وجدان اخلاقی و کارکرد آن بر رفتار قضات در نظام قضایی ایران
الموضوعات :یحیی جعفری 1 , احمدرضا خزایی 2 , جمشید معصومی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی - تهران مرکزی
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
الکلمات المفتاحية: وجدان اخلاقی, رفتار قضات, شاخص نظارت, صلاحیت قاضی, قاضي,
ملخص المقالة :
قضاوت در مکتب قضایی اسلام دارای جایگاهی رفیع بوده و قاضی، به عنوان رکن مهم این مکتب، علاوه بر اين كه دارای شأن و منزلتی قابل توجه است، در معرض خطرات درونی و بیرونی نيز هست. گسترش عدالت، به عنوان غایت نهایی سیستم قضایی، می‌طلبد که افرادی شایسته و متقن از باب اراده و ایمان در مسند این جایگاه، به صدور حکم و استیفای حق مبادرت نمایند، لکن با توجه به وجود نفس اماره در وجود بشری، که در گمراهی انسان قسم یاد کرده و در آیه 82 سوره مبارکه ̏ص̋ می‌فرماید: «قَالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ»، مبرهن است که نظارت بر رفتار و عملکرد قاضی، از ضروریات یک نظام قضایی سالم و کارآمد می‌باشد. در این پژوهش اثبات شده است که هر چند بتوان از سلامت دستگاه قضاوت و قاضی مطمئن بود، لکن نافی نقش نظارت نخواهد شد و نهاد ناظر با تبیین شاخص‌هایی متفاوت در این نظارت، نقش‌آفرینی خواهد کرد.
قرآن کریم
نهج¬البلاغه
ادیبی مهر، محمد، 1389، سلوک دادرسی در فرهنگ و تمدن اسلامی، چاپ اول، تهران، پژوهشکده علوم انسانی وزارت علوم تحقیقات و فن آوری؛
انصاری، حمید، 1371، مبانی فقهی شرایط قاضی در فقه شیعه و مذاهب چهارگانه، بی جا، بی نا؛
جوادی آملی، عبدالله، 1390، آداب قضا در اسلام، چاپ دوم، قم، مرکز نشر اسرا؛
حیدرزاده، هادی، 1373، تعقیب انتظامی قضات، چاپ دوم، تهران، آزاده؛
طهماسبی، جواد، زمستان 1390، «فرایند نظارت انتظامی بر رفتار قضات»، مجله حقوقی دادگستری، سال 75، شماره 76، صص 209ـ 229؛
فولادوند، محمدمهدی، 1373، ترجمه¬ای از قرآن کریم، بی جا، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی؛
قراملکی، احدفرامرز، 1393، اخلاق حرفه¬ای، نگارش نو، قم، مجنون؛
قربانی، محمود؛ کرامتی، محمدرضا؛ جعفریان راد، سیدمحمدجعفر، 1381، ارزشیابی عملکرد کارکنان، چاپ اول، مشهد، توس؛
گزارش سازمان شفافیت بین¬الملل در سال 2007، تهران، انتشارات پژوهشگاه قوه قضاییه؛
مجلسی، محمدباقربن¬محمدتقی، 1403، بحارالانوار، چاپ دوم، بی جا، مؤسسه الوفاء؛
محققین قوه قضاییه، 1395، تحقیقات قضایی، تهران، قوه قضائیه؛
محمدی تاکندی، علی؛ شیخ محمدی، رضا، 1375، نامه روح¬ا¬فزا، چاپ دوم، قم، آفرینه؛
معین، محمد، 1388، فرهنگ فارسی، چاپ بیست و چهارم، تهران، امیرکبیر؛
ویهریخ، هاینتس؛ اودانل، سیریل؛ کونتز، هرولد، 1381، اصول مدیریت، مترجم: محمدعلی طوسی، چاپ پنجم، تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی ریاست جمهوری؛
یزدی، عبدالمجید، 1390، اخلاق و آداب قضایی، قم، ابتکار دانش؛
یزدی، محمد، 1375، اخلاق قضاء، تهران، انتشارات قوه قضاییه؛
صافی گلپایگانی، لطف¬الله (5 بهمن 1393)، تأکید آیت‌الله صافی بر افزایش مایه علمی و فقهی متصدیان قضاوت، کد خبر: ۸۳۴۰۳، سایت شیعه نیوز، به نشانی اینترنتی:
https://www.shia-news.com/fa/news/83403/%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B5%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B6%D8%A7%D9%88%D8%AA
21 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 34 – 21
وجدان اخلاقی و کارکرد آن بر رفتار قضات
در نظام قضایی ایران
یحیی جعفری 1
احمدرضا خزایی 2
جمشید معصومی 3
چکیده
قضاوت در مکتب قضایی اسلام دارای جایگاهی رفیع بوده و قاضی، به عنوان رکن مهم این مکتب، علاوه بر اين كه دارای شأن و منزلتی قابل توجه است، در معرض خطرات درونی و بیرونی نيز هست. گسترش عدالت، به عنوان غایت نهایی سیستم قضایی، می‌طلبد که افرادی شایسته و متقن از باب اراده و ایمان در مسند این جایگاه، به صدور حکم و استیفای حق مبادرت نمایند، لکن با توجه به وجود نفس اماره در وجود بشری، که در گمراهی انسان قسم یاد کرده و در آیه 82 سوره مبارکه ̏ص̋ می‌فرماید: «قَالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ»، مبرهن است که نظارت بر رفتار و عملکرد قاضی، از ضروریات یک نظام قضایی سالم و کارآمد می‌باشد. در این پژوهش اثبات شده است که هر چند بتوان از سلامت دستگاه قضاوت و قاضی مطمئن بود، لکن نافی نقش نظارت نخواهد شد و نهاد ناظر با تبیین شاخص‌هایی متفاوت در این نظارت، نقش‌آفرینی خواهد کرد.
واژگان کلیدی
وجدان اخلاقی، رفتار قضات، شاخص نظارت، صلاحیت قاضی، قاضي.
[1] . دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: nrq.project0@gmail.com
[2] . استادیار گروه دانشکده ادبیات، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: Ahm.Khazaei@iauctb.ac.ir
[3] . استادیار گروه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: Drjm1347@gmail.com
تاریخ دریافت: 16/5/1399 پذیرش نهایی: 1/8/1399
