بررسی ویژگی های انسان کامل در مثنوی اسرار الشهود اسیری لاهیجی
الموضوعات :ماندانا دهقان 1 , سمیرا رستمی 2 , سید محسن ساجدی راد 3
1 - دانشگاه ازاد اسلامی واحد فسا
2 - دانشگاه ازاد اسلامی واحد فسا
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، فسا
الکلمات المفتاحية: اسرار الشهود, اسیری لاهیجی, انسان کامل,
ملخص المقالة :
انسان کامل یکی از اصطلاحات مهم و رایج در متون عرفانی است که ﻇﻬﻮر ﻣﻔﻬﻮم آن ﺑﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻢ زﻣﺎن اﺳـﺖ. اسرار الشهود، نام اثر عرفانی شیخ محمد اسیری لاهیجی، عارف قرن نهم هجری قمری است، که در آن به مضامین عرفانی و مفاهیم انسان کامل پرداخته شده است. پژوهش حاضر با هدف شناخت انسان کامل در اثر فوق، به روش توصیفی- تحلیلی؛ ابتدا نسبت انسان کامل را با خداوند متعال، سپس نسبت او را با عالم هستی و همچنین مسئله رسالت و ولایت انسان کامل را مورد بررسی قرار داده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در آراء عرفانی شیخ محمد لاهیجی، انسان کامل مظهر تجلی ذات حق تعالی است، که با زدودن زنگار تعین های عدمی و مجازی، به درک وحدت وجودی نائل گشته، و سیر الی الله بالله را پیموده است. از نظر لاهیجی انسان کامل در بینش متعالی وحدت وجودی، شایسته خلافت الهی در عالم گشته است. رهبری و ولایت بر مخلوقات منحصر در ذات او است. لاهیجی در اسرار الشهود با اشاره به نشانه ها، هدایت و ولایتِ خلق را به عهدة انسان کاملی می داند که راه او صراط المستقیم است و خداوند او را به خلق نیک آراسته است. در واقع لاهیجی بدین معنی اشاره دارد که انسان کامل صورت حق تعالی در عالم ماده است.
قرآن کریم.
آل داوود، آ.ب.( 1368). انسان کامل، دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران: انتشارات مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
آل عصفور، محمد. (1385).«انسان کامل و انسان شناسی مولانا». کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، شماره 112 : صفحه 95 تا 126.
آملی، سید جواد. (1363). سیری در عرفان و فلسفه در جهان اسلام، دیدگاه های مختلف در تفسیر قرآن، مجموعه مقالات سومین کنگره فرهنگی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ابن عربی، محمد بن علی.( 1386). انسان کامل. ترجمه گل بابا سعیدی. تهران: جامی.
اسیری لاهیجی، محمدبن یحیی.(1386) اسرار الشهود. تصحیحی سید علی آل داوود، تهران: موسسه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اسیری لاهیجی، محمدبن یحیی.(1395). مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران: انتشارات زوار.
اعواني، غلامرضا، دادبه، اصغر، بادنج، حسن. (1389).«انسان کامل به روایت ابن عربی». فصلنامة اندیشة دینی، پیاپی 34، صفحات 135 – 160.
جهانگیری، محسن.(1375). محیی الدین ابن عربی، چهره برحسته عرفان اسلامی، تهران: موسسة چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
دهخدا، علی اکبر.(1377). لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.
رستمی، سمیرا.(1397).«پیر هدایتگر در مثنوی اسرار الشهود اسیری لاهیجی»، نخستین همایش ملی تحقیقات ادبی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
سجادی، سید جعفر.(1370). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهـران: طهوری.
سجادی، سید ضیاء الدین.(1384). مقدمه ای بر مبانی عرفان و تصوف، چپ یازدهم، تهران : ( سمت).
سهروردی، عبدالقاهر بن عبدالله.(1363).آداب المریدین. مترجم: عمر بن محمد شیرکانی و محمد یوسف حسینی، با تصحیحات و استدارکات نجیب مایل‌هروی. تهران: مولی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم.(1371). عرفان و عارف نمایان ترجمه کسر اصنام جاهلیه، ترجمة محسن بیدارفر، تهران: انتشارات الزهرا.
