جایگاه حقوق شهروندی کرامت مدار در دکترین مسئولیت حمایت در پرتو حقوق بین الملل
الموضوعات :حسین دعاگو 1 , سید محمد هاشمی 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامي، واحد امارات
2 - دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات، تهران
الکلمات المفتاحية: سازمان‌ملل, جامعه‌بشری, فاجعه‌بشری, مسئولیت‌حمایت, مداخله‌بشردوستانه, حقوق شهروندی,
ملخص المقالة :
حقوق بشر و حقوق شهروندی از حقوق ذاتی و طبیعی انسان نشأت گرفته و در طول تاریخ به آنها توجه خاصی شده است. اگر چه پس از گذشت بیش از نیم قرن از عمر سازمان ملل متحد، در عصري که آن را عصر تکنولوژي و ارتباطات می‌نامیم، هنوز انسان‌هاي بسیاري بر اثر جنگ‌هاي داخلی و آشوب‌هاي قومی، فقر و گرسنگی، خشکسالی، نبود بهداشت یا حتی ابتدایی‌ترین امکانات زندگی جان خود را از دست می‌دهند. هنوز خلأ وجود سازوکاري مشخص که بتواند خط مشی یک واکنش منطقی و معقول و در عین حال قاطع و مؤثر را براي مقابله با بحران‌های بشري ترسیم کند، حس می‌شود. «مسئولیت حمایت» در واقع ارائه راهکاري جدید و در عین حال دقیق و برنامه‌ریزي شده براي این است که جایگزینی مناسب براي مفهوم چالش برانگیز «مداخله بشردوستانه» باشد؛ البته «مسئولیت حمایت» مفهومی کاملاً متفاوت از مداخله بشردوستانه است. مجموعه اقداماتی که به موجب این دکترین باید صورت بگیرد، شامل سه بعد مسئولیت پیشگیري، مسئولیت واکنش و مسئولیت بازسازي است. این دکترین راهبردی کاملاً بشردوستانه برای حمایت و حفاظت هر چه بیشتر از حقوق بشر و شهروندی تلقی می‌گردد. این راهبرد راه حلی مفید و کارآمد برای حکومت‌های در معرض بحران یا بحران‌زده براساس حقوق شهروندی است.
احمدی، حمید (1376)؛ «بنیادهای هویت ملی ایرانی، چهارچوب نظری هویت ملی شهروند محور»، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
پللو، روبر (1370)؛ «شهروند و دولت»، مترجم ابوالفضل قاضی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ذوالعین، پرویز (1386)؛ «مبانی حقوق بین‌الملل عمومی»، چاپ پنجم، تهران، مرکز انتشارات وزارت امور خارجه.
حلمي ، نصرت الله (1390)؛ «مسئوليت بين المللي دولت و حمايت سياسي»، نشر ميزان، چاپ دوم.
شیبانی، ملیحه (1381)؛ «شهروندی و رفاه اجتماعی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال اول، شماره 4.
ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1385)؛ «حقوق بین الملل عمومی»، چاپ بیست و نهم، تهران، نشر گنج دانش.
عبدالهی، محسن (1388)؛ «تروریسم، حقوق بشر و حقوق بشردوستانه»، چاپ اول، تهران، انتشارات شهر دانش.
کریک، برنارد (1387)، «دموکراسی»، مترجم پویا ایمانی، تهران، نشر مرکز.
مستقيمي، بهرام، طارم‌سري، مسعود (1377)؛ «مسئوليت بين المللي دولت با توجه به تجاوز عراق به ايران»، چاپ اول، دانشگاه تهران، انتشارات دانشكده حقوق و علوم سياسي.
موسی‌زاده، رضا (1383)؛ «حقوق معاهدات بين‌المللي»، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
نجفی‌اسفاد، مرتضی (1392)؛ «جامعه بین‌المللی و حقوق بین‌المللی در قرن 21 (مجموعه مقالات در تجلیل دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی)، تهران، انتشارات شهردانش.
