مبانی کلامی نظریه‌ی ولایت فقیه
الموضوعات :
علی شمس
1
(دانشگاه اراک)
الکلمات المفتاحية: ولایت فقیه, ولایت الهی, ربوبيّت الهي, حکمت الهی, لطف الهی, امامت, علم کلام,
ملخص المقالة :
بر اساس ادله‌ی کلامی، منشأ حاکميت و ولايت، خداوند متعال است، اوست که خالق، مالک، وليّ و ربّ مطلق در عالم است. بر همين اساس هر گونه حاکميت و ولايت از جانب غير خدا باطل، ظلم و تجاوز به حقوق ديگران است، مگر اين که در طول حاکميت خداوند و با اذن او باشد. بعثت انبيا و حفظ خطّ نبوّت به وسیله‌ی امامان معصوم، اين ولایت را متجلّي ساخته است. در عصر غيبت، اين حكمت و لطفْ پابرجاست؛ چرا كه لطف از صفات الهي است و صفات خداوند در طول زمان و در آبستن حوادث، دست خوشِ تغيير و تحوّل نخواهد شد. بنابراين اِعمال اين لطف از سوي خداوند، در زمان غيبت نیز، همانند زمان حضور معصومين لازم و ضروري است؛ و اين جاست كه ضرورت وجود فقها به عنوان نزديك‌ترين افراد به ويژگي‌هاي معصومين، و امين‌ترين افراد در جهت به دست گرفتن عنانِ اسبِ سركشِ قدرتْ، براي حفظ خطّ امامت، شريعت و رهبريِ مردم احساس مي شود و اين نيز لطفي است كه از جانب خداوند ضروري به نظر می‌رسد
1. قرآن کریم.
2. اراكي، محسن، (1413ق)، الولاية الالهية و ولاية الفقيه، مجمع¬الفكر الاسلامي، چاپ اوّل، قم.
3. امام خميني، سید روح الله، (بی‌تا)، کتاب البيع، مؤسّسه¬ي اسماعيليان، بی‌چا، قم.
4. ــــــــــ، (1318ق)، المکاسب المحرمة، المطبعة العلميّة، بی‌چا، قم.
5. ــــــــــ، (373ش)، ولايت فقيه، مؤسّسه‌ي تنظيم و نشر آثار امام خميني، چاپ اوّل، تهران.
6. باهنر، محمّدجواد، (1373ش)، مواضع ما در ولايت و رهبري، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ دوم، تهران.
7. جوادي آملي، عبدالله، (1378ش)، ولايت فقيه فقاهت و عدالت، مرکز نشر اسراء، چاپ اول، قم.
8. حائري، سيّد كاظم، (1399ق)، اساس الحكومة الاسلامية، الدّار الاسلاميّه، چاپ اوّل، بی‌جا.
9. حلبي، ابو‌الصّلاح، (1362ش)، الكافي في الفقه، مكتبة الامام امير المؤمنين، بی‌چا، قم.
10. حلّي، (1419ق)، كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، تحقيق حسن‌زاده آملي، مؤسسة النشر الاسلامي، بی‌چا، قم.
11. ــــــــــ، (1351ش)، ترجمه‌ي ابوالحسن شعراني، چاپ اسلاميّه، بی‌چا، تهران.
12. شهيد ثاني، (1416ق)، مسالک الافهام، مؤسسة المعارف الاسلامية، الطبعة الاولي، قم.
13. شيخ انصاري، (1415ق)، القضاء و الشهادات، مطبعة الباقري، الطبعة الاولي، قم.
14. شیخ مفيد، (1410ق)، المقنعه، مؤسّسه‌ي نشر اسلامي، چاپ دوّم، قم.
15. شیخ صدوق، (1405ق)، کمال الدين و تمام النعمة، مؤسسة النشر الاسلامي، بی‌چا، قم.
16. طباطبایی، سید محمد حسین، (1360ش)، شیعه در اسلام، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، بی‌چا، قم.
17. طبرسي، ابومنصور، (بی‌تا)، الاحتجاج، دار النعمان، بی‌چا، نجف.
18. طوسي، ابوجعفر، (1411ق)، كتاب الغيبة، مؤسّسه¬ي معارف اسلامي، چاپ اوّل، قم.
19. ــــــــــ، (1390ق)، النّهايه فی مجرّد الفقه و الفتاوی، دار الكتاب العربي، چاپ اوّل، بیروت.
20. محقق اردبيلي، (1409ق)، مجمع الفائدة و البرهان، مؤسّسه‌ي نشر اسلامي، چاپ اوّل، قم.
21. مصباح يزدي، محمّدتقي، (1376ش)، آموزش عقايد، مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، چاپ پانزدهم، تهران.
22. ــــــــــ، (1372ش)، حكومت اسلامي و ولايت فقيه، مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، چاپ دوم، تهران.
23. مطهري، مرتضي، (1373ش)، امامت و رهبري، انتشارات صدرا، بی‌چا، تهران.
منتظري، حسين‌علي، (1378ق)، البدرالزّاهر، چاپخانه‌ي حكمت، بی‌چا، قم.
