. Tehran: Islamic Publishing; 1997. Vol.19. p. 307.
17. Nouri H. Mustadrak al-Wasa'il wa Mustanbat al-Masa'il. Beirut: Al-Al-Bayt Institute Publishing; 1988. Vol.1,18.
18. Najafi MH. Jawaher Al-Kalam fi Sharh Sharaye Al-Islam. Qom: Islamic Library; 2009. Vol. 26.
19. Tabarsi F. Majma‘ al-Bayan fi-Tafsir al-Qur'an. Beirut: Dar Al-Ma'rifah Publishing; 1988. Vol. 2. p. 420.
20. Tusi M. Al-Tibyan Fi Tafsir Al-Quran. Qom: Islamic Publishing Foundation; 1993. Vol. 4. p. 316.
21. Kazemi A. Selection of International Documents on the Rights of the Child. By the efforts of Vahid Hedayati and Shahnaz Cheragh. Tehran: Khorsandi Publishing; 2015.
22. UNICEF. Investing in the Children of the Islamic World. Unicef; 2005. p.37.