نیاکی، جعفر (1357)؛ «حقوق سازمانهای بین المللی»، جلد اول، تهران، دانشگاه ملی ایران.
وکیل، امیرساعد (1390)؛ «حقوق بین‌الملل عمومی 1و2»، جلد 2، تهران، انتشارات مجد.
هکی، فرشید (1389)؛ «گفتمان حقوق بشر برای همه»، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
یحیایی، فرید (1380)؛ «فرایند گذار و موانع توسعه دموکراسی در ایران»، تبریز، انتشارات مؤلف.
زمانی، سیدقاسم، زمانیان، سورنا (1395)؛ «جایگاه دکترین مسئولیت حمایت در بحرام سوریه»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 46، شماره 3، پاییز، 648-627.
عباسی‌سرمدی، مهدی (1392)؛ «دکترین مسئولیت حمایت: از روند شکل گیری تا کاربرد ابزاری آن»، فصلنامه سیاست خارجی، مقاله 7، دوره 2، شماره 3، پاییز.
ثابت مقدم، منصور، تقریرات درس مسئولیت بین المللی، رشته حقوق بین الملل، مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی چالوس، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ترم اول تحصیلی 92 – 1391
رضائی نژاد،ایرج،تقریرات کلاسی درس حقوق جزای بین الملل،رشته حقوق بین الملل، مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی چالوس، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ترم اول تحصیلی 92-1391
اساسنامه 1945 دیوان بین المللی دادگستری
عهدنامه 1961 وین در مورد روابط دیپلماتیک
اعلامیه جهانی 1948 حقوق بشر
میثاق بین المللی 1966 حقوق مدنی و سیاسی
اساسنامه دیوان کیفری بین المللی1998
اساسنامه کمیسیون حقوق بین الملل 1945
Bellamy, Alex J. Summer 2006. Whither the Responsibility to Protect? Ethics & International Affairs, Volume 20.2 2006
Carsten, Stahn (2007); “Responsibility to protect rhetoric or emerging legal norm”, The American Journal of International Law, Vol 101,NO.1.
Case Presecutor V. Tadic (1999) ILM. Vol, 38, P. 1518, at P 1541. and Para. 117
Deng, M. Francis (2006); KDivided Nations, The Paradox, of National Protection”, Annual of America Academy of Political and Social Science,603,219.
Evans, Gareth. 2008. The Responsibility to Protect: Ending Mass Atrocity Crimes Once and For All, Washington D.C, Brooking Institution Press. 2008
Evans, 2008: 50- 54
Evans, 2008: 84- 104
Evans, 2008: 105
Gellately, Robert and Kiernan, Ben. 2003. The Specter of Genocide: Mass Murder in Historical Perspective, Cambridge University Press. 2003
ICISS Report, 2001: 19- 20
ICISS, 2001 ، p 23
ICISS, 2001: 24
ICISS, 2001: 40-41
Ki-moon , Ban. 2010. Early warning, Assessment and the Responsibility to Protect, UN General Assembly, available at: http://www.responsibilitytoprotect.org.
Kofi, Annan. 2005. In Larger Freedom: Toward Development, Security and Human Rights for All, A/59/2005 (United Nations, 2005); available at: www.un.org/largerfreedom.
Ki-moon, Ban. 2010. Early warning, Assessment and the Responsibility to Protect, UN General Assembly, available at: http://www.responsibilitytoprotect.org2010 :312 Free Speech
Ottawa: International Development Research Centre. 2001. The Responsibility to Protect, Report of the International Commission on Intervention and State Sovereignty (ICISS).2001
Wheeler, Nicholas. October 6-7, 2005 . A Victory for Common Humanity? The Responsibility to Protect after the 2005 World Summit, paper presented at the conference on The UN at Sixty: Celebration or Wake? University of Toronto.2005.
