یک مدل تولید و انتقال فناوري مبتنی بر مالکیت معنوی در کشورهای در حال توسعه
الموضوعات :مهدی مهرگان 1 , جهانشاه چرختاب مقدم 2
1 - دانشگاه علوم تحقیقات
2 - دانشگاه عالی دفاع ملی
الکلمات المفتاحية: مالکیت معنوی انتقال فناوری تولید فناوری مدل انتقال روش دلفی,
ملخص المقالة :
توانمندسازی هر کشور در حوزه‌های علمی و فناوری نیازمند توجه به دانش بومی و استفاده از تجربیات کشورهای توسعه‌یافته در این حوزه است. لذا باید تولید و انتقال فناوری در کنار یکدیگر مورد توجه قرار گیرند تا ضمن جلوگیری از به هدر رفتن زمان و انرژی، زمینه‌های بومی‌سازی علمی نیز فراهم گردد. این مهم زمانی حاصل می‌شود که مالکیت معنوی در انتقال فناوری، به مثابه یک نیروی حمایتی از صاحب فناوری نیز مورد توجه قرار گیرد. به دلیل این اهمیت، در این مقاله با ارائه مدلی بومی، مسیری در تولید فناوری داخلی در کنار انتقال فناوری که مورد مشورت نخبگان قرار گرفته است را ترسیم می‌کنیم. به منظور دست‌یابی به این مدل، ابتدا به روش دلفی، مدل اولیه به وسیله جمعی از متخصصین و خبرگان مورد بررسی قرار گرفت. سپس مدل نهایی، جهت سنجش فاکتورهای تأثیرگذار بر مدل به روش میدانی و با ابزار پرسشنامه تحلیل گردید. مدل حاصل، فرایند تولید و انتقال فناوری از مرحله قانون‌گذاری تا عرضه محصول حاصل از فناوری را تبیین می‌کند. نتایج نشان می‌دهد گسترش زیرساخت‌ها و تخصیص بودجه، ایجاد کارگروه‌های مجزا برای شاخه‌های مختلف تولید اثر، ارائه تفسیر‌های بروز از مبانی اسلامی در ارتباط با مالکیت معنوی، اولویت‌دهی به پژوهش‌های کاربردی، ایجاد و حمایت از پارک‌های علم و فناوری، ایجاد ساختار اطلاعاتی استفاده از دانش جدید و جذب نوآوری و قابلیت انطباق، جهانی‌سازی و ورود به رقابت‌های جهانی، دفاع از حقوق مالک در مجامع داخلی و بین‌المللی و معرفی اولویت‌های سرما‌یه‌گذاری از بیشترین اهمیت در مدل برخوردارند.
1- باقرزاده، مجید؛ مفتاحی، جلال، بررسی عوامل مؤثر بر انتقال فناوری صنایع کمپرسور در شرکت‌های ایرانی، نشریه فراسوی مدیریت، شماره 16، صفحه 125-154، 1390.
2- عابدی، زهرا، تنگناهای ساختاری علمی- صنعتی و تکنولوژیک کشور و راهبردهای لازم برای انتقال و توسعه موفق تکنولوژی، نشریه رهیافت، شماره 20، صفحه 42-53، 1387.
3- زهتابچیان، محمدحسین، ناصری گیگلو، انتقال تکنولوژی، عصر مدیریت، شماره 14، صفحه 110-115، 1389.
4- آقايي، حسن و منوچهر، «انتقال تكنولوژي»، مركز تحقيقات و خدمات خودكفايي ايران، سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران، 1369.
5- سلامی، رضا، عوامل موفقیت در انتقال تکنولوژی و توسعه صنعتی کشورهای در حال توسعه، صنعت و توسعه، شماره 17، صفحه 4-8، 1387.
6- آقايي، حسن و منوچهر، «انتقال تكنولوژي»، مركز تحقيقات و خدمات خودكفايي ايران، سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران، 1369.
7- صادقی، محسن، واکاوی حقوق مالکیت فکری در ایران، فصلنامه نقد کتاب اطلاع‌رسانی و ارتباطات، شماره 3-4، صفحه 176-188، 1393.
8- حاج شریفی، علیرضا، «حقوق مالکیت‌های معنوی و جذب و انتقال تکنولوژی در کشور»، مجموعه مقالات دومین سمینار علم، تکنولوژی و توسعه، جلد اول، مرکز نشر دانشگاهی صنعتی امیرکبیر، 1372.
