نقش انتقال فناوری از کانال واردات و صادرات محصولات صنعتی بر روی رشد اقتصادی ایران
الموضوعات :نرگس احمدوند 1 , محمد حسن فطرس 2
1 - دانشگاه بوعلی سینا
2 - دانشگاه بوعلی سینا
الکلمات المفتاحية: انتقال فناوری مزیت رقابتی صنایع با فناوری بالا صنایع با فناوری متوسط صنایع با فناوری پایین ایران,
ملخص المقالة :
بین رشد اقتصادی و تراز تجاری هر کشور ارتباط وجود دارد. كشورها براساس توانمندي‌هاي اقتصادي و تجاري خود، در بازار جهاني مشاركت می‌کنند و از منافع تجارت آزاد بهره‌مند می‌شوند. افزایش فزاینده‌ی سهم صادرات و واردات محصولات صنعتی منبعی، قابل اتکاء برای تخصیص بهتر منابع، کارایی و رشد تولید به حساب می‌آید. در واردات و صادرات کالاهای صنعتی، فناوری نقش عمده‌ای را ایفا می‌کند. فناوری به‌عنوان عامل ارتقای فرایند تولید کالاهای صنعتی، بهبود کیفیت و کاهش قیمت تمام‌شده این محصولات است. بنابراین، جذب فناوری از کانال واردات کالاهای صنعتی متغیری جانشین برای اثر سر ریز تحقیق و توسعه است، که به افزایش در سطح دانش و سهم صنایع مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته در توليد ناخالص داخلی و رشد صادرات منجر می‌شود. در پژوهش حاضر ابتدا به نقش فناوری در افزایش مزیت رقابتی در عرصه تجارت بین‌الملل و رشد اقتصادی پرداخته شده است. پس از آن انتقال فناوری از کانال واردات و صادرات صنایع با فناوری بالا، متوسط و پایین و نقش آن‌ها بر روی رشد اقتصادی تجزیه و تحلیل شده است و به ارایه تصویری از رشد اقتصادی و صادرات و واردات صنایع با سطوح مختلف فناوری در ایران و برخی از کشورهای آسیایی پرداخته است. در نتیجه‌گیری یکی از مهم‌ترین کانال‌ها جهت رشد اقتصادی ایران ابتدا جذب فناوری و سپس یادگیری و به‌کارگیری آن در چرخه تولید برای ایجاد تنوع در تولید و بالابردن کیفیت تولیدات و افزایش صادرات عنوان شده است.
1- دهقان‌پور، محمدرضا، عوامل مؤثر بر صادرات کالاهای با فناوری برتر. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. گروه آموزشی اقتصاد. دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی. دانشگاه بوعلی سینا، 1388.
2- کریمی، فرزاد؛ حسن‌پور، یوسف، بررسی اثر رقابت‌پذیری صنایع دانش‌بنیان ایران در تجارت با منطقه آسیای جنوب‌غربی، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال نوزدهم، شماره 60، صص112-90، 1390.
3- قاسمیان، عاطفه، رقابت‌پذیری صنعتی، معاونت بررسی‌های اقتصادی. اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزي تهران، 1393.
4- مالکی، امین، اثر ترکیب تکنولوژیک صادرات بر رشد اقتصادي، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، سال چهاردهم، شماره 56، صص 176-149، 1389.
5- یداله‌زاده طبری، ناصر؛ غلام‌پور، علی؛ عیسی‌زاده، یوسف؛ روشن‌زاده، مهتاب، تأثیر انباشت سرمایه تحقیق و توسعه کشورهای صنعتی شریک تجاری بر سطح بهره‌وری کل عوامل. اولین همایش ملی الکترونیکی ملی چشم‌انداز اقتصادی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، 1392.
6- زهتابچیان، محمدحسین؛ ناصری گیگلو، علی، انتقال تکنولوژی. مجله عصر مدیریت، سال چهارم، شماره 14،صص 115-110، 1389.
7- طباطبائیان، حبیب‌الله؛ اسادات فرنودی، صنم، چارچوب و مفاهیم تکنولوژی‌های برتر. وزارت صنایع و معادن. مرکز صنایع نوین. گروه مدیریت تکنولوژی مرکز صنایع نوین وزارت صنایع و معادن، 1388.
