بررسی عرفانی مصادیق صراط مستقیم از دیدگاه امام خمینی (ره)
الموضوعات :پوران باقری افشار 1 , مریم بختیار 2 , علیار حسینی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز
2 - 0دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، مسجد سلیمان
الکلمات المفتاحية: صراط, مستقیم, سَبیل, امام خمینی, مصادیق, عرفان,
ملخص المقالة :
صراط مستقیم از امور بسیار مهمی است که حضرت امام خمینی (ره) به آن توجه زیادی داشته و در بیانات و آثار قلمی خویش، به زبان عامیانه و عارفانه از آن سخن گفته‌اند و سعادت آدمی را درگرو قرار گرفتن در صراط مستقیم و حرکت و رشد و ثبات و بقاء در آن می‌دانند. در این پژوهش توصیفی – تحلیلی به مصادیق صراط مستقیم برای اهل سلوک و نیز کسانی که وارد طریق سلوک نشده‌اند، از دیدگاه امام خمینی (ره) پرداخته‌شده است. منظور ایشان از مصادیق صراط مستقیم برای اهل سلوک، رسول خدا (ص)، ائمه هدی (ع) و امیرالمؤمنین (ع)، انسان کامل و فاطمه زهرا (س) است و برای کسانی که وارد طریق سلوک نشده‌اند، مصادیق صراط همان ظاهر شریعت است که به اموری همچون دین، اسلام، عدالت، انسانیت و سیاست تفسیر شده است. انسان با مدد جستن از مصادیق مذکور است که می‌تواند از انحراف به دور باشد و به مقصد و وصال یار نائل شود. جامعیت کتاب الهی و حالت استثنائی و اعجاز گونه قرآن باعث شده است که فراتر از تقسیم‌بندی رایج برای مصادیق صراط مستقیم باشد و درعین‌حال تمامی اقسام مصادیق صراط مستقیم را هم شامل بشود.
قرآن
نهج‌البلاغه
ابن‌بابویه، محمد بن علی، بی‌تا، معانی‌الاخبار، ترجمه محمدی، تهران
________________، بی‌تا، معانی‌الاخبار، ترجمه عبدالعلی شاهرودی، دارالمکتب‌الاسلامیه
________________، بی‌تا، ترجمه عیون اخبار‌الرضا علیهالسلام، مترجم: حمیدرضا مستفید و علی‌اکبر غفاری، نشر صدوق. تهران
امام خمینی، روح‌الله، بی‌تا، کشف‌الاسرار
________________، تفسیر سوره حمد، 1392، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. تهران
________________، تقریرات فلسفه امام، بی‌تا، هادی بن مهدی سبزواری و عبدالغنی موسوی اردبیلی. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام. بی‌جا
________________، سرالصلوة، 1392، مؤسسه چاپ و نشر آثار امام خمینی. چاپ 6. تهران
________________، شرح جنود عقل و جهل، 1385، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ نهم. قم
________________، شرح چهل حدیث، 1380، چاپ 24، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، قم
________________، صحیفه، 1389، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
________________، 1387، وصیت‌نامه سیاسی _ الهی امام خمینی چاپ 18، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. تهران
________________، آدا‌ب‌الصلوة، 1387، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. تهران
امام صادق علیهالسلام، بی‌تا، مصباح‌الشریعه، ترجمه‌ی حسن مصطفوی، منسوب به جعفر بن محمد، انجمن اسلامی و حکمت و فلسفه ایران _ تهران
انصاری، محمدباقر، بی‌تا، غدیر در قرآن، چاپ اول، دلیل ما: قم
تونی دیویس، اومانیسم، ترجمه عباس مخبری، 1378 ش، نشر مرکز، چاپ اول، تهران
جوادی آملی، شیخ عبدالله، 1378، تفسیر تسنیم، چاپ نهم، نشر اسراءِ. قم
حسکانی، عبیدا... بن عبدالله، بی‌تا، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، مترجم: احمد روحانی، دار المهدی، قم
حسن‌زاده آملی، حسن، 1381، هزار و یک کلمه، چاپ دوم، بوستان کتاب، قم
خسروپناه، عبدالحسین، 1398 ش، اسلام‌شناسی، چاپ اول، بوستان کتاب قم