9- بزرگی، وحید، بررسی تطبیقی قوانین و مقررات ایران با مفاد موافقت‌نامه تریپس در زمینه حق نسخه‌برداری و حقوق مرتبط، مطالعات فرهنگ- ارتباطات، شماره 24، صفحه 27-40، 1392.
10- میراحسنی، منیرالسادات، شاخص‌های رقابت‌پذیری ایران و برخی کشورهای جهان از منظر گزارش مجمع جهانی اقتصاد (2013-2014)، مجله اقتصادی، شماره‌های 9 و 10، صفحه 107-128، 1392.
11- شیری، حامد، بررسی رابطه دانشگاه با صنعت و چالش‌های آن: پژوهشی کیفی در بین دانشجویان دانشگاه تهران، نشریه صنعت و دانشگاه، سال هشتم، شماره 29 و 30، صفحه 1-10، 1394.
12- تقوی‌فرد، محمدتقی؛ مقیمی شهری، بهزاد؛ هوشنگی، محسن، انتخاب روش مناسب انتقال تکنولوژی با استفاده از روش دیمتل و فرایند تحلیل شبکه‌ای در دو شرکت بزرگ تولیدی ظروف چینی خراسان، فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت توسعه فناوری، شماره 4، صفحه 75-100، 1394.
13- نقیب‌السادات، سیدرضا؛ جوادی، محمد عباس، روش دلفی، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 37، صفحه 70-77، 1390.
14- سیفی قره یتاق, داود، اثر سطوح حمایت از حقوق مالکیت فکری بر انتقال فناوری و توسعه اقتصادی، اولین کنفرانس بین‌المللی حقوق و توسعه پایدار جامعه مدنی، شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس، 1394.
15- منطقی, منوچهر؛ مهدی تقوی بافقی و محمدکاظم کشورشاهی، ۱۳۹۲، نحوه حفظ مالکیت معنوی در پروژه‌ای انتقال تکنولوژی به روش همکاری، کنفرانس ملی حسابداری و مدیریت، تهران، مرکز همایش‌های پژوهشگاه نیرو، 1392.
16- مشهدی، علی. محتشمی، میترا.، «رابطه میان حقوق بین‌الملل محیط‌زیست و حقوق مالکیت فکری؛ بررسی اسناد و رویه‌های بین‌المللی»، فصلنامه علمی تخصصی پژوهش‌های حقوقی دانشگاه قم، 1390.
17- شعوری، مریم، نجفی، امیر، "بررسی تأثیر توسعه نظام مالکیت معنوی و دانش ثبت شده در ایجاد انگیزه برای نوآوری صنعت" فصلنامه علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت، 1396.
18- S. Lee, B. S. Kim, Y. Kim, W. Kim, and W. Ahn, “The framework for factors affecting technology transfer for suppliers and buyers of technology in Korea,”. Technology Analysis & Strategic Management, vol. 30, pp. 172-185, 2018.
19- V. Gupta, M. Sengupta, J. Prakash, and B. C. Tripathy, Intellectual Property Rights. In Basic and Applied Aspects of Biotechnology (pp. 487-501). Singapore, Springer, 2017.
20- V. Kumar, U. Kumar, and A. Persaud, "Building technological capability through importing technology: the case of Indonesian manufacturing industry". The Journal of Technology Transfer, vol. 24, pp. 81-96, 1999.
21- J. M. Artz, "Thinking About Technology: Foundations of the Philosophy of Technology, Joseph C. Pitt." Ethics and Information Technology, vol. 2, p. 249, 2001.
22- W. R. Scott and G. F. Davis, Organizations and organizing: Rational, natural and open systems perspectives. Routledge, 2015.
23- V. Chiesa and R. Manzini, “Organizing for technological collaborations: a managerial perspective,” R&D Management, vol. 28, pp. 199-212, Jul 1998.
24- T.M. Khalil, Management of technology: The key to competitiveness and wealth creation. New York: McGraw-Hill Science, 2000.
25- G.A. Lee, “Negotating Technology Acquisition: getting the tools you need to succed,” working paper, Nanyang Technology University, 1998.
26- E. Robert and C. Berry, “Entering New Businesses: selecting strategies for success”, Sloan management review, vol. 26, pp. 73-84, 1985.
