نقش دیپلماسی علم و فناوری در بهبود چالش های شرکت های دانش بنیان
الموضوعات :محمد مهدی ذوالفقارزاده 1 , مهدي هاجري 2 , حسين افتخاري 3
1 - مدیریت
2 - دانشگاه تهران
3 - دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية: دیپلماسی دیپلماسی علم و فناوری تحریم اقتصاد دانش بنیان شرکت های دانش بنیان,
ملخص المقالة :
در سال های اخیر، اقتصاد دانش بنیان که در آن دانش، نوآوری و فناوری عامل اصلی رشد اقتصادی و تولید ثروت برای یک کشور محسوب می شود، جایگزین اقتصاد سنتی شده است. از طرفی شرکت های دانش بنیان به عنوان قلب تپنده ی اقتصاد دانش بنیان شناخته می شوند که سهم به سزایی در تولید ناخالص داخلی و ایجاد ارزش افزوده برای کشورها دارند تا جایی که می توان بهبود فضای اقتصاد دانش بنیان را تا حد زیادی منوط به بهبود وضعیت این شرکت ها دانست. از این رو، حل چالش های پیش روی شرکت های دانش بنیان در تصمیم گیری ها و خط مشی گذاری-ها اهمیتی دو چندان می یابد. از طرف دیگر، دیپلماسی علم و فناوری شکل نوظهوری از دیپلماسی بین المللی برای مواجهه با چالش های نوظهوری است که علم و فناوری نقش اساسی در آن ایفا می کنند. دیپلماسی علم و فناوری در واقع استفاده از ظرفیت‌های علم و فناوری برای تحقق اهداف سیاست خارجی و همین‌طور استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی برای پیشبرد علم و فناوری است. لذا در تحقيق حاضر ابتدا با استفاده از روش مطالعه کتابخانه ای و مرور آثار دیگر صاحبنظران، ضمن معرفی ویژگی‌های اقتصاد دانش‌بنیان، چالشهای این قبیل شرکت‌ها در قالب مفاهیمی چون نظام نوآوری و تحقیق و توسعه ی ضعیف، توسعه ی نامتناسب منابع انسانی و محیط اقتصادی و تجاری نامناسب کشور و هم چنین بررسی تأثیر اعمال تحریم ها بر فعالیت این شرکت‌ها شناسایی شده است. سپس با تکیه بر ظرفیت‌های نهفته در مقوله دیپلماسی علم و فناوری، راهکارهایی برای حل این چالش ها ارائه شده است.
1- اللهیاری‌فرد، نجف. عباسی، رسول. بررسی الگوی مناسب ساختار سازمانی شرکت‌های دانش‌بنیان، رشد فناوری، سال هشتم، شماره 29، صص. 54-47، 1390.#
2- ایزدیان، زینب. عبداللهی، بیژن. کیانی، مراد. مدیریت دانش؛ الگویی جهت مدیریت شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری، رشد فناوری، سال دهم، شماره 37، صص. 70-64، 1392.#
3- معمارنژاد، عباس. اقتصاد دانش‌بنیان: الزامات، نماگرها، موقعیت ایران، چالش‌ها و راهکارها، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، دوره 1، شماره 1، صص. 83-108، 1384.#
4- ذوالفقارزاده، محمدمهدی. ثنائی، مهدی. دیپلماسی علم و فناوری: چهارچوبی نظری و پیشنهادهایی عملی، رهیافت، شماره 54، صص. 45-66، 1392.#
5- ناظمان، حميد. اسلامی فر، عليرضا. اقتصاد دانش‌بنيان و توسعه پايدار (طراحي و آزمون يك مدل تحليلي با داده‌هاي جهاني). دانش و توسعه. دوره 17، شماره 33، صص. 213-184، 1389.#
6- رادفر، رضا. خمسه، عباس. تبیین تأثیر شبکه‌سازیR&D بر افزایش ارزش در شرکت‌های کوچک، رشد فناوری، دوره 4، شماره 14، صص. 12-2، 1387.#
7- فخاری، حسین. سلیمانی، داوود. دارایی، محمدرضا. بررسی اثرات تحریم‌های اقتصادی بر عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان کشور، سیاست علم و فناوری، سال پنجم، شماره 3، صص. 16-1، 1392.#
8- طالبی،کامبيز. داوری، علي. دهقان نجم‌آبادی، عامر. شناسایی تأثیر سرمایه فکری بر تشخیص فرصت‌های کار آفرینانه در شرکت‌های دانش‌بنیان، مطالعات مدیریت بهبود و تحول، دوره 22، شماره 71، صص. 48-19، 1392.#
