نظام نامه اخلاق پژوهش پژوهشكده برنامه ريزي درسي و نوآوريهاي آموزشی: یک مطالعه کیفی
الموضوعات :سید علی خالقی نژاد 1 , محمد حسنی 2 , شهره حسین پور 3 , احد نویدی 4 , فرشته زینی وند نژاد 5 , اشرف‌السادات شکرباغانی 6 , حیدر تورانی، 7 , مجید ثقفی 8
1 - سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی
2 - پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش
3 - پژوهشگاه‌مطالعات‌آموزش‌و پرورش
4 - سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی
5 - سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی
6 - عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش
7 - سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی
8 - پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش
الکلمات المفتاحية: اخلاق, پژوهش, آموزش و پرورش, نظام نامه اخلاقی, بحث گروه کانونی,
ملخص المقالة :
در سال‌های اخیر با افزایش تولیدات علمی در کشور و گسترش فزاینده موسسات آموزش عالی، خطر شیوع بداخلاقی در انجام پژوهش همه نهادهای پژوهش محور را تهدید می‌کند. پژوهشكده برنامه ريزي درسي و نوآوري هاي آموزشي (یکی از پژوهشکده‌های پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش) از اين ضرورت مستثني نبوده است و به صورت بالقوه در معرض تهدید سرايت بد اخلاقي پژوهشي قرار دارد. این مطالعه با هدف تدوین نظام‌نامه اخلاق پژوهش پژوهشكده برنامه ريزي درسي و نوآوريهاي آموزشی صورت گرفته است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و در چارچوب رویکرد کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شده است. داده‌های احصاء شده از جلسات بحث گروه کانونی و مصاحبه رو در رو بوسیله تحلیل محتوای تماتیک تحلیل گردید. تحلیل یافته‌ها منجر به شناسایی دو مقوله اصلی منش اخلاقی پژوهشگر شامل 4 زیرمقوله تواضع و فروتنی، صبر و بردباري، حساسیت فرهنگی، مشارکت‌جوئی و اصول اخلاقی حاكم بر پژوهش شامل 9 زیرمقوله سودمندی پژوهش، اصالت علمی، رعایت حقوق همکاران، رعایت حقوق شرکت‌کنندگان، اجتناب از سرقت علمی، انتشار یافته ها، ساده نويسي گزارش، سپاسگزاری، نقدپذیری و نقادی علمی گردید. در مجموع، یافته‌های این پژوهش می‌تواند گامی برای اتخاذ تصمیم‌های اخلاقی‌تر در انجام پژوهش و ایجاد فضای اعتماد و احترام در میان ذینفعان پژوهشگاه بازی کند و مبنایی برای گفتگوهای بیشتر و توسعه‌ی فرهنگ اخلاق پژوهش فراهم نماید
اترک، حسین. (1396). چیستی علم‌ربایی در اخلاق پژوهش، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 12 (3)، 19- 9.
ایمان، محمدتقی.، جلیلی، روح الله.، غفاری نسب، اسفندیار.، طبیعی، منصور (1395) داوری اخلاقی بر مبنای استثنایی‌سازی موقعیت: کاوشی پدیدارشناختی اخلاق پژوهش، پژوهش‌های اخلاقی، 7 (1)، 37-19.
درودی، فریبرز (1393). درآمدی بر انواع نقد و کارکردهای آن، مجله نقد کتاب و اطلاع رسانی و ارتباطات، 3 (4)، 234- 221.
جمیلی کهنه شهریري، فاطمه.، سدیدپور، سمانه (1293) کدهای اخلاق پژوهش در تجربه های زیسته نخبگان علوم اجتماعی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 9 (4)، 12-1.
جوادپور غلامحسین.(1396) تعین معرفتی و مبانی نظری «بایسته‌های اخلاقی دانشوری» (اخلاق علم)، پژوهش نامه اخلاق. ۱۳۹۶; ۱۰ (۳۷) :۸۵-۱۰۶
حسینیان، سیمین. (1386) بررسی و مقایسه نظام نامه های اخلاقی مشاوره در کشورهای مختلف، فصلنامه تازه های و پژوهش‌های مشاوره، 4 (13)، 34- 9.
سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی (1387) نظام نامه اخلاقی، تازه‌های روان‌درمانی، 50 (49)، 148- 137.
قادری، مصطفی؛ سلیمی، مریم؛ و بلندهمتان، کیوان (1394). آگاهی و توجه اساتید و دانشجویان نسبت به استانداردهای اخلاق در پژوهش، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 10 (4)، 97- 85.
نصیری همراه، عاطفه. (1396). اخلاق در پژوهش‌های علوم رفتاری: دیدگاه صاحبنظران روش شناسی، مجله اخلاق پزشکی، 11 (41). 36- 25.
ویژه، محمدرضا.، رضائی، آزاد. (1397). استانداردهای اخلاقی و رفتاری: خوانش حقوقی و آثار اجتماعی آن‌ها، پژوهش‌های اخلاقی، 9 (1)، 268- 243.
یاری قلی، بهبود. (1397) آسیب شناسی اخلاق پژوهش دانشگاهی: مطالعه پدیدارشناسی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 13 (1)، 134- 127.
Akhondzadeh S. Iranian science shows world’s fastest growth: ranks 17th in science production in 2012. Avicenna J Med Biotechnol 2013;5(3):139.
Bain, L. E., Ebuenyi, I. D., & Ekukwe, N. C. (2018). Rethinking research ethics committees in low- and medium-income countries. http://doi.org/10.1177/1747016117692026
BERA (British Educational Research Association) (2018). Ethical guidelines for educational research. London: British Education Research Association. https://www.bera.ac.uk/researchers-resources/publications/ethical-guidelines-for-educational-research-2018.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3, 77-101.
Burrows, D., & Kendall, S. (1997). Focus groups: What are they and how can they be used in nursing and health care research? Social Sciences in Health, 3, 244–253.
Busch, P., & Bilgin, A. (2014). Student and staff understanding and reaction: Academic integrity in an Australian university. Journal of Academic Ethics, 12(3), 227-243.
Carter, S. (2002). How much subjectivity is needed to understand our lives objectively? Qualitative Health Research, 12, 1184-1201.
Cornwall, A., & Jewkes, R. (1995). What is participatory research? Social Science and Medicine, 14, 1667–1676.
Charmaz, K. (2006). Constructing grounded theory: A practical guide through qualitative analysis. London, UK: Sage Publications Inc.
Clarke, V. & Braun, V. (2013) Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. The Psychologist, 26(2), 120-123.
Cornwall, A., & Jewkes, R. (1995). What is participatory research? Social Science and Medicine, 14, 1667–1676
Creager A and Haldon J (2010) Responsible conduct of research workshop, 14–15 June. Available at: www.princeton.edu/gradschool/about/docs/academics/HIS-HOS_503_ RCR_syllabus_Final.pdf (accessed 1 April 2015).
Elo, S., Kääriäinen, M., Kanste, O., Pölkki, T., Utriainen, K., & Kyngäs, H. (2014). Qualitative content analysis: A focus on trustworthiness. SAGE open, 4(1), 2158244014522633.
Forero, D. A., & Moore, J. H. (2016). Considerations for higher efficiency and productivity in research activities.
Giraud, C., Cioffo, G. D., & Chaves, C. R. (2018). Navigating research ethics in the absence of an ethics review board : The importance of space for sharing. http://doi.org/10.1177/1747016117750081
Goodwin, D., Pope, C., Mort, M., & Smith, A. (2003). Ethics and ethnography: An experiential account. Qualitative Health Research, 13, 567-577.
Gray, B., Hilder, J., Macdonald, L., Tester, R., Dowell, A., & Stubbe, M. (2017). Are research ethics guidelines culturally competent?. Research Ethics, 13(1), 23-41.
Greenbaum, T. L. (1998). The handbook for focus group research. Sage.
Israel, M., & Hay, I. (2007). Research ethics for social scientists. Social Work & Social Sciences Review, 12(3), 79-83.