عبدالرزاق کاشانی، عبدالرزاق بن جلال الدین. (1354). اصطلاحات صوفیه، ضمیمه شرح منازل السائرین. تهران: انتشارات حامدی.
عفیفی، ابوالعلاء.(1386). شرحی بر فصوص الحکم، ترجمة نصرالله حکمت، چاپ دوم، تهــران: انتشارات الهام.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن.(1374). رسالة قشیریه. عثمانی، حسن بن احمد .تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
قیصری، داوود بن محمود.(1370). شرح فصوص الحکم، محقق جلال الدین آشتیانی، انتشارات امیرکبیر.
کمال خوارزمی، حسین بن حسن.(1364). شرح فصوص الحکم محیی الدین ابن عربی، به اهتمام نجیب مایل هروی، تهران: انتشارات مولی.
گوهرین، سید صادق.(1388). شرح اصطلاحات تصوف، تهران: زوار.
مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی. (1363). بحار الانوار. مترجم ابوالحسن موسوی همدانی،تهران: کتابخانة حضرت ولیعصر.
مطهری، مرتضی.( 1367) انسان کامل، قم: انتشارات صدرا.
هریزی، مهدی.(1380). میراث حدیث شیعه. به کوشش علی صدرایی خویی.قم: موسسة علمی فرهنگی دارالحدیث.
نسفی، عزیزالدین بن محمد.(1362). مجموعه رسائل مشهور به الانسان الکامل، انجمن ایران شناسی فرانسه در تهران.تهران: انتشارات طهوری.
نصرالدین طوسی، محمد بن محمد. (1376) اوصاف الاشراف، به کوشش ایرج گلسرخی، تهران : انتشارات علمی.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 150 ـ 127
بررسی ویژگی های انسان کامل در مثنوی اسرار الشهود اسیری لاهیجی
ماندانا دهقان 1
سمیرا رستمی 2
سید محسن ساجدی راد 3
|
انسان کامل یکی از اصطلاحات مهم و رایج در متون عرفانی است که ﻇﻬﻮر ﻣﻔﻬﻮم آن ﺑﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻢ زﻣﺎن اﺳـﺖ. اسرار الشهود، نام اثر عرفانی شیخ محمد اسیری لاهیجی، عارف قرن نهم هجری قمری است، که در آن به مضامین عرفانی و مفاهیم انسان کامل پرداخته شده است. پژوهش حاضر با هدف شناخت انسان کامل در اثر فوق، به روش توصیفی- تحلیلی؛ ابتدا نسبت انسان کامل را با خداوند متعال، سپس نسبت او را با عالم هستی و همچنین مسئله رسالت و ولایت انسان کامل را مورد بررسی قرار داده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در آراء عرفانی شیخ محمد لاهیجی، انسان کامل مظهر تجلی ذات حق تعالی است، که با زدودن زنگار تعین های عدمی و مجازی، به درک وحدت وجودی نائل گشته، و سیر الی الله بالله را پیموده است. از نظر لاهیجی انسان کامل در بینش متعالی وحدت وجودی، شایسته خلافت الهی در عالم گشته است. رهبری و ولایت بر مخلوقات منحصر در ذات او است. لاهیجی در اسرار الشهود با اشاره به نشانه ها، هدایت و ولایتِ خلق را به عهدة انسان کاملی می داند که راه او صراط المستقیم است و خداوند او را به خلق نیک آراسته است. در واقع لاهیجی بدین معنی اشاره دارد که انسان کامل صورت حق تعالی در عالم ماده است.
واژگان کلیدی
اسرار الشهود، اسیری لاهیجی، انسان کامل.
[1] . دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، گرایش عرفان، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران.
Email: mandanaa.dehghan1351@gmail.com
[2] . استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: Srostami152@gmail.com
[3] . استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران.
Email: sajedirad2010@yahoo.com
تاریخ دریافت: 20/12/1399 پذیرش نهایی: 1/2/1400
