تضمین قضایی و اخلاقی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران
الموضوعات :صادق اسداللهی 1 , علی اکبر گرجی ازندریانی 2 , بیژن عباسی 3 , صابر نیاورانی 4
1 - حقوق
2 - دانشگاه آزاد اسلامی
3 - دانشگاه تهران
4 - دانشگاه آزاد اسلامی
الکلمات المفتاحية: حقوق رفاهی, تعهد به حمایت, تعهد به احترام, تعهد به ایفاء,
ملخص المقالة :
این مقاله در صدد است تا ضمن تبیین تعهدات سه‌گانه عام حقوق بشری دولت نحوه تضمین آنها را در نظام حقوقی ایران بیان نماید. در تعهد به حمایت ، قانونگذار از طریق ایجاد دادگاه‌های عمومی گام مطلوبی جهت تضمین این حقوق برداشته است. در تعهد به احترام نیز دیوان عدالت اداری توانسته است تا حدودی حق دادخواهی شهروندان را تضمین نماید. در تعهد به ایفاء با عدم ورود دیوان به حیطه این تعهدات عملاً از خود نفی صلاحیت نموده و قانونگذار با عدم تعیین یک نهاد صالح قضایی از پیش بینی یک رژیم حقوقی مطلوب غفلت نموده است. لذا مسأله‌ای که در این پژوهش به آن پرداخته شده است این است که نظام حقوقی ایران تا چه حد توانسته است در تضمین قضایی حقوق رفاهی موفق باشد و اینکه آیا قانونگذار توانسته است با پیش‌بینی اصل 173 حق دادخواهی موضوع اصل 34 را برآورده نماید یا خیر؟ علاوه بر بررسی تضمین قضایی مقاله سعی می‌کند تا چگونگی تضمین اخلاقی این حقوق را که ناشی از سوگند رئیس‌جمهور است در نظام حقوقی ما بررسی نماید و به این مسأله می‌پردازد که این سوگند تا چه حد توانسته است در جهت تحقق و تضمین این حقوق گام بردارد. این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به مسائل مذکور است. حاصل آن‌که با ساخت یک رژیم حقوقی محکم می توان به تضمین این حقوق و تحقق حق دادخواهی شهروندان قوت بخشید.
آسبیورن ایده و همکاران، ترجمه گروه مترجمان(1391). حقوق اقتصادی فرهنگی اجتماعی، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد.
آل کج‌باف، حسین(1392). «مفهوم و جایگاه حق بر سلامت در اسناد بین‌المللی حقوق بشر»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال هفتم، شماره 24.
اسکویی بنایی، مجید(1394). «تحدید قلمرو صلاحیت دیوان عدالت اداری توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، شماره 4.
اسماعیلی، محسن، امینی پزوه، حسین(1395). «تحلیل ماهیت و نظام حقوقی حاکم بر تعهدات دولت در میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، مجله دانش حقوق عمومی، سال پنجم شماره 14.
امامی، محمد، استوار سنگری، کوروش(1391). حقوق اداری ایران، جلد اول، تهران، انتشارات میزان، چاپ پانزدهم.
امامی، محمد، شاکری، حمید(1396). دیوان عدالت اداری و پاسداری از قانون اساسی، جستارهای حقوق عمومی، سال اول، شماره اول، تابستان1396.
امامی، محمد، سلیمانی، مهسا(1392). ضوابط تشخیص دعاوی قابل طرح در دیوان عدالت اداری، مجله حقوقی دادگستری، شماره82.
امیرارجمند، اردشیر، همتی، مجتبی(1386). بررسی و تحلیل تضمینات حقوق اقتصادی و اجتماعی بین‌الملل در نظام‌های حقوق داخلی، مجله تخصصی الهیات و حقوق، شماره23.
جلالی، محمد، سعیدی‌روشن، حمیده(1395). «نقش دیوان عدالت اداری در صیانت از قانون اساسی»، مجله حقوقی دادگستری، سال هشتادم، شماره94.
حاتمی، مهدی، زاهدی گلوگاهی، منیره(1392). حق بر آموزش و تعهدات دولت‌ها، تهران: انتشارات خرسندی، چاپ اول.
رنجبرثابت، ابوریحان و دیگران(1396). نقش دیوان عدالت اداری در ارتقاء و گسترش حقوق شهروندی، انتشارات آیینه.
سادات اخوی، سیدعلی(1387). پیش‌نویس پروتکل اختیاری میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مجله مطالعات حقوق خصوصی.
شریعت باقری، محمد جواد(1386). «یک دیوان عدالت اداری دیگر»، مجله پژوهشنامه حقوقی، شماره یک.
شش بلوکی، علیرضا(1395). نظارت قضایی بر حقوق رفاهی در آراء دیوان عدالت اداری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد مرودشت.
شفیعی سردشت، جعفرو همکاران(1395). اعمال نظارت‌ناپذیر دولت در نظام حقوقی ایران، مجله حقوقی دادگستری، سال هشتادم، شماره94.
