کثرت گرایی دینی (نجات شناختی) در مثنوی مولوی
الموضوعات :جدیدالاسلام قلعه نویی 1 , علی وفایی 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیستان و بلوچستان
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیستان و بلوچستان
الکلمات المفتاحية: مثنوی, مولوی, کثرت‌گرایی دینی, مدارای دینی.,
ملخص المقالة :
پلورالیسم دینی (Religious Pluralism) از جمله مباحث مرتبط با فلسفه‌ی دین است که به سبب توجه به مسأله‌ی نجات و زندگی مسالمت‌آمیز میان پیروان ادیان، مورد توجه صاحب نظران زیادی قرار گرفته و دارای رویکردها و تقریرهای متفاوتی است. توجه عمیق مولانا به «وحدت وجود»-به عنوان‌یکی از ارکان اصلی اعتقادات وی- و القای روحیه‌ی تسامح و تساهل به مخاطبان خود، باعث شده تا عده‌ای وی را «کثرت‌گرا» بنامند؛ امّا اینکه وی، واقعاً واجد چنین نامگذاری بوده‌یا نه و اگر بوده، پلورالیسم دینی از دیدگاه او چه کیفیّتی دارد و چه مواردی را شامل می‌شود، از جمله سؤالاتی است که در مورد مولانا مطرح است. مقاله‌ی حاضر در جستجوی پاسخ این سؤالات، بر اساس مثنوی است. بنابراین، در این مقاله، ضمن تعریف پلورالیسم دینی و بیان رویکردهای آن، آرای کثرت گرایان در باب حقانیت ادیان مطرح شده و بازتاب این آرا در اندیشه‌های مولوی آمده است. بازخوانی اندیشه‌های مولوی بیانگر این نکته است که ردّپای نظریه‌ی پلورالیسم دینی، کم و بیش در اندیشه‌های او دیده می‌شود؛ امّا پلورالیسم را به معنای امروزی آن نمی‌پذیرد و در نهایت‌یک دین را حق می‌داند. هدف از این جستار آن است که مخاطبان مثنوی با پیروی از شیوه‌ی مولوی در مسائل معرفتی و دینی، در جهت تقریب بین ادیان و تفاهم میان صاحبان آن‌ها گام برداشته و همچنین برای رفع اختلافات و دشمنی‌های دینی و عقیدتی نوعی آمادگی ذهنی ایجاد شود.
1. الیاده، میرچا، (1375)، دین پژوهی، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم.
2. پترسون، مایکل و دیگران، (1377)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه ابراهیم سلطانی و احمد نراقی، تهران: انتشارات طرح نو، چاپ اول.
3. سروش، عبدالکریم، (1377)، صراط‌های مستقیم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط، چاپ اول.
4. ــــــــــ، (1375)، قبض و بسط تئوریک شریعت، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط، چاپ پنجم.
5. کامران، حسن، (1382)، تکثر ادیان در بوته نقد، قم: دفتر نشر معارف، چاپ اول.
6. لگنهاوزن، محمد، (1379)، اسلام و کثرت‌گرایی دینی، ترجمه نرجس جواندل، قم: مؤسسه فرهنگی طاها، چاپ اول.
7. مشیدی، جلیل،(1384)، کلام در کلام مولوی، اراک: انتشارات دانشگاه اراک، چاپ دوم.
8. مولوی، جلال الدین محمد بلخی، (1369)، فیه ما فیه، تصحیح فروزانفر، تهران: امیرکبیر، چاپ اول.
9. ــــــــــ، (1375)، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: انتشارات بهنود.
10. نبویان، سیدمحمود، (1381)، پلورالیسم دینی، تهران: نشر دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول.
