بررسی تحلیلی عوامل مؤثر بر تفاوت رویکرد مفسران اهل سنت در آیات فضایل اهل بیت(ع)
الموضوعات :
یعقوب فتح الهی
1
(دانشگاه پیام نور، تهران )
رحمت الله عبدالله زاده
2
(دانشگاه پیام نور)
محسن قاسم پور
3
(دانشگاه علامه طباطبائی)
حمید رضا فهیمی تبار
4
(دانشگاه کاشان)
الکلمات المفتاحية: آیات فضایل, تفسیر, اهل بیت, مباهله, مفسران اهل سنت,
ملخص المقالة :
در این مقاله با روش تحلیلی به منشأ رفتار مفسران اهل سنت در مواجه با آیات فضایل اهل بیت(ع) پرداخته شد؛ مفسران بزرگ اهل سنت مانند فخر رازی و طبری و زمخشری که تقریبا موضع منصفانه‌تری نسبت به آیات فضایل اهل بیت (ع)در پیش گرفته و به مستندات تاریخی اکتفا کرده‌اند،گرچه معرفت شناسی اصیل آیات فضایل به دست نمی‌دهند و در بین برخی مفسران همچون قرمطی برخوردهای متفاوتی هم در تفسیر آيات فضائل اهل بیت(ع) به چشم می‌خورد که همگي ناشي از باورهای مذهبی و شرایط اجتماعی و اختلاف نسبت به تشیع است.البته شرایط اجتماعی و حاکمیت سیاسی یک فرقه نیز به این مسئله دامن زده است؛ سکوت در برابر برخي آیات مورد اجماع صحابه، تفسير خلاف ديدگاه مشهور, غفلت از منابع و یا تحریف منابع، عوامل عقیدتی و توجيه تکلف آميز آيات فضائل ،مهم‌ترین شیوه‌های این مفسران براي گذر از تفسير اين آيات است.
ابن ابی الحدید معتزلی، عبد الحميد، شرح نهج البلاغة. قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی،۱۴۰۴ق
ابن سعد هاشمی بصری، محمد بن سعلين منيع. الطبقات الكبرى. تحقيق محمد عبد القادر عطاء | بیروت: دار الکتب العلمية، ۱۴۱۰قي
ابن عربی، محی الدین، الفتوحات المکیه، بی‌جا، مولی، 1395..
ابن عطیه،ابهی المراد فی شرح علما بغداد،بیروت:موسسه اعلمی، 1423
ابن کثیر، تفسير القرآن العظيم، بیروت: دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون،1419
ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحکم.. منهاج السنّة النّبویّة. عربستان: جامعة الإمام محمّد بن سعود.1406
ابن‌منظور، محمّد بن مکرم. لسان‌العرب. بیروت: دار صادر. 1406ق.
ایازی، سید محمدعلی، المفسرون حیاتهم و منهجهم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1418.
آلوسی، سید محمود ،روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیه. 1415ق
بیضاوی، عبدالين عمر، أنوار التنزيل و أسرار التأويل. تحقيق: محمد عبد الرحمن المرعشلي. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۸ق
جصاص، احملين على، احکام القرآن (جصاص). تحقيق: محمد صادق قمحاوي. بیروت: دار احياء التراث اعربی، ۱۴۰۵في
حموی،. یاقوت . معجم البلدان. ترجمه: علینقی منزوب. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، معاونت پژوهشی.1381
خرمشاهي ،بهاءالدين.تفسير و تفاسير جديد، سازمان انتشارات كيهان، تهران، 1364 .
ذهبی، محمدحسین، التفسیر و المفسرون، دار الكتب الحدیثة، الطبعة الثانیة، 1396 ق
رجبی، م؛ و دیگران. روش شناسی تفسیر قرآن. قم: نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.1379
رستمی، علیرضا. (1388). تاثیر جریان¬های سیاسی بر تفسیر و مفسران. قم: موسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).1388
سید رضی، محملين حسين - نهج البلاغه، قم: دار الهجره
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه قم، پنجم: 1417 ق.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، 1406 ق.
غزالي ، الاحياء ، قاهره ، ۱۳۵۲ ق
فیروزآبادی (حسینی)، سید مرتضی.. فضائل الخمسه من الصحاح السته. تصحیح: شیخ محمد، آخوندی. تهران: دار الکتب الاسلامیه. چاپ دوم.1392.
قاسمی، جمال الدین، محاسن التأویل، بیروت، دارالفکر، ۱۳۹۸ق.
قرطبی، محملين احمد، الجامع لأحكام القرآن. تهران: ناصر خسرو، ۱۴۰۶ق
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء، 1403ق.
مطرزی، ناصرالدین، المغرب فی ترتیب المعرب، سوریه، مکتبة اسامة بن زید،
معرفت، محمدهادی. تفسیر و مفسران. قم: موسسه فرهنگی تمهید. چاپ اول.1380
هیثمی، علیّ بن أبی بکر. مجمع الزّوائد. بیروت: دارالکتاب.1967م.
