بررسی و ارزیابی قطعنامههای بیست و یک دوره کنگره سراسری در راستای همکاری سهجانبه دولت، دانشگاه و صنعت
الموضوعات :
محمد رضا صالحی
1
,
مسعود شفیعی
2
1 - استاد دانشکده مهندسی برق و الکترونیک، دانشگاه صنعتی شیراز، شیراز، ایران
2 - استاد، دانشکده مهندسی برق، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: همکاری دولت, دانشگاه و صنعت, قطعنامه کنگره سراسری همکاری سهجانبه دولت, دانشگاه و صنعت, نسل های دانشگاهی.,
ملخص المقالة :
کنگره سراسری دولت، دانشگاه و صنعت جهت توسعه ملی در سالهای گذشته با همکاری نخبگان و صاحبنظران مراکز علمی و پژوهشی و صنایع توانسته پیوسته به فراخور زمان راه حلهای مفیدی را ارایه نماید. پیشنهاداتی از قبیل: "ايجاد نظام اطلاعاتي و علمي صنعتي يکپارچه در صنعت کشور جهت دسترسي صنعت و دانشگاه به اطلاعات بهنگام، ايجاد و تجهيز آزمايشگاههاي ملي تخصصي در جهت خدمتدهي بهينه به دانشگاه و صنعت، تدوين استراتژي ملي تحقيقات و تعيين اولويتها و بهبود مديريت تحقيقاتي کشور، اصلاح و بازنگری برنامهها و سر فصلهاي آموزشي دانشگاهها، متناسب با فنآوري هاي روز، همياري دولت و سازمان هاي اجرايي، دانشگاه و مؤسسات پژوهشي و صنعت جهت ترسيم و تدوين نظام ملي نوآوري کشور، گسترش ارتباط و همکاري علمي، فني و پژوهشي با مؤسسات ذيصلاح بين المللي با محوريت نظام مند نيروهاي کارآمد داخلي و بررسي توسعه ي تکنولوژي، شبکه سازي همگن واحدهاي صنعتي و پژوهشي، ایجاد زیرساخت های نرم افزاری و مغزافزاری ارتباط دولت، دانشگاه و صنعت در کلیه مراکز استان ها، استفاده از تجربیات سایر کشورها و مراکز دانشگاهی در ارتباط صنعت و دانشگاه خصوصاً کشورهای صنعتی و پیشرفته، راه اندازی کلینیک صنعت و کسب و کار دراستان ها با همکاری دانشگاه ها و صنایع به عنوان یکی از مدل های همکاری دانشگاه و صنعت، تقویت نقش نهادهای بخش خصوصی در چرخه علم و صنعت و فعالیت های پژوهشی و فناوری"، و موارد متعدد دیگر که بی شک می توانست و همچنان می تواند در مسیر ارتباط صنعت و دانشگاه راهگشا باشد.
قطعنامه های صنعت و دانشگاه
بررسی و ارزیابی قطعنامههای بیست و یک دوره کنگره سراسری در راستای همکاری سهجانبه دولت، دانشگاه و صنعت
* مسعود شفیعی ** محمدرضا صالحی
* استاد، دانشکده مهندسی برق، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران mshafiee@aut.ac.ir
** استاد دانشکده مهندسی برق و الکترونیک، دانشگاه صنعتی شیراز، شیراز، ایران salehi@sutech.ac.ir
تاریخ دریافت: 23/02/1399 تاریخ پذیرش: 16/11/1399
صص: 167-174
چکیده
کنگره سراسری دولت، دانشگاه و صنعت جهت توسعه ملی در سالهای گذشته با همکاری نخبگان و صاحبنظران مراکز علمی و پژوهشی و صنایع توانسته پیوسته به فراخور زمان راه حلهای مفیدی را ارایه نماید. پیشنهاداتی از قبیل: "ايجاد نظام اطلاعاتي و علمي صنعتي يکپارچه در صنعت کشور جهت دسترسي صنعت و دانشگاه به اطلاعات بهنگام، ايجاد و تجهيز آزمايشگاههاي ملي تخصصي در جهت خدمتدهي بهينه به دانشگاه و صنعت، تدوين استراتژي ملي تحقيقات و تعيين اولويتها و بهبود مديريت تحقيقاتي کشور، اصلاح و بازنگری برنامهها و سر فصلهاي آموزشي دانشگاهها، متناسب با فنآوريهاي روز، همياري دولت و سازمانهاي اجرايي، دانشگاه و مؤسسات پژوهشي و صنعت جهت ترسيم و تدوين نظام ملي نوآوري کشور، گسترش ارتباط و همکاري علمي، فني و پژوهشي با مؤسسات ذيصلاح بينالمللي با محوريت نظاممند نيروهاي کارآمد داخلي و بررسي توسعهي تکنولوژي، شبکهسازي همگن واحدهاي صنعتي و پژوهشي، ایجاد زیرساختهای نرمافزاری و مغزافزاری ارتباط دولت، دانشگاه و صنعت در کلیه مراکز استانها، استفاده از تجربیات سایر کشورها و مراکز دانشگاهی در ارتباط صنعت و دانشگاه خصوصاً کشورهای صنعتی و پیشرفته، راهاندازی کلینیک صنعت و کسب و کار دراستانها با همکاری دانشگاهها و صنایع به عنوان یکی از مدلهای همکاری دانشگاه و صنعت، تقویت نقش نهادهای بخش خصوصی در چرخه علم و صنعت و فعالیتهای پژوهشی و فناوری"، و موارد متعدد دیگر که بی شک میتوانست و همچنان می تواند در مسیر ارتباط صنعت و دانشگاه راهگشا باشد.