9- طبرسا، غلامعلي. رضائیان، علي. نظرپوری، اميرهوشنگ. طراحی و تبیین مدل مزیت رقابتی مبتنی بر هوشمندی سازمانی در سازمان‌های دانش‌بنیان، تحقیقات بازاریابی نوین، دوره 2، شماره 1، صص. 72-47، 1391.#
10- محمدی، عبدالرضا. حسین‌زاده، حسن. برنامه‌ریزی راهبردی و نقش آن در تحول سازمان‌های دانش‌بنیان، مدیریت نظامي، شماره 31، صص. 48-29، 1387.#
11- ماده 1 لایحه حمایت از بنگاه‌های اقتصادی دانش‌بنیان در افق کوتاه‌مدت، قابل دسترسی در: http://hitechiran.ir/article/terms/terms policy/id-123-htm#
12- فیض‌پور، محمدعلي. پوش دوزباشی، هانيه. بنگاه‌های کوچک و متوسط با رشد سریع و سهم آن‌ها در ایجاد اشتغال، پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 12، شماره 37، صص. 153-127، 1387.#
13- آشنا، حسام‌الدین. فرهنگ، ارتباطات و سیاست خارجی: ارائه مدلی برای دیپلماسی عمومی، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، شماره 21، صص. 263-227، 1383.#
14- سلیمی بنی، صادق. مجاور شیخان، محمد. جایگاه دیپلماسی فرهنگی در سیاست خارجی کشورها، پژوهش در تاریخ، سال سوم، شماره 12، صص. 193-173، 1384.#
15- موسوي موحدي، علي‌اكبر. يكاني بختياري، ابوالفضل. دیپلماسی علم و فناوری، نشاء علم، سال دوم، شماره 2، صص.76-71، 1391.#
16- صبوری، علی‌اکبر. بررسی کیفیت علم: نشریات بی‌اعتبار، نشاء علم، سال سوم، شماره 1، صص 33-42، 1391.#
17- براتی، مسعود. درباره سرویس تبادلات دانشگاهی آلمان. قابل دسترس در:
http://www.techdiplomacy.ir.#
18- بختیاری، فرزانه. ناهید، مجتبی. نوآوری باز و مشارکت ذینفعان (مزایا و مخاطرات)، فصلنامه رشد فناوری، سال 12، شماره 46، 1395.#
19- امانی تهران، محمد. احمدامینی، زهرا. تحلیل افق چالشهای شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاهی و راهکارهای پیشگیرانه، نشريه علمي ترويجي مطالعات در دنياي رنگ، شماره 1، صص. 24-19، 1390.#
20- قلی‌پور، مجتبی. وحدت‌زاد، محمدعلی. اولیاء، محمدصالح. خادمی زارع، حسن. شناسایی و اولویت‌بندی چالشهای شرکت‌های دانش‌بنیان با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی (مطالعه موردی: شرکت‌های دانش‌بنیان یزد)، فصلنامه رشد فناوری، شماره 45، 1394.#
21- کرمیان، نگار. نگاهی به سابقه کشورمان در برنامه‌های تحقیقاتی سرن، مشارکت ایران در بزرگ‌ترین آزمایشگاه جهان، روزنامه شرق، ص. 9، 1391.#
22- بنیادی نائینی، علی. صدوق، سید محمود. دیپلماسی علمی و فناوری، ابزار سیاسی توسعه. سومین کنفرانس بین‌المللی و هفتمین کنفرانس ملی مدیریت فناوری، انجمن مدیریت فناوری ایران، کیش، 1392.#
23- رستگاران، مرتضی. براتی، مریم. نقش دیپلماسی فناوری در توسعه همکاری‌های فناورانه میان بنگاه‌های بزرگ اقتصادی ایران با جهان در عصر جهانی شدن. سومین کنفرانس بین‌المللی و هفتمین کنفرانس ملی مدیریت فناوری، انجمن مدیریت فناوری ایران، کیش، 1392.#
24- OECD, G. The knowledge-based economy. Organization for Economic Co-operation and Development: Paris, 1996.#
25- Miremadi, Tahereh. Mutually Reinforcing Relationship between Science Foreign Policy: The Case of Soft Diplomacy of Stem Cell Research and Therapy in Iran. In: Science and Technology Diplomacy in Developing Countries (eds. Zahuranec, B. J., Ittakkot, V. and Montgomery, E.), Centre for Science & Technology of the Non-Aligned and Other Developing Countries, New Delhi, PP.221-236, 2014.#
