الگوی مفهومی واقع نگری در اندیشه و رفتار سیاسی امام علی (ع)
الموضوعات :
عباسعلی رهبر
1
(0)
محمود شریعتی
2
(دانشگاه علامه طباطبائی)
الکلمات المفتاحية: نظریه اسکینر, عقلانیت, آرمانخواهی واقع بینانه, کرامت انسانی, حق انتخاب. ,
ملخص المقالة :
رابطه دین و سیاست در اندیشه امام علی(ع) رکن وجودشناسانه و قوام بخش در مناسبات جامعه و حکومت بوده است. اما این چارچوب در تقارن با الگوی واقع نگری در دستگاه فکری امام، به عنوان مفهومی، اثربخش در ایجاد مشروعیت، مشارکت و پیش برندگی در نظام سیاسی قابل طرح، فهم و نشانه گذاری است. در پرتو این چارچوب، فرایند مفهوم سازی واقع نگری با تکیه بر عقلانیت در دو سطح اندیشه با تأکید بر مفاهیمی چون کرامت انسان، حق انتخاب آدمیان، اجرای عدالت و ضرورت حکومت؛ و در سطح رفتار با تأکید بر کنش سیاسی امام در تعیین خلیفه، پذیرش حکمیت و همزیستی با ادیان، صورتبندی خواهد شد. این نوشتار کوشش خواهد نمود با به کارگیری نظریه تفسیری اسکینر، به دو هدف مهم دست یابد: از سویی مفهوم واقع نگری در اندیشه و رفتار امام علی(ع) قابل فهم گردد و از سوی دیگر، اثربخشی واقع نگری در توازن بخشی و انسجام آفرینی نیروهای اجتماعی مورد سنجش قرار گیرد. بدیهی است دستیابی به این اهداف، مستلزم پیاده سازی گستره ای از مفاهیم و موضوعات خواهد بود. در نتیجه، برای فهمیدن چارچوب بحث طرح چند مسأله حائز اهمیت است. 1) پیوست واقع نگری به عقلانیت 2) نسبت سنجی واقع نگری با آرمانخواهی 3) مفهوم سازی واقع نگری 4) موقعیت سنجی شرایط محیطی و زمینه های اجتماعی جامعه هدف.
آرمسترانگ کارل(1385)، تاریخ خداباوری، بهاء الدین خرمشاهی و بهزاد سالکی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نسخه الکترونیک
امیرعلی(1366)، تاریخ عرب و اسلام، فخر داعی گیلانی، چاپ سوم، تهران: گنجینه
ابراهیم حسن حسن(1392)، تاریخ سیاسی اسلام، ابوالقاسم پاینده، چاپ پنجم، تهران: بدرقه جاویدان
ابن اثیر عزالدین(1385)، تاریخ کامل، ج4، محمدحسین روحانی، چاپ سوم، تهران: اساطیر
اسکینر کوئنتین(1393)، بینش های علم سیاست، ج1، فریبرز مجیدی، تهران: فرهنگ جاوید
برزگرابراهیم(1386)، تاریخ تحول دولت در اسلام و ایران، چاپ چهارم، تهران: سمت
تیندر گلن (1374)، تفکر سیاسی، محمود صدری تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
جابری محمدعابد(1384) عقل سیاسی در اسلام، عبدالرضا سواری، تهران: گام نو
جوادعلی(1367)، تاریخ مفصل عرب قبل از اسلام، جلد اول، محمدحسین روحانی، بابل: کتابسرای بابل
جورداق جورج (1351)، علی و قومیت عربی، جلدششم، احمدبهشتی، تهران: فراهانی
جعفری روشن مرجان(1387)، آشتی واقع گرایی و سازه گرایی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
حقیقت سیدصادق(1391)، روش شناسی علوم سیاسی، چاپ سوم، قم: دانشگاه مفید
رادمنش عزت الله(1357)، کلیات عقاید ابن خلدون، تهران: قلم
ریترز جورج(1390)، نظریه های جامعه شناسی در دوران معاصر،محسن ثلاثی، چاپ هفدهم، تهران: انتشارات علمی
سالم عبدالعزیز(1380)، تاریخ عرب قبل از اسلام، باقر صدری نیا، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
سلیمی حسین(1381)، سیاست از منظر امام علی(ع)، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی
شمس الدین محمدمهدی(1361)، جستجویی در نهج البلاغه، محمودعابدی، چاپ دوم، بنیاد نهج البلاغه
شهیدی سیدجعفر (1358)، پس از پنجاه سال، تهران: امیرکبیر
طباطبایی سیدمحمدحسین(بی تا)، معنویت تشیع، قم: انتشارات تشیع
طبری محمدبن جریر(1356)، تفسیرطبری، ج4، تصحیح و اهتمام از حبیب یغمایی، تهران: دانشگاه تهران
----------------- (1369)، تاریخ طبری، ج6، ابوالقاسم پاینده، چاپ سوم، تهران: اساطیر
عبدالمقصود عبدالفتاح(1362)، تاریخ تحلیلی نیمقرن اول اسلام، ج 2-1، سیدمحمود طالقانی، تهران: حیدری
فائز قاسم(1390)، سیمای عرب جاهلی از زبان قرآن و روایات، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
فی برایان(1384)، فلسفه امروزین علوم اجتماعی، خشایار دیهیمی، چاپ دوم، تهران: طرح نو
قریب حسین( 1392)، دولت عقلانی،تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
کاسکو بارت(1386)، تفکر فازی، علی غفاری و عادل مقصودپور، چاپ چهارم، تهران: دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
لیتل دانیل(1373)، تبیین در علوم اجتماعی، عبدالکریم سروش، تهران: صراط
مطهری مرتضی (1384)، مجموعه آثار، ج 1، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات صدرا
---------- (1403)، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، تهران: حکمت
منوچهری عباس(1387)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، چاپ اول، تهران: سمت
نهج البلاغه(1386)، ترجمه محمد دشتی، قم: عطرآگین
یعقوبی احمد بن اسحاق(1366)، تاریخ یعقوبی، ج2، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
جادالمولی محمداحمد (1988)، ایام العرب فی الجاهلیة، بیروت: دارالجیل
الریشهری محمد(1421)، موسوعة الامام علی بن ابی طلب، المجلدالرابع الی السابع، بمساعدة محمدکاظم طباطبایی، بیروت: دار احیاء التراث العربی
بخشایش اردستانی و دیگران (1392)، مردم سالاری در حکومت امام علی(ع)، پژوهش نامه علوی، سال چهارم، شماره 2
شاهرخی سیدعلاالدین و دیگران(1391)، موالی در خلافت امام علی(ع)، مبانی رفتارشناسی امام علی در باره موالی، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، سال 22، شماره 14
محقق داماد سید مصطفی(1380) ، امام علی و حقوق بشر، کتاب نقد، سال پنجم، شماره 18
- نوذری حسینعلی و مجیدپورخداقلی(1389)، روش شناسی مطالعه اندیشه سیاسی: متدلوژی اسکینر، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره 11.