Katoch, K. S. (2013). Academic dishonesty: Issues and challenges. Pedagogy of Learning, 1(2), 104-110.
Kiri, B., Lacetera, N., & Zirulia, L. (2018). Above a swamp: A theory of high-quality scientific production. Research Policy, 47(5), 827-839.
Kitzinger, J. (1994). Focus groups: method or madness?. Challenge and innovation. Methodological advances in social research on HIV/AIDS, 159-75.
Krueger, R. A., & Casey, M. A. (2000). Focus groups: A practical guide for applied research, 4th ed. Thousand Oaks, CA: Sage Publications Inc.
Kuokkanen, R. (2010). The responsibility of the academy: A call for doing homework. Journal of Curriculum Theorizing, 26(3).
Laverack, G. R., & Brown, K. M. (2003). Qualitative research in a cross-cultural context: Fijian experiences. Qualitative Health Research, 13(3), 333-342. 26. Lewis JD and Weigert A (1985) Trust as a social reality. Social Forces 63: 967–985.
Maguire, M., & Delahunt, B. (2017). Doing a thematic analysis: A practical, step-by-step guide for learning and teaching scholars. AISHE-J: The All Ireland Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 9(3).
Martin, B. R. (2013). Whither research integrity? Plagiarism, self-plagiarism and coercive citation in an age of research assessment.
McCain, K. H. 1991. Communication, competition and secrecy: the production and dissemination of research-related information in genetics. Science, Technology & Human Values, Vol.16: 4, 491-516.
Miller, T., Birch, M., Mauthner, M., & Jessop, J. (Eds.). (2012). Ethics in qualitative research. London: Sage.
Monroy, S. E., & Diaz, H. (2018). Time series-based bibliometric analysis of the dynamics of scientific production. Scientometrics, 1-21.
Morgan, D. L. (2002). Focus group interviewing. In J. F. Gubrium, & J.
A. Holstein (Eds.), Handbook of interviewing research: Context & Method
(pp. 141–159). Thousand Oaks, CA: Sage Publications Inc.
Nowell, L. S., Norris, J. M., White, D. E., & Moules, N. J. (2017). Thematic Analysis: Striving to Meet the Trustworthiness Criteria. International Journal of Qualitative Methods, 16 (1), 1-13.
Papadopoulos, I., & Lees, S. (2002). Developing culturally competent researchers. Journal of advanced nursing, 37(3), 258-264.
Peterson, R. L., Peterson, D. R., Abrams, J. C., Stricker, G., & Ducheny, K. (2010). The National Council of Schools and Programs of Professional Psychology Educational Model—2009. In M. B. Kenkel & R. L. Peterson (Eds.), Competency-based education for professional psychology (pp. 13–42). Washington, DC: American Psychological Association.
Ralefala, D., Ali, J., Kass, N., & Hyder, A. (2016). A case study of researchers’ knowledge and opinions about the ethical review process for research in Botswana. Research Ethics, 1747016116677250.
Resnik, D. B. (2011). What is ethics in research & why is it important. National Institute of Environmental Health Sciences, 1-10.
Roberts, L. W. (2017). Addressing authorship issues prospectively: a heuristic approach. Academic Medicine, 92(2), 143-146
Stone, R. (2016) In Iran, a shady market for papers flourishes, reterived from: htp://science.sciencemag.org/content/353/6305/1197.
Sugiura, L., Wiles, R., & Pope, C. (2017). Ethical challenges in online research : Public / private perceptions. http://doi.org/10.1177/1747016116650720
Thompson, G. (2001). Interaction in academic writing: Learning to argue with the reader. Applied linguistics, 22(1), 58-78.
Van Manen, M. (2016). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. Routledge.
Wiles, R., Charles, V., Crow, G., & Heath, S. (2006). Researching researchers: lessons for research ethics. Qualitative Research, 6(3), 283-299.
Yeager, K. A., & Bauer-Wu, S. (2013). Cultural humility: Essential foundation for clinical researchers. Applied Nursing Research, 26(4), 251-256.
