شکل شناسی حماسة «رِند» و «لاشار» از نگاه اخلاقی
الموضوعات :
عبدالصمد حمیدی فر
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان)
جبیب جدیدالاسلامی قلعه نو
2
(زاهدان)
الکلمات المفتاحية: ارزش‌های اخلاقی, شکل شناسی, بلوچ, رِند, لاشار, چاکَر, گوهرام (gwahrām), گوهر(gawhar).,
ملخص المقالة :
شکل گیری مشهور ترین حماسة بلوچی رِِند و لاشار بر پایه و بنیان ارزش های اخلاقِ قومی و منطقه ای بوده و با حفظ آن ارزش ها ی اخلاقی است که منجر به جنگ خان و مان برانداز و فرسایشی سی ساله ای بین دو قوم رِند و لاشار می شود. حماسة مذکور بر اساس تحلیل شکل شناسی آن ، جزیی ترین مواد داستان، مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد، مواردی چون گفتار ها، کردارها ، پندار ها ، قهرمانان ، منطق داستان ، زمان و مکان ، شیوة نقل ، آرایه ها و شگرد ها. هدف نگارنده از این تحقیق، این بوده که فرهنگ، اخلاق و ادبیات بلوچی و هم چنین مشهورترین حماسة بلوچی بر اساس تحلیل شکل شناسی برای دوستداران و جویندگان ادبیات بلوچی شناخته گردد. کتاب های نسبتاً زیادی دربارة ادبیات منظوم بلوچی نوشته شده ، اما تاکنون هیچ اثر قابل توجّه و مستقلی در زمینة شناساندن حماسة رِند و لاشار بر اساس شیوة شکل شناسی و از نگاه اخلاقی به تحریر در نیامده است. به یقین این نخستین اثر مستقل دربارة این موضوع است که نگارنده ، در این مقاله، با استفاده از روش مطالعة کتابخانه ای و با شیوه ی شکل شناسی به گردآوری مطالب پرداخته است.
محقق و نویسنده زبان بلوچی ، مقیم پاکستان.
نویسنده (داستان نویس و پژوهشگر) زبان بلوچی و فارسی ، مقیم ایرانشهر.
شاعر ، نویسنده ، محقق و فرهنگ دوست ، مقیم پاکستان که در سال 1978 در گذشته است.
برگرفته از نوار شعر رندان به خوانندگی استاد کمال خان
شتر نر.
نام قدیم ایرانشهر.
بُن پورکه بُن پَهر← بُن شهر← مرکزاست. این روزها دراموردولتی به نام بَمپورنامیده می شود که نامی مقلوب است.
نام دو منطقه در پاکستان.
علفزاری درهرمزگان که جایگاه پیشین شترهای گوهربوده است.
به معنای رسیدن مادربه بچه. که در ترجمه از این زیباتر وکامل تر لغتی در فارسی پیدا نکردم.
به معنای سیل.
نام دو قوم در پاکستان.
نام منطقه ای در پاکستان.
نام منطقه ای در پاکستان.
پناهنده پذیری و پشتیبانی از پناهندگان.
انتقام و کین خواهی از دشمن. منابع
پراپ، ولادیمیر،ریخت شناسی قصه های پریان، ترجمة فریدون بدره ای، تهران: انتشارات توس، 1368 .
جهاندیده، عبدالغفور، حماسه سرایی دربلوچستان، تهران: انتشارات معین، 1390 .
سرّامی، قدمعلی، ازرنگ گل تارنج خار، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی،1383.
شه بخش، عظیم، ماجرای دادشاه، پژوهشی در تاریخ معاصر بلوچستان، شیراز: انتشارات نوید، 1373.
صفا، ذبیح الله، حماسه سرایی در ایران، تهران: انتشارات امیر کبیر، 1369.
محمودزهی، موسی، آیین ها، باورها و فرهنگ مردم بلوچستان، تهران: انتشارات آبنوس،1391.
------------- نامداران بلوچستان، مشهد: انتشارات راهیان سبز، 1393.
------------ هنر بلوچستان، مشهد: انتشارات پیام اندیشه، 1392.
مسعودیه، محمد تقی، موسیقی بلوچستان، تهران: انتشارات سروش، 1364.
یادگاری، عبدالحسین، حماسه های مردم بلوچ، تهران: پژوهشکدة مردم شناسی، 1386.
دشتیاری، صبا ، بلوچی ءُ لبزانک، سید هاشمی ریفرنس کتابجاه، کراچی، 2003م.
فقیرشاد ، میراث، کراچی: انتشارات کراچی، 1998م.
هاشمی، سید ظهورشاه ، فرهنگ لغت بلوچی سید گنج، کراچی: انتشارات سید هاشمی، 21 آوریل 2000.
------------------- بلوچی سیاهگ ء راست نبیسگ، کراچی: آکادمی سید هاشمی، 1990.
نصیر، گُل خان ، بلوچی رزمینه شاعری، بلوچی آکادمی- کویته،: کویته، 1979.
هاشمی، سید ظهورشاه، بلوچی زبان و ادب کی تاریخ، کراچی: آکادمی سید هاشمی، 1986.
Prap, veladimir, The Morphology of Fairy Tales, translate by fereydoon badrei, tehran: toos publishing, 1368
Jahandide, abdolghafour, Saga in Balochistan, tehran: moeen publishing, 1390
Sarrami, ghadam ali, from flower color to suffering Thorn, tehran: Scientific and cultural publications, 1383
Shahbakhsh, azim, the story of king, Research in Contemporary Balochistan, shiraz: navid publishing, 1373
Safa, zabihollah, Saga in Iran, tehran: amir kabir publishing, 1369
Mahmoodzehi, moosa, religions, Beliefs and Balochistan People's Culture, tehran: abnoos publishing, 1391
……………………………..Nominees of baluchistan, mashhad: rahiyne sabz publishing, 1393
……………………………..art of baluchistan, mashhad: Thinking message pubishing, 1392
Masoudiye, mohammad taghi, baluchistan’s music, tehran: soroush publishing, 1364
Yadegari, abdolhossein, Baloch people's epics,tehran: Institute of Anthropology, 1386
Baluchi’s references:
Dashtyari, saba, baluch o lebzanak, Seyed Hashemi Publishing House,karachi, 2003
Faghirshad, mirath, karachi: katachi publishing, 1998
Hashemi, seyed zohurshah,seyed ganj Balochi dictionary, karachi: Seyed Hashemi Publishing House, 21 april 2000
…………………..baluchi siyahag o rast nabisg, karachi: seyed hashemi academy, 1990
Urdu References:
Nasir, golkhan, Balouchi poetry, baluchi’s academy, Quetta,: Quetta, 1979
Hashemi, seyed zohur shah, Balochi’s history Literature and Language, karachi: seyed hashemi academy, 1986.
