اخلاق کانتی از منظراستاد شهید مطهری
الموضوعات :
مجید ابوالقاسم زاده
1
(دانشگاه معارف اسلامی)
الکلمات المفتاحية: عقل عملی, وظیفه‌گرایی, غایت‌گرایی, مطلق‌گرایی, اخلاق و دین, کانت, مطهری.,
ملخص المقالة :
کانت بر اساس فلسفه نقادی خود و با تکیه بر عقل عملی، به نظامی اخلاقی دست یازید که فلسفه اخلاق او را از جهاتی از دیگر فلسفه‌های اخلاق متمایز می‌گرداند. تکیه بر عقل عملی و نادیده گرفتن عقل نظری، وظیفه‌گرایی، صورت‌گرایی، اطلاق‌گرایی، تفکیک میان سعادت و کمال، تأکید بر حسن فاعلی، تقدم اخلاق بر دین، برخی از و یژگی‌های اخلاق کانتی است. استاد شهید مطهری ضمن تبیین و تحلیل دقیق فلسفه اخلاق کانت، با استفاده از نظام اخلاقی اسلام، به بررسی و نقد آن پرداخته است. ما در این مقاله ابتدا مختصری از اصول و مسائل محوری فلسفه اخلاق کانت را تبیین کرده و سپس از منظر شهید مطهری آن را بررسی و نقد می‌کنیم.
قرآن کریم
نهج‌البلاغه. (1379). ترجمه محمد دشتي، قم، مشرقين، چهارم.
ابوالقاسم‌زاده، مجید. (تابستان 1386). «نسبیت و اطلاق در اخلاق از دیدگاه استاد شهید مطهری»، نشریه معارف عقلی، شماره 6.
اوني، بروس. (1381). نظريه اخلاقي كانت، عليرضا آلبويه، قم، دفتر تبليغات اسلامي، اول.
بکر، لارنس س. (1378). تاریخ فلسفه اخلاق غرب، گروهی از مترجمان، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، اوّل.
پینکافس، ادموند. (1382). از مسأله‌محوری تا فضیلت‌گرایی، سیدحمیدرضا حسنی و مهدی علیپور، قم ، معارف، اول.
حائری یزدی، مهدی. (1384). کاوش‌های عقل عملی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، دوم.
جوادی، محسن. (1375). مسئله باید و هست (بحثی در رابطه ارزش و واقع)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، اوّل.
روبيژک، پل. (1381). ارزشهاي اخلاقي در عصر علم، نفيسه و محبوبه ساطع، تهران، حکمت، اول.
زاگال، هکتور و گالیندو، خوزه. (1386). داوری اخلاقی: فلسفه اخلاق چیست؟، احمدعلی حیدری، تهران، حکمت، اول.
ساليوان، راجر. (1380). اخلاق در فلسفه كانت، عزّت‌الله فولادوند، تهران، طرح نو، اوّل.
فراست، اس. ای. (1385). درسهای اساسی فلاسفه بزرگ، منوچهر شادان، تهران، بهجت، اول.
کاپلستون، فردریک. (1375). تاریخ فلسفه (از و لف تا کانت)، منوچهر بزرگمهر و اسماعیل سعادت، تهران، سروش، دوّم، ج6.
کورنر، اشتفان. (1367). فلسفه کانت، عزّت‌الله فولادوند، تهران، خوارزمی، اوّل.
كانت، ايمانوئل. (1369). بنياد مابعدالطبيعه اخلاق، حميد عنايت و علي قيصري، تهران، خوارزمي، اوّل.
مجتهدي، كريم. (1378). فلسفه نقادي كانت، تهران، اميركبير، دوّم.
مجلسي، محمدباقر. (1403ق). بحار الانوار، بيروت، دار احياء التراث العربي، سوم، ج67.
محمّدرضایی، محمّد. (1379). تبیین و نقد فلسه اخلاق کانت، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، اوّل.
مطهری، مرتضی. (1382). آشنایی با علوم اسلامی (حکمت عملی)، تهران، صدرا، بیست و هشتم، ج2.
ـــــــــــــــ (1368). انسان کامل، تهران ، صدرا، سوّم.
ـــــــــــــــ (1371). تعليم و تربيت در اسلام، تهران، صدرا، نوزدهم.
ـــــــــــــــ (1365). تكامل اجتماعي انسان به ضميمة هدف زندگي، تهران، صدرا، دوم.
ـــــــــــــــ (1373). فلسفة اخلاق، تهران، صدرا، سيزدهم.
ـــــــــــــــ (1383). مجموعه آثار، تهران، صدرا، اول، ج22.
ـــــــــــــــ (1387). مجموعه آثار، تهران، صدرا، اول، ج26.
ـــــــــــــــ (1372). مجموعه آثار، تهران، صدرا، دوم، ج2.
ـــــــــــــــ (1381). مجموعه آثار، تهران، صدرا، یازدهم، ج1.
ـــــــــــــــ (1363). نقدي بر ماركسيسم، تهران، صدرا، اول.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1384). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، اول.
مصباح، مجتبی. (1386). فلسفه اخلاق، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چهاردهم.
مورتون، اَدَم. (1382). فلسفه در عمل (مدخلي بر پرسشهاي عمده)، فريبرز مجيدي، تهران، مازيار، اول.
Becker, Lawrence C. & Becker, Charlotte B. , Encyclopedia of Ethics, Routledge, London, 2nd ed, 2001, V. 1.
Craig, Edward, Routledge Encyclopedia of Philosophy, Routledge, London, 1st ed, 1998, V. 1.
Hastings, James, Encyclopedia of Religion and Ethics, T. & T. CLARK, London, 2003, V. 2.
Hume, David, A Treatise of Human Nature, Oxford Clarendon Press, 1958.
McLean, Iain, Concise Dictionary of Politics, oxford university press, New York, 1996.
Dieter Henrich, Aesthetic Judgment and the Moral Image of the World, Stanford University Press, California, 1992.
Immanuel Kant, Critique of Practical Reason, in: Immanuel Kant, Practical Philosophy, tr and ed: Mary J. Gregor, Cambridge University Press,1996.
Immanuel Kant, Critique of Pure Reason, tr and ed: Paul Guyer and Allen W. Wood, Cambridge University Press,1997.
Immanuel Kant, Religion within the Boundaries of Mere Reason, tr and ed: Allen Wood and George Di Giovanni , Cambridge University Press,1998.