8- عباسیان، عزت‌الله؛ دهقان‌پور، محمدرضا؛ ده موبد، بابک، تحلیل تأثیر فناوری در کارایی صنایع با رهیافت تحلیل پوششی داده‌ها. فصلنامه تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد، سال هفتم، شماره 27، صص 18-10، 1389.
9- مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، تحلیلی بر عملکرد تجارت غیرنفتی ایران طی دهه اخیر، سازمان توسعه تجارت، 1394.
10- زارعی، سبزعلی؛ طحان، ایزدخواه؛ خالدیان، عطایی و براتی، تحلیل عملکرد صادرات عمده کالاهای غیر نفتی کشور طی دو ماهه سال 1395، معاونت توسعه صادرات، دفتر توسعه صادرات کالا، 1395.
11- زریباف، سیدمهدی؛ پرستش، نسرین؛ اسدبیگی، سارا؛ قهرمانی، سیران؛ کمالی، محمد‌امیر، شناسایی مسائل و مشکلات اتحادیه‌هاي صادراتی و ارائه راه کارهایی مناسب و مفید و مؤثر در جهت روان‌سازي صادرات غیرنفتی کشور، 1386.
12- Kaldor, N. V, the Economic Aspects of Advertising, Review of Economic Studies, 18(1), pp. 1-27, 1950.
13- Hasan, R, the Impact of Imported and Domestic Technologies on the Productivity of Firms: Panel Data Evidence from Indian Manufacturing Firms, Journal of Development Economics, 69(1), pp. 23-49, 2002.
14- Awokus, T.O, Causality between Exports, Imports, and Economic Growth: Evidence from Transition Economics. Economic Letters, 94(3), pp. 389–395, 2007.
15- Porter, M, Competitive Advantage: creation and sustain, Superior performance. Free Press, New York, 1985.
16- Mody, A., & Yilmaz, K, Import Machinery for Export Competitiveness, the World Bank Economic Review, 16 (1), pp. 23-48, 2002.
17- Fagerberg, J, Technology and International Differences in Growth Rates. Journal of Economic Literature, 32(3), pp. 1147-1175, 1994.
18- Coe, D.T., & Helpman, E., & Hoffmaister, A.W, International R&D Spillovers and Institutions, NBER Working Paper Series, Access by http://www.nber.org/papersn/w14069, 2008.
19- Grossman, G.M., & Helpman, E, Quality Ladders in the Theory of Growth, Review of Economic Studies, 58(1), pp. 43-61, 1991.
20- Young, A, learning by Doing the Dynamic Effects of International Trade, The Quarterly Journal of Economics, 106(2), pp. 369-405, 1991.
21- Han-Min Wang, D., & Hui-Kuang, T., & Hong-Quan Liu, Yu, Heterogeneous Effect of High-Tech Industrial R&D Spending on Economic Growth, Journal of Business Research, 66(1), pp. 1990-1993, 2013.
22- Saboniene, A., & Laskiene, D., Main Features of Advanced Technology Industries in Lithuania, Mediterranean Journal of Social Sciences, 6 (6), pp. 1-158, 2015.
23- Khalil, TM, Management of Technology: The key to Competitiveness and Wealth Creation, McGraw Hill, Singapore, 2000.
24- Lall, S, Turkish Performance in Exporting Manufactures a Comparative Structural Analysis, Working Paper, 47, pp. 1-29, 2000.
25- Puga, D., & Trefler, D, Wake Up and Smell the Ginseng: International Trade and the Rise of Incremental, 2010.
26- Robertson, p.p, & Smith, p.k, Distributed Knowledge Bases in Low and Medium Technology Industries, AIRC. Working Paper Series WP/0208, 2008.
27- Greenaway, D., & Sapsford, D, Exports Growth and Liberalization: An Evaluations, Journal of Policy Modelling, 16(2), pp. 165-186, 1994.
28- Amable, BInternational Specialization and Growth. Structural Change and Economic Dynamics, 11(4), pp. 413- 431, 2000.
29- Chuang, Y.C, learning by Doing, the Technology Gap and Growth, International Economic Review, 39 (3), pp. 697-721, 1998.