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1412، مفردات الفاظ قرآن، دارالقلم، بیروت
ربانی گلپایگانی، علی،1386 ش، تحلیل و نقد پلورالیسم دینی، مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر، چاپ سوم، تهران
زرشناس، شهریار، واژه نامه فرهنگی - سیاسی، 1383 ش، کتاب صبح، چاپ اول، تهران
سلیمانی آشتیانی، مهدی درایتی، محمدحسین، 1387، مجموعه رسایل در شرح احادیثی از کافی، ناشر: دارالحدیث، قم
طباطبایی، محمدحسین، بی‌تا، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم: سید محمدباقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین علمیه قم _ قم
طبرسی، فضل، 1380، مجمع‌البیان فی تفسیر‌القرآن، انتشارات فراهانی، تهران
طریحی، فخرالدین بن محمد، 1375، مجمع‌البحرین، محقق: احمد حسینی اشکوری. ناشر: مرتضوی. تهران
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، 1415، تفسیر نورالثقلین، محقق، سید هاشم رسولی محلاتی، ناشر: اسماعیلیان. قم
فیض کاشانی، ملا حسن، 1381، دیوان فیض کاشانی، محقق: مصطفی فیض کاشانی انتشارات اسوه. قم
فیض الاسلام، محمد بن حسین، شریف رضی، بی‌تا، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، مترجم: علی‌نقی فیض الاسلام اصفهانی، ناشر: مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الاسلام، تهران
کلینی، محمد بن یعقوب، بی‌تا، اصول کافی، ترجمه‌ی سید جواد مصطفوی، ناشر: کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه تهران
کلینی، محمد بن یعقوب، بی‌تا، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، ناشر: اسوه، قم
ماکیاولی، نیکولو، 1366 ش، شهریار، ترجمه داریدش آشوری، نشر پرواز، تهران
هلالی، سلیم بن قیس، بی‌تا، اسرار آل محمد علیهم‌السلام، مترجم: اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی. نشرالهادی قم
همایی، جلال‌الدین، 1385، مولوی نامه، چاپ دهم، نشر هما، تهران.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 102 ـ 79
بررسی عرفانی مصادیق صراط مستقیم از دیدگاه امام خمینی (ره)
پوران باقری افشار 1
مریم بختیار 2
علیار حسینی 3
چکیده
صراط مستقیم از امور بسیار مهمی است که حضرت امام خمینی (ره) به آن توجه زیادی داشته و در بیانات و آثار قلمی خویش، به زبان عامیانه و عارفانه از آن سخن گفته‌اند و سعادت آدمی را درگرو قرار گرفتن در صراط مستقیم و حرکت و رشد و ثبات و بقاء در آن می‌دانند. در این پژوهش توصیفی – تحلیلی به مصادیق صراط مستقیم برای اهل سلوک و نیز کسانی که وارد طریق سلوک نشده‌اند، از دیدگاه امام خمینی (ره) پرداخته‌شده است. منظور ایشان از مصادیق صراط مستقیم برای اهل سلوک، رسول خدا (ص)، ائمه هدی (ع) و امیرالمؤمنین (ع)، انسان کامل و فاطمه زهرا (س) است و برای کسانی که وارد طریق سلوک نشده‌اند، مصادیق صراط همان ظاهر شریعت است که به اموری همچون دین، اسلام، عدالت، انسانیت و سیاست تفسیر شده است. انسان با مدد جستن از مصادیق مذکور است که می‌تواند از انحراف به دور باشد و به مقصد و وصال یار نائل شود. جامعیت کتاب الهی و حالت استثنائی و اعجاز گونه قرآن باعث شده است که فراتر از تقسیم‌بندی رایج برای مصادیق صراط مستقیم باشد و درعین‌حال تمامی اقسام مصادیق صراط مستقیم را هم شامل بشود.
واژگان کلیدی
[1] 1. گروه عرفان اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
[2] 2. گروه عرفان اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: hadi.taheri@religacion.com
[3] 3. گروه معارف اسلامی، واحد مسجد سلیمان، دانشگاه آزاد اسلامی، مسجد سلیمان، ایران.
تاریخ دریافت: 5/6/1399 پذیرش نهایی: 21/8/1399
