باز پژوهی ملاک خطابات حکومی از غیرحکومی
الموضوعات :جعفر ناصری 1 , سید علیرضا حسینی 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات
2 - دانشگاه حضرت معصومه (س) شهر مقدس قم
الکلمات المفتاحية: خطابات, خطابات حکومی, خطابات غیرحکومی, خطابات قانونی, حکومت.,
ملخص المقالة :
ولايت فقيه به عنوان نظريه‌اي در جهت اقامه دين و توسعه پرستش خداوند از ساحت فردي به ساحت اجتماعي و حكومی، افق جديدي را در علوم مختلف اسلامي و سياسي گشوده است. در سال‌هاي اخير ضرورت پرداختن به «فقه سياسي» و مباحث مرتبط با ولايت فقيه براي پاسخ‌گويي به نظرات رقيب و روشن‌شدن بسياري از مباحث، بيش از پيش احساس شده است. فقه شیعه در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود همواره با نعمت بسیار باارزش اجتهاد توانسته مسائل فقهی را با توجه به نیازهای جامعه حل و از رهگذر اجتهاد برآمده از مکتب اهل بیت علیهم السلام پیوسته در حال تحول و نوآوری باشد. شکی نیست که در زمان های اخیر فقهای برجسته و ستون های استوار فقه و فقاهت فراوان بودند، ولی در میان آن ها تنها افراد کمی به عنوان صاحب مکتب شناخته شدند. برای مثال، امام خمینی(ره) یکی از افراد صاحب مکتب در این زمینه است نگارنده در این مقاله بر آن است ضمن اشاره به خطابات قانونیه معظم له، به بررسی و بازپژوهی ملاک خطابات حکومی و غیرحکومی پرداخته، و با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از قرآن کریم، کتب مرجع فقهی و اصولی و ... به شرح و توصیف آن بپردازد.
1. قرآن کریم.
2. نهج البلاغه.
3. ابن بابویه، محمدبن علی(شیخ صدوق)، 1404ه.ق، عيون أخبار الرضا عليه السلام، ناشر:مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، اول، ج1.
4. اصفهانی غروی، محمدحسین، 1374ه.ش، نهایة الدرایة فی شرح الکفایه، انتشارات سیدالشهداء، قم، اول، ج1.
5. حسینی مراغی، میر عبدالفتاح علی، 1384ه‌ش، العناوین، تحقیق محمد کاظم رحمان ستایش و مهدی مهریزی، قم، بوستان کتاب.
6. خراسانی، محمدکاظم(آخوند خراسانی)، بی‌تا، کفایة الاصول، ناشر: دارالکتب الاسلامیة، قم، بی چا، ج 1.
7. خمینی، مصطفی، 1418ه‌ق، ثلاث رسائل، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،تهران.
8. خویی، ابوالقاسم بی‌تا، محاضرات فی اصول الفقه، مقرر: فیاض، محمداسحاق، مؤسسه احیاء آثار السید الخویی، قم، بی چا، ج 5.
9. سبحانی تبریزی، جعفر، 1362ه.ش، ولایت فقیه(مبانی حکومتی اسلامی)، 2جلدی، مترجم: ابوالفضل موحد، قم، توحید، ج1.
10. همو، بی‌تا، تهذیب الاصول، نشر آثار حضرت امام خمینی(ره)، بی چا، ج 1.
11. همو، 1389 ه ش، كتاب البیع، نشر مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام جعفر صادق علیه السلام، قم، ج 2.
12. رحماني، محمد، 1374ه.ش، احكام حكومتي و زمان و مكان، مجموع آثار كنگره بررسي مباني فقهي امام خميني(ره)،«نقش زمان و مكان دراجتهاد».
13. رشتی، میرزا حبیب الله،1313ه.ق، بدایع الافکار ، موسسة آل البیت علیه السلام ، قم، بی چا.
14. صدر، سیدمحمد باقر، 1406ه.ق، دروس فى علم الاصول، ناشر: دارالکتاب اللبنانی-مکتبه المدرسة، بیروت، دوم، ج1.
15. طباطبایی، سید محمد حسین، 1387ه.ش، بررسیهای اسلامی، 2 جلدی، به کوشش هادی خسرو شاهی، قم، بوستان کتاب.
16. عراقی، ضیاءالدین، 1374ه.ش، نهایة الافکار، تقریرات محمدتقی بروجردی نجفی، انتشارات سیدالشهدا، قم ج4.
17. عميد زنجاني، عباسعلي، نقش زمان و مكان در فرآيند اجتهاد در نظرخواهي از دانشوران، سال 2، ش 5، 1374 ه ش.
18. غزالی، ابوحامد محمد بن محمد، بی‌تا، المستصفی من علم الاصول، بیروت، بی چا، ج1، ص140.
19. فاضل موحدی لنكرانى، بی‌تا، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، بی چا، بی تا، ج 8.
20. همو، 1385ه.ش، ایضاح الکفایه(كفاية الاصول)،ناشر: نوح، قم، پنجم، ج 3.
21. فیض، علیرضا، 1388 ه.ش، مبادی فقه و اصول، ناشر: انتشارات دانشگاه تهران، تهران، بیستم.