شیرزاد، امید(1392). تحلیل و بررسی جهات و ابطال مصوبات دولتی در پرتو آراء دیوان عدالت اداری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
عصمتی، زینب، کولیوند، حسن(1393). «قابلیت دادرسی حق بر تأمین اجتماعی، مطالبه تطبیقی حقوق ایران و انگلستان در پرتو اسناد بین‌المللی حقوق بشر»، مجله حقوقی دادگستری، دوره 78، شماره85..
قاری سیدفاطمی،سیدمحمد (1388). حقوق بشردرجهان معاصر؛ ج2، چ1، تهران: نشر شهر دانش.
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد، حسینی، سیده لطیفه(1392). مجله تحقیقات حقوقی، شماره12.
کریون، مترجم محمد حبیبی مجنده(1388). چشم‌اندازی به توسعه میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
کوکبی سقی، فاطمه(1395). قابلیت دادرسی حق بر سلامت در نظام حقوق بین‌الملل، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره37.
گرجی، علی‌اکبر(1389). «عدالت رویه‌ای و تحول‌گرایی در لایحه آیین دادرسی دیوان عدالت اداری»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، سال دوازدهم، شماره 29.
گرجی، علی‌اکبر(1395). حقوقی سازی سیاست، تهران: انتشارات خرسندی، چاپ اول.
محمدی همدانی، اصغر(1378). نمونه آراء شعب دیوان عدالت اداری، انتشارات جنگل، چاپ اول.
نامهء، فیروزه(1390). قابلیت دادخواهی حقوق اقتصادی اجتماعی در پرتو نظام بین‌المللی حقوق بشر، پایان‌نامه دکتری دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
نصیری، مرتضی(1380). «اصول و تحولات حقوقی نهاد تأمین اجتماعی»، فصلنامه تأمین اجتماعی، شماره9.
نصیری خوزانی، مصطفی (1388). جبران خسارت ناشی از نقض قرارداد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
هاشمی، سیدمحمد.(1391). حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تهران: میزان، چاپ دوم.
هاشمی، سیدمحمد.(1386). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: میزان، چاپ پانزدهم.
هداوند، مهدی(1395). آسیب‌شناسی دیوان عدالت اداری در مراحل سه‌گانه تأسیس، تثبیت و توسعه، همایش ملی قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، دانشگاه علوم قضایی تهران.
قوانین
قانون مدنی
قانون آیین دادرسی مدنی
قانون کار
قانون دیوان عدالت اداری
قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان
قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی.
5 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 26 – 5
تضمین قضایی و اخلاقی حقوق اقتصادی، اجتماعی
و فرهنگی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران
صادق اسداللهی 1
علی‌اکبر گرجی ازندریانی 2
بیژن عباسی 3
صابر نیاورانی 4
چکیده
این مقاله در صدد است تا ضمن تبیین تعهدات سه‌گانه عام حقوق بشری دولت نحوه تضمین آنها را در نظام حقوقی ایران بیان نماید. در تعهد به حمایت ، قانونگذار از طریق ایجاد دادگاه‌های عمومی گام مطلوبی جهت تضمین این حقوق برداشته است. در تعهد به احترام نیز دیوان عدالت اداری توانسته است تا حدودی حق دادخواهی شهروندان را تضمین نماید. در تعهد به ایفاء با عدم ورود دیوان به حیطه این تعهدات عملاً از خود نفی صلاحیت نموده و قانونگذار با عدم تعیین یک نهاد صالح قضایی از پیش بینی یک رژیم حقوقی مطلوب غفلت نموده است. لذا مسأله‌ای که در این پژوهش به آن پرداخته شده است این است که نظام حقوقی ایران تا چه حد توانسته است در تضمین قضایی حقوق رفاهی موفق باشد و اینکه آیا قانونگذار توانسته است با پیش‌بینی اصل 173 حق دادخواهی موضوع اصل 34 را برآورده نماید یا خیر؟ علاوه بر بررسی تضمین قضایی مقاله سعی می‌کند تا چگونگی تضمین اخلاقی این حقوق را که ناشی از سوگند رئیس‌جمهور است در نظام حقوقی ما بررسی نماید و به این مسأله می‌پردازد که این سوگند تا چه حد توانسته است در جهت تحقق و تضمین این حقوق گام بردارد. این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به مسائل مذکور است. حاصل آن‌که با ساخت یک رژیم حقوقی محکم می توان به تضمین این حقوق و تحقق حق دادخواهی شهروندان قوت بخشید.
واژگان كليدي
حقوق رفاهی، تعهد به حمایت، تعهد به احترام، تعهد به ایفاء.
[1] . دانشجوی دکتری حقوق عمومی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: sadeghasadolahi50@gmail.com
[2] . دانشیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران (نویسنده مسئول). Email: gorji@gmail.com
[3] . دانشیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. Email: bizhanabbasi@gmail.com
[4] . استادیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: niavarani@gmail.com
تاریخ دریافت: 18/10/98 پذیرش نهایی: 5/1/99
