تحلیل مبانی اخلاقی نظارت قضایی در دادرسیهای کیفری
الموضوعات :عبدالرضا منصوری دهبید 1 , احمد رمضانی 2 , منصور عطاشنه 3
1 - واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.
2 - دانشگاه علم و فرهنگ، تهران
3 - دانشگاه شهید چمران
الکلمات المفتاحية: نظارت اخلاقی, موازین اخلاقی, کرامت ذاتی انسانی, فرض بی¬, گناهی, اشتباهات قضایی,
ملخص المقالة :
وضع و تدوین قوانین و مقررات متعدد منطبق با موازین اخلاقی همگی ناشی از شناخت و احترام به وجود کرامت ذاتی برای افراد می باشد. کرامت ذاتی انسان ایجاب می نماید که در فرآیند رسیدگی های کیفری الزاماتی در راستای حفظ و رعایت این شاخصه جهت حمایت از حقوق طرفین خصوصاً متهمین پیش بینی گردد. فرض بی گناهی یا اصل برائت، اصل حاکمیت قانون، اصل پاسخگویی و جلوگیری از انحراف دادرسی و اشتباهات قضایی را می توان در زمره مهم ترین مبانی اخلاقی نظارت قضایی قلمداد نمود. در این راستا رعایت حقوق شهروندی، در بعد داخلی و بین المللی که نمود آن در قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392 متجلی گردیده، منجر شده، نظارت قضایی برعملکرد مقامات قضایی در فرآیند تعقیب و تحقیق بدین لحاظ که با حقوق اساسی افراد در ارتباط می باشد موردتوجه خاص مقنن قرارگیرد.ب اشناسایی قانون در دادرسی های کیفری و به تبع آن مسولیت و پاسخگو بودن مقامات قضایی مرتبط از تعدی و نقض حقوق افراد خصوصاً متهمین جلوگیری به عمل می آید؛ با این اوصاف نگارندگان در این مقاله با روش تحلیلی – توصیفی به واکاوی تعیین فلسفه و مبانی اخلاقی وجودی تأسیس حقوقی نظارت قضایی در نظام-های دادرسی کیفری نوین می باشند.
آقایی جنت مکان، حسین(1396). حقوق دادرسی عادلانه و منصفانه، تهران: انتشارات جنگل، چاپ اول.
ابراهیم آبادی، غلامرضا (1388). پاسخ گویی: مسایل و ابعاد آن، مطالعات سیاسی ، شماره10.
اخوان کاظمی، بهرام(1392). نظارت در نظام اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
اعتمادی، علی؛ شاملو، باقر، علیمرادی، امان اله و احمدی موسوی، سیدمهدی(1398). جایگاه احترام به کرامت انسانی در ارتقای اقتدار قضایی، فصلنامه تحقیقات حقوق تطبیقی ایران و بین¬الملل، سال دوازدهم، شماره چهل و ششم.
ایزددهی، سیدسجاد(1390).مبانی فقهی نظارت بر قدرت از دیدگاه امام خمینی ره، تهران: موسسه چاپ و نشرعروج، چاپ اول.
خالقی، علی(1394). نکته¬ها در قانون آیین دادرسی کیفری، تهران: انتشارات موسسه پژوهش¬های حقوقی، چاپ پنجم.
شاملو، باقر(1391). اصل برائت کیفری در نظام¬های نوین دادرسی، علوم جنایی: مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری، تهران: انتشارات سمت، چاپ پنجم.
شمس ناتری، محمد ابراهیم(1391). اصل برائت و موارد عدول از آن در حقوق کیفری، علوم جنایی: مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری، تهران: انتشارات سمت، چاپ پنجم.
رجبی تاج میر، ابراهیم(۱۳98). حق دسترسی به وکیل در تحقیقات پلیسی، تهران: انتشارات مجد، چاپ اول.
رحیمی¬نژاد، اسمعیل(۱۳87). کرامت انسانی در حقوق کیفری؛ تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ اول.
عمیدزنجانی، عباسعلی و موسی زاده، ابراهیم(1396). نظارت براعمال حکومت و عدالت اداری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
علیخانی،علی اکبر (1384). پاسخ گویی در نظام جمهوری اسلامی ایران، دوفصلنامه دین و ارتباطات، پژوهش دانشگاه امام صادق،شماره26.
