بررسی و تحلیل اعجاز اخلاقی قرآن کریم
الموضوعات :
1 - ارومیه
الکلمات المفتاحية: قرآن, اعجاز, اخلاق, رویکردهای اخلاقی,
ملخص المقالة :
اخلاق از مهمترین جلوه های قرآن کریم می باشد که برخی قائل به اعجاز قرآن کریم در این زمینه شده اند. اخلاق همان باید‌ها و نباید‌های عملی هستند که خدای حکیم برای رشد و کمال ما این‌ها را معین کرده تا انجام دهیم مانند نماز و روزه و حج و زکات و ... مباحث اخلاقی قرآن را باید در سه حوزه جستجو کرد: گزاره های اخلاقی جامع قرآن، نظام اخلاقی قرآن که با مبانی و اصول آموزه های خاص خود از دیگر نظام های اخلاقی برتر است، وتاثیر تاریخی قرآن در ایجاد انقلاب اخلاقی در جامعه صدر اسلام و مخاطبان خود. این مقاله در صدد است تا رویکردهای اخلاقیات قرآن را با اشاره به مصادیق اخلاقی قرآن از قبیل فضایل اخلاقی پسندیده، معرفی الگوهای اخلاقی برتر برای جهانیان، رعایت عفت کلام درباره مسائل جنسی و... آن ها را مورد بررسی و تحلیل نماید
قرآن كريم
نهج البلاغه
ابن ابی اصبع مصری، عبدالعظیم عبدالواحد، ( ۱۳۶۸ ش.)، بدیع القرآن، میرلوحی علی ایران آستان قدس رضوی بنیاد پژوهشهای اسلامی.
ابن سینا،( ۱۳۷۸ش.)الاشارات و التنبیهات، بیروت، مطبعه الحیدری، چاپ 4.
ابن فارس، احمد (1404ق.)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمدبن مكرم، ( 1416ق.)، لسان العرب، بيروت،دار احياءالتراثالعربي، چاپ5،ج1.
ابنعباس، عبدالله (1413ق.)، تفسیرغريب القرآن فى شعر العرب، بيروت: مؤسسة الكتب الثقافية .
ابو میثم، بحرانی، (۱۴۳۵ق.)، قواعد المرام فی علم کلام ، قم،کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ2.
ابوالفتوح رازى، حسين (1408 ق.)، تفسیر روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، مشهد مقدس: آستان قدس رضوى، بنياد پژوهشهاى اسلامى.
ابوحمزه ثمالى، ثابت بن دينار، ( 1420 ق.)، تفسير القرآن الكريم( ثمالي)، بيروت: دار المفيد.
استرآبادي، محمدبن علي، (1394ق.)،آيات الاحكام، تهران، كتابخانه معراجي، چاپ2.
انصاری قمی، ناصرالدین، (۱۳۶۹ش.)، کتاب‌شناسی تألیفات علامه مجلسی، مشکوة، دوره 7، شماره ۲۹.
ایزوتسو، توشی هیکو،(۱۳۷۸ش.)، مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن مجید، تهران، فرزان.
بلاغی نجفی، محمد جواد،(۱۴۲۰ ق.) آلا الرحمان فی تفسیر القرآن ، قم، بنیاد، چاپ3.
بيضاوى، عبدالله بن عمر(1418ق.)، تفسیر أنوار التنزيل و أسرار التأويل( تفسير البيضاوى) بيروت: دار إحياء التراث العربي.
تهرانی، آقابزرگ،(1412ق.)، الذریعه، بیروت، دار الاضواء.
جوادی آملی، عبدالله، (1386ش.)، تفسیر تسنیم، قم، دفتر نشر اسراء، چاپ5، ج1.
جوادی آملی، عبدالله،( ۱۳۸۱ش.) معاد در قرآن، قم، مرکز نشر اسرار، چاپ3.
جوادی آملی،عبدالله،(1378ش.)، تهران، شریعت در آینه معرفت، اسراء، چاپ3.
حر عاملی، محمد بن الحسن، (1412ق.) وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ4،ج2
حسن‌زاده آملی، حسن، ( ۱۳۷۵ش. )، کتاب النفس، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
حويزى، عبدعلى بن جمعه(1415 ق)، تفسیر نور الثقلين، قم: اسماعيليان.
خوئي، سيدابوالقاسم، ( 1417ق.)،التنقيح في شرح العروه الوثقي، قم، موسسه انصاريان.
دباغ، سروش، ( ۱۳۸۸ش.)، درس گفتارهایی در فلسفه اخلاق، تهران، صراط.
درگاهی، حسین،( ۱۳۸۶ش.)، کتاب‌شناسی علامه مجلسی، تهران، شمس الضحی.
راغب الاصفهاني، حسين بن محمد،(1416ق.)، المفردات في غريب القران، بيروت، دارالكاتب العربي، چاپ5.
رافعی،مصطفی، ( ۱۴۲۱ق.) اعجاز قرآن و بلاغت النبویة، بیروت، دار الکتب العلمیة.
زمخشري، محمودبن عمر، ( 1415ق.)،الكشاف، بيروت، دارالكتب العلميه، چاپ2.
سرهندی مجددی، محمدحسن جان صاحب،( 1996م. )، الاصول الاربعه فی تردید الوهابیه، بيروت، مکتبه الحقیقه.
شاه ولی الله دهلوی، أحمد بن عبد الرحيم، (1426ق. )، حجة الله البالغة، بيروت، دارالجيل.
شبّر، عبدالله، (۱۴۲۷ ق.)، اخلاق، قم.انتشارات آل علی، چاپ4.
شهيد اول، عالمي، محمدبن مكي ، (1400ق.)،القواعد والفوائد، قم، كتابفروشي مفيد.