26- Gibson, V.R. Building Knowledge-Based Economies: Research Projects in Knowledge Management and Knowledge Transfer. Research Lett Information Mathematical Science, Vol.1, No.1. PP. 9-15, 2000.#
27- Stiglitz, J. E. Towards a New Paradigm for Development. United Nations Conference on Trade and Development, 1998.#
28- Phan, P. H., Seigel, D. S., Wright, M. Science Parks and Incubators: Observations, Synthesis and Future Research. Journal of Business Venturing, Vol.20, No.2. PP. 165-182, 2005.#
29- Saarenketo, S., Jantunen, A., & Puumalinen, K. Dynamic Knowledge Related Learning Process in Internationalizing High-Tech SMEs. International Journal of Production Economics, Vol.89, No.3. PP. 363-378, 2004.#
30- Baumback, C. M. Baumback's guide to entrepreneurship. New Jersy: prentice- Hall Inc, 1981.#
31- Cornago, Noe´. Diplomacy. Diplomacy, PP. 574-580, 2008.#
32- http://babaadian.blogfa.com/post-228.aspx#
33- Nye, J. S. Soft Power: The Means to Success in World Politics. PublicAffairs, 2004.#
34- Weiss, Charles. Science, Technology and International Relations. Technology in Society, Vol.27, No.3. PP. 295-313, 2005.#
35- Fedoroff, Nina V. Science Diplomacy in the 21st Century. Cell, Vol.136, No.1. PP. 9-11, 2009.#
36- Turekian, V. C., Macindoe, S., Copeland, D., Davis, L.S., Patman, R.G., Pozza, M. The Emergence of Science Diplomacy. In: Science Diplomacy: New Day or False Dawn (eds. Davis, L.S., Patman, R.G.). World Scientific Publishing Company, PP. 3-24, 2014.#
37- New Frontiers in Science Diplomacy: Navigating the Changing Balance of Power. The Royal Society, London, 2010.#
38- Flink Tim, Schreiterer Ulrich. Science diplomacy at the intersection of S&T policies and foreign affairs: toward a typology of national approaches. Science and Public Policy, Vol.37, No.9. PP. 665–677, 2010.#
39- U.S and International Perspectives on Global Science Policy and Science Diplomacy: Report of a workshop. Committee on Global Science Policy and Science Diplomacy, National Research Council, 2011.#
40- T Aizawa, M., Yakushiji, T., Honjo, T., Okumura, N., Shoyama, E., Harayama, Y., et al. Toward the Reinforcement of Science and Technology Diplomacy. Japan’s Council for Science and Technology Policy: Tokyohe, 2008.#
41- Science Diplomacy for France. Directorate-General of Global Affairs,Development and Partnerships, 2013.#
42- Smallbone, D., North, D. Targeting established SMEs: does their age matters?. International Small Business Journal, Vol.13, No.3. PP. 47–64, 1995.#
43- Vinet, Luc. Universities and Knowledge Diplomacy. Procedia Social and Behavioral Sciences, Vol.2, No.5. PP. 6772–6776, 2010.#
44- Pickett Warren E, Leggett Anthony J, Chu Paul C. W. Science diplomacy in Iran, NATURE PHYSICS, V. 10, PP. 465-467, 2014.#