فتحی، محمدجواد؛ هادی دادیار (1391). جایگاه دادستان در سیاست جنایی نوین و الزامات دادرسی عادلانه، نشریه علمی و پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، سال چهارم، شماره هفتم.
قربانی، علی و موحدی، جعفر(1390). اصل برائت در اندیشه¬های فقهی و فرض بی گناهی در اندیشه¬های اروپایی، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره 26.
قرشی زاده، میرناصر؛ جمشیدی، علیرضا و رحمدل، منصور(1398)؛ جایگاه و موقعیت قاضی در تحقق اصول دادرسی عادلانه، فصلنامه تحقیقات حقوق تطبیقی ایران و بین¬الملل، دوره 12، شماره۴3.
قهقایی، طاهره(1392). پاسخ گویی درنظام جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران .
غلاملو، جمشید و فرجیها، محمد (1393). محکومیت بی¬گناهان: از خطای قضایی تا بیگناهی واقعی، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال سوم، شماره 8.
مدی، بهنام(1392). بررسی گستره اعمال فرض برائت توسط دادگاه اروپایی حقوق بشر، مجله پژوهش¬های حقوق جزا و جرم شناسی، شماره .
منصورنژاد، محمود(1378). تفکیک قوا، ولایت مطلقه فقیه و استقلال قوا، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره11.
یوسفیان شوردلی، بهنام و رسولی آستانه، لیلا(۱۳92). نگرش تطبیقی به جبران خسارت واده شده بر محکوم بی¬گناه: از نظر تا واقعیت، مجله حقوقی دادگستری، شماره ۸۲.
Forst, B. (2004) Errors of justice: Nature, sources, and remedies. New York: Cambridge University Press.
Mollah M.A.H. (2018) Judicial Oversight of Bureaucracy. In: Farazmand A. (eds) Global Encyclopedia of Public Administration, Public Policy, and Governance. Springer, Cham
Bubalo,Lana&Pajic,Denes.(2019).In dubio pro reo principle in modern criminal procedure.vol1.University of Stavanger.
223 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 238 - 223
تحلیل مبانی اخلاقی نظارت قضایی در دادرسیهای کیفری
عبدالرضا منصوری دهبید 1
احمد رمضانی 2
منصور عطاشنه 3
چکیده
وضع و تدوین قوانین و مقررات متعدد منطبق با موازین اخلاقی همگی ناشی از شناخت و احترام به وجود کرامت ذاتی برای افراد میباشد. کرامت ذاتی انسان ایجاب مینماید که در فرآیند رسیدگیهای کیفری الزاماتی در راستای حفظ و رعایت این شاخصه جهت حمایت از حقوق طرفین خصوصاً متهمین پیش بینی گردد. فرض بیگناهی یا اصل برائت، اصل حاکمیت قانون، اصل پاسخگویی و جلوگیری از انحراف دادرسی و اشتباهات قضایی را میتوان در زمره مهمترین مبانی اخلاقی نظارت قضایی قلمداد نمود. در این راستا رعایت حقوق شهروندی، در بعد داخلی و بینالمللی که نمود آن در قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392 متجلی گردیده، منجر شده، نظارت قضایی برعملکرد مقامات قضایی در فرآیند تعقیب و تحقیق بدین لحاظ که با حقوق اساسی افراد در ارتباط میباشد موردتوجه خاص مقنن قرارگیرد.ب اشناسایی قانون در دادرسیهای کیفری و به تبع آن مسولیت و پاسخگو بودن مقامات قضایی مرتبط از تعدی و نقض حقوق افراد خصوصاً متهمین جلوگیری به عمل میآید؛ با این اوصاف نگارندگان در این مقاله با روش تحلیلی – توصیفی به واکاوی تعیین فلسفه و مبانی اخلاقی وجودی تأسیس حقوقی نظارت قضایی در نظامهای دادرسی کیفری نوین میباشند.
واژگان کلیدی
نظارت اخلاقی، موازین اخلاقی، کرامت ذاتی انسانی، فرض بیگناهی، اشتباهات قضایی.
[1] . دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.
Email: mansouriabdoreza@yahoo.com
[2] . استادیار گروه حقوق، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران (نویسنده مسئول).
Email: ramezani@USC.ac.ir
[3] . استادیار گروه حقوق، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران.
Email: matash1338@yahoo.com
تاریخ دریافت: 29/10/1398 پذیرش نهایی: 19/1/99