شهيد ثاني، عاملي زين الدين بن علي ، ( 1380ش.) حاشيه المختصر النافع، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
صابونى، محمد على،( 1421ق.)، صفوة التفاسير، بيروت: دار الفكر.
طاهری خرم آبادی، سیدحسن، (1385 ش.) ،تبرک و قبور، قم، موسسه بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدحسین،( ۱۳۹۳ق.) المیزان، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ3،ج4
طباطبایی، محمدحسین(١٣۶٢ق.)، اعجاز القرآن، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
طباطبايي حكيم، سيدمحسن، (1416ق.)،مستمسك العروه الوثقي، قم، مؤسسه دارالتفسير، چاپ2.
طوسی، نصیرالدین محمد،(۱۳۷۳ش(.، اوصاف الأشراف، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
غزالی، محمد بن محمد،(۱۳۵۱ش.) احیاء علوم الدین، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
غفاری، علی اکبر ، (1376ش.)، الاصول من الکافی، بیروت، دارالکتب الاسلامیه ، چاپ2،ج3.
فراهيدي، خليل بن أحمد، (1414ق. )،العين، قم.انتشارات أسوه، چاپ2.
فيروز آبادي، مجدالدين محمدبن يعقوب، ( 1412ق. )،القاموس المحيط، بيروت.دار احياء التراث العربي، چاپ3،ج1.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، (١٣٧١ش.)، قاموس قرآن، تهران.دار الکتب الاسلامیه. چاپ3،ج1.
کاتوزیان، ناصر، ( ۱۳۸۵ش.) فلسفه حقوق، تهران.شرکت سهامی انتشار.
مجلسی، محمدباقر، (۱۳۶۹ش.)، حلیة المتقین، تهران، نشر لقمان.
مجلسی، محمدباقر،( ۱۳۸۲ش.)، عین الحیات، قم،انوارالهدی.
مجلسي، محمدباقر،(1403ق.)، بحارالانوار، بيروت.دار احياء التراث العربي. چاپ4،ج2.
مسلم، مصطفى (1418ق.)، مباحث فى التفسير الموضوعى دمشق: دارالقلم.
مصباح یزدی، محمدتقی، ( ۱۳۷۶ش.)اخلاق در قرآن، قم.مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ 3.
مکارم شیرازی، ناصر،( 1371ش.)، تفسیر نمونه، درالکتب الاسلامیه، تهران. چاپ3،ج4.
مکارم شیرازی، ناصر، (1387ش. )، عاشورا ريشه ها، انگيزه ها، رويدادها، پيامدها قم، انتشارات امام علی(ع).
ملاصدرا، محمدبن ابراهیم، (1384ش.) الحکمه العقلیه الاسفار الاربعه، قم. انتشارات مصطفوی.
مهدوی دامغانی، محمود، (۱۳۸۷ش.)، «نگاهی به پاره‌ای از آثار فارسی علامه مجلسی» در شناخت‌نامه علامه مجلسی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج۲.
النراقي، أحمد، (1375ش.)،عوائد الايام، قم.مركز النشر.
نعمة،عبدالله،( ۱۹۸۷م.)، فلاسفة الشیعة حیاتهم و آراؤهم، بیروت، دارالفکراللبنانی.
هاشمى رفسنجانى، و همکاران، اكبر (1386ش.)، تفسير راهنما، قم: بوستان كتاب.
صدری، جمشید، (۱۳۸۹ش.)، بدایت حرکت (سیر و سلوک) در اوصاف الاشراف، آفاق دین، دوره 1، ش۲.
فضلی، علی، (۱۳۹۰ش.)، اوصاف الأشراف و علم سلوک، کتاب ماه فلسفه، دوره10، ش۴۳.
کاشفی، امیر محمود، (۱۳۸۱ ش.)، قول و احسن آن در قرآن کریم ، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران، دوره ۵۳ ، شماره ۱۶۳ و ۱۶۴
مروج، جلال،(۱۳۵۵ش.)، «نقدی بر ترجمه اوصاف الاشراف خواجه نصیر الدین طوسی اثر رکن‌الدین جرجانی»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره 23، ش۹۲ و ۹۳.
177 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 198- 177
بررسی و تحلیل اعجاز اخلاقی قرآن کریم
مهین شهریور 1
چکیده
اخلاق از مهمترین جلوه های قرآن کریم می باشد که برخی قائل به اعجاز قرآن کریم در این زمینه شده اند. اخلاق همان باید‌ها و نباید‌های عملی هستند که خدای حکیم برای رشد و کمال ما این‌ها را معین کرده تا انجام دهیم مانند نماز و روزه و حج و زکات و ... مباحث اخلاقی قرآن را باید در سه حوزه جستجو کرد: گزاره های اخلاقی جامع قرآن، نظام اخلاقی قرآن که با مبانی و اصول آموزه های خاص خود از دیگر نظام های اخلاقی برتر است، وتاثیر تاریخی قرآن در ایجاد انقلاب اخلاقی در جامعه صدر اسلام و مخاطبان خود. این مقاله در صدد است تا رویکردهای اخلاقیات قرآن را با اشاره به مصادیق اخلاقی قرآن از قبیل فضایل اخلاقی پسندیده، معرفی الگوهای اخلاقی برتر برای جهانیان، رعایت عفت کلام درباره مسائل جنسی و... آن ها را مورد بررسی و تحلیل نماید.
واژگان کلیدی
قرآن، اعجاز، اخلاق، رویکردهای اخلاقی.
[1] . دانش آموخته دکتری، مدرس مدعوگروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.
Email: mahin.shahrivar@yahoo.com
تاریخ دریافت: 11/2/1400 پذیرش نهایی: 26/4/1400
