بررسی انتقادی تزاحمهای اخلاقی از منظر دیوید راس با تکیه برآیات و روایات
الموضوعات :سامره شاهدی 1 , محمد رضا ضمیری 2
1 - دانشگاه پیام نور قم
2 - دانشگاه پیام نور قم
الکلمات المفتاحية: دیوید راس, وظیفه در نگاه نخست, وظیفه واقعی,
ملخص المقالة :
یکی از مباحث مهم و مطرح در گستره معضل اخلاقی، تعارض ها یی است که گاهی میان تکالیف اخلاقی مشاهده می‌شود. در این مقاله علاوه بر بررسی جنبهها و ابعاد نظام اخلاقی دیوید راس فیلسوف شهود گرا، به تحلیل و نقد نظریه او نیز پرداخته می‌شود بنا بر معرفت شناسی نظام اخلاقی راس، هم برای رسیدن به اصول اخلاقی که وظایف در نگاه نخست نامیده میشوند و هم برای داوری اخلاقی موجه در شرایط معین که وظایف واقعی را مشخص میکند، تنها شهود است که کارگشاست؛ این عصارهی تعلیمات راس است که محل انتقادات ریز و درشت فراوان و نیز تبعیتها و تحسینهای کثیر واقع گردیده است. شهرت عمده این فیلسوف برجسته در قلمرو فلسفه اخلاق، به دليل تعلق او به مکتب شهودگرایی است. منظور راس از شهود، منبع معرفتی است که ادراکی و غیر استنتاجی بوده و ذهن از طریق چیدن مقدمات به نتیجه نمی‌رسد. نقدهای جدی ای چون شهودهای اخلاقی بسیار متفاوت انسانها و اختلاف نظرهای شدید دربارهی اصول اخلاقی، شهودگرایان متاخر را به سمت تربیت اخلاق محور و نیز عقلانیت کشانده است. از نظر بسیاری اعتقاد به وجود وظایف در نگاه نخست عام از مهمترین ممیزات نظام اخلاقی راس است که البته مانند هر نظریهی جدی دیگر نقدهای بسیاری نیز بر آن وارد آمده است. دیدگاه راس به‌دلیل نقص در تبیین سلسله وظایف و غیرمنطقی بودن ترتیب آن و عدم ارائه معیاری فراگیر برای ترجیح افعال متزاحم، در واقع راه‌حل مناسبی برای حلّ این مسئله نیست
1. پالمر، مایکل. (1388). مسائل اخلاقی، ترجمه علی رضا آل‌بویه، تهران، سمت، ج1.
2. پویمان، لویی، (1378). درآمدی بر فلسفه اخلاق، ترجمه شهرام ارشدنژاد، تهران، گیل، ج1.
3. جمعی از نویسندگان. (1387). فلسفه اخلاق: مقالاتی در باب اخلاق هنجاری کاربردی و فرااخلاق. ترجمهی محمود فتحعلی، قم نشر معارف
4. فرانکنا، ویلیام کی.(1380). فلسفه اخلاق. ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران، حکمت، چ1.
5. عبدل آبادی، علی اکبر. (1378). معنا و متعلق شهود در نظریه اخلاقی جی. ئی. مور. فصلنامهی فلسفه، سال 36، شماره 2.
6. مصباح یزدی، محمدتقی. (1367). معارف قرآن، قم، مؤسسه در راه حق.
7. مظفر، محمدرضا. (1384). اصول فقه، ترجمة محسن غرويان و علي شيرواني، چسوم، قم، دارالفکر.
8. علیدوست، ابوالقاسم. (1388). فقه و مصلحت، قم، فرهنگ و انديشه اسلامي.
9. علامه مجلسی، محمد باقر. (۱۴۰۳ق). بحارالانوار، ج101.
10. کلینی رازی، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق. (۱۳۷۹). اصول کافی، ج2، ترجمه سید علی مرتضوی، انتشارات علمیه اسلامیه.
11. تمیمی آمِدی، قاضی ناصح الدین ابوالفتح عبدالواحد بن محمدبن عبدالواحد. (۱۳۶۶). تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ح 1607، انتشارات مرکز علوم اسلامی قم.
12. Ross, W. D. (2000). Foundations of Ethics, Oxford University Press.
13. Ross, W. D. (2002). The Right and Good, Oxford University Press.
14. Dancy, Jonathan. (1993). An ethic of prima facie duties” in A Companion to Ethics, Peter Singer (ed.), Blackwell publishers.
15. Audi, Robert. (2004). the Good in the Right: A Theory of Intuition and Intrinsic Value. Princeton University Press.
16. Garrett, Jan. (2004). A Simple and Usable (Although Incomplete) Ethical Theory Based on the Ethics of W. D. Ross. available at:
17. Runes, Dagobert D., (1942). The Dictionary of Philosophy. First Edition. New York.
18. Shafer-Landau, RUSS. (2005). Moral Realism. Oxford University Press.
19. Singer, Peter. (2005). Ethics and Intuitions,” The Journal of Ethics.
20. Dancy, Jonathan. (2006) 19.Ethical intuitionism, Encyclopedia of Philosophy, Vol. 4.
