امکان سنجی مجازات مرتد در حقوق کیفری ایران با تأکید بر آموزه‌های روایی و اعتقادی
الموضوعات :
احمد رمضانی
1
(دانشگاه علم و فرهنگ، تهران)
الکلمات المفتاحية: ارتداد, آموزه‌های اعتقادی, اصل 36 قانون اساسی, ماده 220 قانون مجازات اسلامی, تعزیری بودن ارتداد.,
ملخص المقالة :
با تصویب ماده 220 قانون مجازات اسلامی، قانونگذار با صراحت اعلام نمود که از نظر وی حدود دیگری، به جز حدود ذکر شده در قانون وجود دارند که برای تعیین مجازات آنان می‌بایست به اصل 167 قانون اساسی رجوع گردد و سعی در تبدیل اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها به اصل شرعی بودن جرایم و مجازات‌ها نمود. با توجه به ماده 225 لایحه پیشنهادی می‌توان متوجه شد که منظور از حدودی که در قانون بدان اشاره نشده است، ارتداد است. در حدی یا تعزیری بودن این مساله اختلاف نظر وجود دارد و با وجود شواهدی مبتنی بر تعزیری بودن ارتداد، نمی‌توان به ماده 220 قانون مجازات اسلامی جهت مجازات آن تمسک جست. افزون بر این با توجه به ماده 18 قانون مجازات اسلامی و تاکید سه باره بر کلمه قانون در این ماده، باید گفت که در تعزیرات، اصل بر قانونی بودن جرایم و مجازات‌هاست و از آن‌جا که ارتداد در قوانین کیفری ایران جرم انگاری نشده است، امکان مجازات مرتد با توجه به تقویت نظریه تعزیری بودن آن با مشکل جدی روبرو است.
قرآن کریم
آخوندی، محمود، (1385)، آیین دادرسی کیفری، تهران، سازمان چاپ و انتشارات
آهنگران، محد رسول و دیگران، (1395)«بررسی حدود غیر موضوعه(ماده 220 قانون مجازات اسلامی) با رویکرد فقه مقارن»، حقوق جزا و سیاست جنائی، دوره 1، شماره 2
باقری، ابراهیم،(1394)، شرح جامع و کاربردی قانون مجازات اسلامی، قم، نشر قضا
بشیریه، تهمورث، (1387)«پاسداشت حقوق اساسی در پرتو تعامل اصول 36 و 167 قانون اساسی»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 63-62
بکاریا، سزار، (1393)، رساله جرایم و مجازات¬ها، ترجمه محمدعلی اردبیلی، تهران، نشر میزان.
جناتی، محمد ابراهیم،(1379) «حکم ارتداد از نگاه مبانی اجتهادی»، نقد و نظر، سال هفتم، شماره اول و دوم
...........................، (1385)، فقه و زمان، قم، نشر احیا گران
حاجی ده آبادی، احمد، (1395)«حاکمیت یا عدم حاکمیت اصل 167 ق.ا در امور کیفری با نگاهی به قانون مجازات اسلامی 1392»، پژوهش های فقهی،دوره 12، شماره 2
شیرزاد کرکان، سمیه- سلیمی، علیرضا، (1393)«دیدگاه فقه امامیه و قانون در رابطه با مجازات مرتد»، اولین کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی
علوانی، جابر، (1388) پژوهشی درباره حکم ارتداد، ترجمه علی عزیزی، تهران، نشر احسان
کاتوزیان، ناصر، (1370)، مقدمه علم حقوق، تهران، شرکت انتشار با همکاری بهنشر
کلانتری، کیومرث، (1375)، اصل قانونی بودن جرایم و مجازات¬ها، بابلسر، دانشگاه مازندران
گلدوزیان، ایرج، (1369)، حقوق جزای عمومی ایران، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
.........................، (1393)، محشای قانون مجازات اسلامی،تهران، نشر مجد
.........................، (1395)، حقوق جزای عمومی ایران، تهران، انتشارات مجد
محقق داماد، سید مصطفی-موسوی فر، سید محسن، (1393) «جرم ارتداد در روایات»، آموزه¬های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره8
هاشمی، سید محمد،(1375)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران،قم، مجتمع آموزش عالی
ابن اثیر،علی بن محمد، بی تا، اُسدالغابه، بیروت، دار الاحیاءالثراث العربی
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، (1412) ، الاستیعاب، بیروت، نشر دارالجیل
جزیری، عبدالرحمن، (1419) ، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیرروت، انتشارات دارالثقلین
شهید ثانی، زین الدین بن علی (1413)، مسالک الافهام، قم، نشر موسسه المعارف الاسلامیه
شیرازی، سید محمد، (1978) الفقه، بیروت، دارالعلم
طبرسی، فضل بن حسین (1384)، مجمع البیان فی تقسیرالقرآن،قم، نشر ناصر خسرو
غنوشی، راشد، (1993) ، الحریات العامه فی الاسلام، بیروت، مرکز دراسات الوحده العربیه
مجلسی، محمدتقی،(1429) روضه المتقین، قم، نشر دارالکتاب الاسلامی
محقق حلی، ابوالقاسم (1408)، شرایع الاسلام، قم، نشر اسماعیلیان
موسوی اردبیلی، عبدالکریم، (1384)، فقه الحدود و التعزیرات، قم، انتشارات دانشگاه مفید
نجفی، محمدحسن، (1367)،جواهر الکلام، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه
هیثمی، علی بن ابوبکر، (1422) مجمع الزوائد، بیروت، نشر دارالکتب العلمیه