22. قرشی بنایی، علی اکبر، بی‌تا، قاموس قرآن، مؤسسه تحقيقات و نشر معارف اهل البيت علیه السلام، بی چا، ج 2.
23. کاشف الغطاء، جعفر، 1380ه.ش، کشف الغطاء، 5 جلدی، تحقیق مکتب الاعلام الاسلامی، قم، بوستان کتاب.
24. کلینی، محمدبن یعقوب(شیخ کلینی)،1388ه.ش، الاصول من الكافي، مصحح:غفاری، علی اکبر،دارالکتاب الاسلامیة، تهران، سوم، ج1.
25. محقق سبزواری، ملا هادی، 1379ه.ش، شرح المنظومه، تصحیح و تعلیق: حسن حسن زاده آملی، نشر ناب، تهران، اول، ج2.
26. مجله حوزه، 1388ه.ش، حکومت اسلامی در کوثر زلال اندیشه امام خمینی(ره)، بوستان کتاب(مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه های علمیه)، قم ، دوم.
27. محمدی ری شهری، محمد، 1416ه.ق، دانش نامه میزان الحکمه، دارالحدیث،قم،اول، ج 6.
28. مرکز اطلاعات و منابع اسلامی، 1389ه.ش، فرهنگ نامه اصول فقه، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى، قم، اول، ج 1.
29. مشکینی، علی، 1376ه.ش، اصطلاحات الاصول، نشر الهادی، قم، چاپ چهارم.
30. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری (شرح مبسوط منظومه)، انتشارات صدرا، ج9.
31. معلوف ، لویس، 1390ه.ش، فرهنگ بزرگ جامع نوین، مترجم: سیاح ، احمد ، ناشر: انتشارات اسلام ، تهران ، نهم، ج1.
32. مکارم شیرازی، ناصر، 1422ه.ق، بحوث فقهیة مهمة، مدرسه الامام علی بن ابیطالب علیه السلام، قم، بی چا.
33. همو، 1428ه.ق، الاجتهاد والتقلید(انوار الاصول)، انتشارات مدرسه الامام علی بن ابیطالب علیه السلام، قم، دوم، ج 3.
34. منتظری، حسینعلی، 1408ه.ق، دراسات فی ولایة الفقیة و فقه الدولة الاسلامیة، 4 جلدی، قم، المذکر العالمی للدراسات الاسلامیة، ج2.
35. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) دفتر قم، 1385ه.ش، خطابات قانونیه، چاپ و نشر عروج، تهران، چاپ اول.
36. مؤمن قمی، محمد، 1429ه.ق، الولایة الالهیة الاسلامیة او الحکومة الاسلامیة، 3 جلدی، قم، مؤسسه ی نشر اسلامی، ج3.
37. موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی، 1413ق، مهذب الاحکام فی الحلال و الحرام، موسسة المنار، چاپ چهارم، ج 1.
38. موسوی خلخالي،سيد محمد مهدي، 1367ه.ش، حاكميت در اسلام، نشرآفاق، تهران، بی‌چا.
39. موسوی خمینی، سیدروح الله(امام خمینی(ره))، 1387ه.ش، صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج20و21.
40. همو، 1420ه.ق، الرسائل العشره، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، قم، اول.
41. همو، 1390ه.ق، تحریرالوسیله، مطبعة الآداب، نجف اشرف، دوم، ج 2.
42. همو، 1415ه.ق، مناهج الاصول الی علم الاصول، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، قم، اول، ج2.
43. همو، بی‌تا، ولايت فقيه، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، تهران، بی چا..
44. ميرزاى قمى، ابوالقاسم بن محمد حسن، 1378ه.ق، قوانين الاصول، ناشر: المكتبة العلمية الاسلامية، تهران، بی چا، ج 1.
45. نائینی، محمدحسین، 1352ه.ش، اجودالتقریرات، تقریرات ابوالقاسم خویی، مطبعة العرفان، قم، اول، ج1.
46. نجفی، محمد حسن، بی تا، جواهرالکلام، 43 جلدی، ج 40، چاپ هفتم، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
47. نجفی، محمد علی، رسالة فی الولایات، تحقیق محمد کاظم رحمان ستایش و مهدی مهریزی، قم، بوستان کتاب، 1384 ه ش.
48. نراقی، ملا احمد، 1417ه.ق، عوائد الایام، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، بی چا.
49. همو، 1384ه.ش، عوائد الایام، تحقیق محمد کاظم رحمان ستایش و مهدی مهریزی، قم، بوستان کتاب.
50. نوايي، علي اکبر، 1381ه.ش، نظريه دولت ديني، دفتر نشر معارف، تهران.
51. نورمفیدی، سیدمجتبی، 1393ه.ش، بررسی نظریه خطابات قانونیه، ناشر: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، قم، اول.
52. واعظي، احمد، حكومت ديني، 1378ه.ش، تأملي در انديشه سياسي اسلام، مرصاد، قم.
53. ولایی، عیسی، 1380ه.ش، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، نشر نی، تهران، ششم.
54. یزدی، عبداله بن شهاب الدین الحسین، 1412ه.ق، الحاشیة علی تهذیب المنطق، مؤسسة النشرالاسلامی، قم..
