بررسی تطبیقی خردورزی و خردستیزی در عرفان حقیقی و عرفانهای نوظهور
الموضوعات :
سيدحسين تقوي
1
(دانشگاه ساوه)
الکلمات المفتاحية: عرفان, خردستیزی, خردورزی, حقیقی, نوظهور,
ملخص المقالة :
تمدّن بشری منجر به بحرانهای کنونی شده است که یکی از آنها، بحران معنویت و نادیده گرفتن رابطۀ انسان با خداست و انسان مغرور از دستاوردهای علمی، تمام همّت خویش را صرف کار، سرمایه و رفاه کرده است. اینک پس از گذشت پنج قرن، دریافته که رفاه و آسایش مادّی نمی تواند به او آرامش دهد و برای پُر کردن این خلاء، به عرفانهای کهن و نوظهور اعم از آنها که مدعی دین جدید یا بیدینی بوده به عرفانهای هندی، آمریکایی، سرخپوستی و... روی آوردهاند. این مقاله در پی آن است که با روش تحلیلی و توصیفی و تطبیقی، به بررسی خردورزی و خردستیزی در عرفان حقیقی و عرفانهای نو ظهور پرداخته، از این رو جنبههای متفاوت و متشابه آنها را بیان نموده است. در حوزۀ مشترکات عرفان، در پی التیام رنجهای روانی و زیبا دیدن جهان و قابل تحمل بودن همه چیز و صلح کل و عشق و شادی و آرامش است؛ ولی پاسخ به نیازهای اصلی انسان بجای نیازهای حیوانی، خردورزی بجای خرد ستیزی، معرفت توحید و موحد بجای انکار خدا و شریعت پذیری بجای شریعت ستیزی، از ممیّزات عرفان حقیقی در مقایسه با عرفانهای نو ظهور است و منظور از پایین بودن جایگاه عقل در سخن عارفان، عقل جزوی و دنیوی است نه عقل کلی و اینکه راه دل و عشق را بالاتر از عقل شمردهاند نه اینکه آن را تحقیر نمایند.
ابن ترکه صائن الدین علی، تمهید القواعد، 1381، تصحیح حسن حسن زاده، ناشر الف لام میم، قم.
ارنست کاسیرر، فلسفه روشنفکری، 1370، تهران، ترجمه یدالله موقن ناشر نیلوفر، تهران
استیس و ت، عرفان و فلسفه، 1379، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، ناشر سروش، چاپ پنجم، تهران
امام خمینی، دیوان امام مجموعه اشعار، 1389، ناشر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، چاپ 55.
اوشو مراقبه هنر وجد و سرور، 1380، ترجمه فرامرز جواهری نشر فردوسی تهران، چاپ اول.
اوشو، آواز سکوت، 1384، ترجمه جواد سید حسینی، تهران.
اوشو، راز بزرگ، 1382، ترجمه روان کهریز، ناشر باغ نو، تهران.
اوشو، ریشهها و بالها، 1382، ترجمه مسیحا بزرگی، ناشر آویژه تهران.
اوشو، ضربان قلب حقیقت مطلق، 1381، ترجمه لوئیز (مرضیه) ناشر فردوس، تهران.
آملی، حیدر بن علی، جامع الاسرار و منبع الانوار، نرم افزار عرفان، 1390، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نسخه 2.
بوعلی سینا، شرح الاشارات و التنبیهات، 1375، نشر البلاغه، قم.
توئیچل پال، اکنکار کلید جهان های اسرار 1382، هوشنگ اهرپور نشر نگارستان تهران، چاپ دوم.
ریاحی، محمد اسماعیل، مطالعات معنوی، 1392، ش 7 نشر پژوهشکده باقر العلوم، قم.
سجادی، مقدمه ای بر مبانی عرفان و تصوف، 1372
شریف رضی، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، 1384، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین، قم.
شریفی احمد حسین، خاتمیت امامت مهدویت، 1384، ناشر صهبای یقین قم.
شریفی احمد حسین، درآمدی بر عرفان حقیقی و عرفان های کاذب، 1389، ناشر به آموز نوبت پنجم، تهران
شریفی دوست، حمزه، عرفان های کاذب، 1392، دفتر نشر معارف قم.
شریفی، مجموعه مقالات همایش جهانی حکیم ملاصدرا، 1380، بنیاد، حکمت اسلامی، تهران.
شوارتز چورجیا، فنگ شویی سالم زیستن، 1383، ترجمه ملیندار اسکندری، نشر ققنوس، تهران.
صدر المتألهین، محمد، رساله سه اصل، 1340، تصحیح سید حسین نصر، ناشر دانشگاه علوم معقول و منقول
طاهری محمد علی، موجودات غیر ارگانیک، 1389، نشر بی نا، ارمنستان.
فنایی محمد، علم حضوری، 1375، ناشر مؤسسه امام خمینی، قم.
کوئیلو پائولو بریدا، 1381، ترجمه آرش حجازی و بهرام جعفری، نشر کاروان، تهران.
گلسرخی ایرج تاریخ جادوگری، 1377، نشر علم، تهران، چاپ اول.
مطهری مرتضی، مجموعه آثار، 1385، ناشر صدرا، چاپ هشتم، تهران.
معین، محمد، فرهنگ معین، 1363، انتشارات امیرکبیر، چاپ ششم، تهران.
ملاصدرا، محمد، الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، 1410ق، ناشر دار احیاء تراث العربی، چاپ چهارم.
ملاصدرا، محمد، شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، 1367، ناشر مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
ملکیان مصطفی، مشتاقی و مهجوری 1386، ناشر نگاه معاصر، تهران.
مولوی جلال الدین، مثنوی معنوی، 1373، ناشر نگاه، چاپ پنجم، تهران.
مولوی محمد، گزیده غزلیات شمس تبریزی به کوشش محمدرضا شفیعی، 1362، ناشر شرکت سهامی کتابهای جیبی، تهران.
هی لوئیز، شفای زندگی، 1384، ترجمه گیتی قویدل، نشر پیکان، تهران، چاپ 23.
یوسفیان حسن، شریفی احمد حسین، خردورزی و دین باوری، 1385، ناشر کانون اندیشه جوان، چاپ سوم، تهران.
یوسفیان، حسن، شریفی احمد حسین، عقل و وحی، 1386، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ پنجم
