عصمت پیامبران از گناه در قرآن با محوریت دیدگاه علامه طباطبایی(ره) در المیزان
الموضوعات :محمدحسین فاریاب 1 , حمید امامی‌فر 2
1 - موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
2 - موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
الکلمات المفتاحية: عصمت, پیامبران, قرآن, گناه, معصوم.,
ملخص المقالة :
مسئلۀ عصمت پیامبران از گناه از مسائلی است که نقشی به‌سزا در اثبات یا انکار دیگر عقاید دینی دارد؛ از این‌رو، همواره یکی از دغدغه‌های فکری مسلمانان بوده وهست. نظر به اهمیت این مسئله، قرآن کریم نیز به آن پرداخته است. در این میان، برخی متفکران غیر مسلمان، آیات قرآن را دلیلی بر انکار عصمت پیامبران پنداشته‌اند؛ در حالی‌که اغلب دانشمندان مسلمان آیات یادشده را توجیهی قابل قبول کرده‌اند. در این میان، برخی از عالمان مسلمان نیز با ارائۀ آیاتی چند از قرآن، به اثبات عصمت پیامبران از گناه همت گماشته‌اند. ما در این نوشتار به دنبال بررسی مهمترین آیاتی هستیم که به آنها برای اثبات عصمت پیامبران از گناه استناد شده است. در این میان، از میان متفکران مسلمان، علامه طباطبایی با روش تفسیری قرآن به قرآن، به طور مستقل به اثبات عصمت پیامبران از گناه پرداخته است؛ از این‌رو، محوریت این نوشتار، بررسی دیدگاه این متفکر بزرگ است، هرچند در مواردی نیز به دیدگاه دیگر متفکران استناد کرده‌ایم. بر اساس مهمترین یافته‌های این تحقیق، عصمت پیامبران از گناه، تنها بر اساس برخی آیات قرآن کریم، قابل اثبات است و اغلب آیات مورد استناد در این باره، توانایی اثبات چنین آموزه‌ای را ندارند.
۱. قرآن مجید.
۲. ابن ابی الحدید (۱۹۶۵م)، شرح نهج البلاغه، تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، بیروت: احیاء الثرات العربی.
۳. ابن بابويه، محمد بن على (1362)، الخصال، محقق/ مصحح: غفارى، على اكبر، جامعه مدرسين، قم.
۴. ابن بابويه، محمد بن على حسينى (1398ق)، التوحيد( للصدوق)، جامعه مدرسين، ايران؛ قم.
۵. بیضاوی، عبدالله بن عمر (۱۹۰۵م)، طوالع الانوار، قاهره.
۶. طباطبايى، سيد محمد حسين (1417ق)، الميزان فى تفسير القرآن، دفتر انتشارات اسلامى جامعة مدرسين حوزه علميه قم، قم، چاپ پنجم.
۷. طبرسی فضل بن حسن (1373)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصر خسرو تهران، چاپ سوم.
۸. طبرى ابو جعفر محمد بن جرير (1412ق)، جامع البيان فى تفسير القرآن، دارالمرفه، بيروت.
۹. طوسی محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، احیاء التراث الاسلامی، چاپ اول، بیروت.
۱۰. طوسی، خواجه نصیر الدین (۱۴۰۵ق)، تلخیص المحصّل، بیروت: دار الاضواء.
۱۱. عروسى حويزى عبد على بن جمعه (1415ق)، تفسير نور الثقلين، انتشارات اسماعيليان، قم.
۱۲. علم الهُدی، علی بن الحسین (۱۳۶۴)، رسائل، موسسة النور للمطبوعات.
۱۳. فاریاب محمد حسین (1390)، عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه تا پایان قرن پنجم هجری، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی مرکز انتشارات.
۱۴. فاضل، مقداد بن عبد الله (۱۳۷۱)، باب حادی عشر، دفتر نشر نوین، چاپ ۳.
۱۵. فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، احیاء التراث الاسلامی، چاپ اول، بیروت.
۱۶. مشكينى، على (۱۳۸۱)، ترجمه قرآن، قم، الهادى.
۱۷. مصباح یزدی محمد تقی (۱۳۷۷)، آموزش عقاید، سازمان تبلیغات اسلامی، معاونت فرهنگی، 1377.
۱۸. مصباح یزدی محمد تقی (1367)، راه و راهنماشناسی معارف قرآن، قم: موسسه در راه حق.
۱۹. مصطفوى، حسن (1430ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، دار الكتب العلمية ـ مركز نشر آثار علامه مصطفوي چاپ سوم بيروت، لندن، قاهره.
۲۰. مفید، محمد بن محمد (۱۳۶۲)، تصحیح الاعتقاد بصواب الانتقاد، مشورات رضی.
۲۱. المقری الفیومی، احمد بن محمد بن علی (1414ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: دار الهجره.
