سیمای نبوی پیامبر اسلام (ص) در دیوان اسماعیل اصفهانی و سیف فرغانی
الموضوعات :زهرا زهرا شیحکی 1 , حبیب جدیدالاسلامی قلعه نو 2 , بهروز رومیانی 3
1 - دانشگاه آزاد زاهدان
2 - زاهدان
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
الکلمات المفتاحية: سیمای حضرت محمّد(ص), اشارات و تلمیحات, شواهد شعری, دیوان شعر, سیف فرغانی.,
ملخص المقالة :
اعتقاد به نبوّت یکی از اصول دین اسلام است. سخندانانِ مومن، برای بروز عُلقه‌های اعتقادی و تقریب به سنت نبوی و ترغیب به متابعت از رسول مدنی، به وصفِ خصال و جمال دل‌آرای آن حضرت، تیمّن و تبرّک جسته‌اند. سیف، شاعر عارف مسلک فرغانه، با جریان های عمیقِ اخلاقی و مذهبی و تاریخیِ عصرِ پیامبر آشناست و با توجّهِ ویژه به منابعِ سیره و تفسیر، با نگاهی کلی و بیانی شاعرانه، وقایعِ عظیمِ زندگی پیامبر را به رشتۀ مصارع و ابیات کشیده‌است. تصویری که او از سیمای خاتم‌النبیین ارائه می‌نماید، بیانگر مودّتِ عمیق این شاعرِ موقّر نسبت به نبی مکرّم است. در این سطور، شواهد شعری از سیمایِ رسولِ نیکیها از دیوان سیف فرغانی استخراج گردیده و به روش توصیفی- تحلیلی از لحاظ ویژگیهای فردی و اجتماعی، اوصاف و القاب، معجزات و... مورد بررسی و طبقه‌بندی قرارگرفته‌‌است.
آیتی، محمد ابراهیم( ۱۳۶۶، تاریخ پیامبر اسلام، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
اصفهانی، کمال الدین اسماعیل، 1348، تصحیح بحرالعلومی، دیوان اشعار، تهران.
الهی قمشه ای، محی‌الدین، مهدی، 1385، ترجمۀ قرآن‌الکریم، اصفهان، انتشارات خاتم الانبیاء.
انوری، حسن، 1382، فرهنگ بزرگ سخن،8 جلد، تهران، انتشارات سخن.
پاک نژاد، سید مسعود، 1388، کمال سخن، اصفهان، گفتمان اندیشه ی معاصر.
پاینده، ابوالقاسم، 1386، نهج‌الفصاحه«کلمات قصار از پیامبر اکرم(ص)، تهران، نشر بدرقه جاویدان.
پورنامداریان، تقی، ۱۳۶۹، داستان پیامبران در کلیات شمس، چاپ اول، تهران، موسسه مطالعات فرهنگی.
جدیدالاسلامی، حبیب، 1384، فنون بلاغی در مناقب مصطفوی، زاهدان، انتشارات تفتان.
حسینی دشتی، سیدمصطفی، 1385، معارف و معاریف 5جلد، تهران، موسسه فرهنگی آرایه.
حسینی کازرونی، سیداحمد، 1385، زندگی نامه شاعران بزرگ ایران، از رودکی سمرقندی تا شفیعی کدکنی، دوران هزارساله شعر فارسی، تهران، انتشارات ارمغان.
حیرت سجادی، سیّد عبدالحمید، 1371، تأثیر قرآن بر نظم فارسی، تهران، امیر کبیر.
خزائلی، محمد، ۱۳۵۰، اعلام قرآن، تهران، امیرکبیر.
درافشانی، مرتضی، 1388، فرهنگ اسامی پیامبران در شعر شاعران، مشهد، آهنگ قلم
دهخدا، علی اکبر، 1352، لغت نامه، تهران، مجلس شورای ملّی، سیروس.
سجادی، سیدضیاءالدین ، 1378، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، طهوری.
_______، 1382، فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی شروانی، تهران، انتشارات انوار.
سمرقندی، دولت شاه، 1382، تذکره الشعرا، به اهتمام ادوارد براون، تهران، انتشارات اساطیر.
سیف فرغانی، 1364، دیوان شعر سیف فرغانی، با تصحیح و مقدمه ی ذبیح الله صفا، تهران، انتشارات فردوسی
شمیسا، سیروس ، 1386، فرهنگ تلمیحات، تهران، انتشارات فردوسی.
________، 1387، فرهنگ اشارات، تهران، انتشارات فردوسی.
شیحکی، زهرا، 1389، اشارات، تلمیحات، اصطلاحات و اعلام در دیوان کمال الدّین اسماعیل اصفهانی (بخش2)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان.
صفا، ذبیح ا... ، 1380، تاریخ ادبیات ایران، تهران، انتشارات فردوسی.
عادل، محمّد رضا، 1375، فرهنگ عبارت های عربی در شعر فارسی، تهران، امیر کبیر.
فروزانفر، بدیع الزمان، 1381، احادیث و قصص مثنوی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
________ ، ۱۳۶۷، شرح مثنوی شریف، چاپ چهارم، تهران، انتشارات زوار.
قرشی، علی اکبر،1353، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
کاشانی، عزالدین( ۱۳۸۱) مصباح الهدایه، تصحیح جلال الدین همایی، چاپ ششم، تهران: نشر هما
کزّازی، جلال الدین، 1380، در دریای دری (نگاهی به تاریخ شعر فارسی)، تهران، نشرمرکز.
محمودی، عبدالرحیم، 1376، مقام صحابه و زندگی خلفاء راشدین در یک نگاه، سنندج، انتشارات کردستان.
مصاحب، غلامحسین، 1374، دائره المعارف فارسی، تهران، انتشارات سپهر امیر کبیر.
معین، محمد، 1376، فرهنگ فارسی معین، تهران، انتشارات امیرکبیر.
نوربخش، جواد، 1378، فرهنگ نوربخش، اصطلاحات تصوّف، تهران، انتشارات یلدا قلم.
مهیار، محمد، 1378، جان معنی، قم، شرکت باورداران.
نیشابوری، ابواسحاق ابراهیم بن منصور بن خلف ،1340، قصص الانبیا ،به اهتمام حبیب یغمایی، تهران، بنگاه نشر و ترجمه کتاب.
یغمایی، حبیب، ۱۳۴۷، ترجمه تفسیر طبری، چاپ سوم، تهران، انتشارات تو.