واژههای کلیدی: همکاری دولت، دانشگاه و صنعت، قطعنامه کنگره سراسری همکاری سهجانبه دولت، دانشگاه و صنعت، نسلهای دانشگاهی.
نوع مقاله: ترویجی
1- مقدمه:
ارتباط دانشگاه ها و صنایع: ارتباط صنایع و دانشگاهها، سالها مورد بحث و بررسیهاي متعدد بوده‌است، ولی
هیچگاه این مباحث به‌طور خاص راهگشا نبوده است. بدون تردید ﯾﮑﯽ از ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﻗﺘـﺼﺎدي و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ در ﺟﻮاﻣﻊ اﻣﺮوزي ارﺗﺒﺎط
ﺑﯿﻦ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺑﺪون ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺻﺤﯿﺢ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ دور از ﺗﺼﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ ﺣﺮﮐﺖ در ﻣﺴﯿﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻠﯽ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﺨﺶ ﺻـﻨﺎﯾﻊ و داﻧﺸـﮕﺎهﻫﺎ را اﯾـﺠﺎب ﻣـﯽﮐﻨﺪ. مـحسنی(1390)
نویسنده عهدهدار مکاتبات: محمدرضا صالحی Salehi@sutech.ac.ir |
بنابراین، بدون مقایسه با معیارهاي جهانی و تعیین میزان فاصله و علل عدم ارتباط علمی لازم نمی‌توان راهحلهاي علمی مفیدي را ارائه نمود. از این رو، اول، تعیین وضع موجود همکاري علمی دانشگاهها و صنایع و دوم، مقایسه وضعیت موجود با وضعیت استاندارد همکاريهاي علمی در مقیاس جهانی بایستی صورت پذیرد.
در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﮐﻪ هشت قرن پیش بر میگردد فعالیت هر دانشگاه صرفا به موارد آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ. در ﻃﯽ اﯾﻦ دوران، ارﺗﺒﺎط داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ و ﯾﺎ دوﻟﺖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آﻣﻮزش ﻧﯿﺮوي اﻧﺴـﺎﻧﯽ ﻣـﻮرد ﻧﯿﺎز دولتهاي ﻣﻠﯽ ﺑﻮد ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺲ از ﺷﺮوع اوﻟﯿﻦ اﻧﻘﻼب و ﺗﺤـﻮﻻت ﻋﻠﻤـﯽ ﮐﻪ در اواﺧـﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﯿﻼدي ﺑﻪ وﯾﮋه در آﻟﻤﺎن، داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﻣﺎﻣﻮرﯾـﺖ ﺧﻮد در اﻣﺮ آﻣﻮزش و ﺗـﺪرﯾﺲ، اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﭘﮋوﻫﺸﯽ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻣﻮرﯾﺘﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺮﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. در اﯾﻦ دوران ﮐﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ آزادﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎدي در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮو ﺑﻮد، ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺑﻮدﺟـﻪﻫﺎي دوﻟﺘــﯽ داﻧﺸــﮕﺎهﻫﺎ رو ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﮔﺬاﺷﺖ و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺿــﻤﻦ ﺑﺮﻗــﺮاري ارﺗﺒــﺎط اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ، اﻧﺠـﺎم ﻓﻌﺎﻟیتهای ﻣﺸـﺘﺮك ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ و ﺑﺮون ﺳﭙﺎري ﭘـﮋوﻫﺶ از ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺷـﺪ. ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ داﻧﺸــﮕﺎهﻫﺎ ﺑــﺮاي ﮐــﺎﻫﺶ واﺑﺴــﺘﮕﯽ داﻧﺸـﮕﺎهﻫﺎ، ﺧﻮد ﺑــﻪ ﺑﻮدﺟــﻪ دوﻟﺘــﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهاي اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ. در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﺑﯿﺴـﺘﻢ ﻃﯽ اﻧﻘﻼب ﻋﻠﻤـﯽ دوم ﻋـﻼوه ﺑـﺮ دو ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ﭘﯿﺸﯿﻦ، ﻋﻬﺪهدار ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ﺟﺪﯾـﺪي ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان ورود ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻧـﻮآوري ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ از آن ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺎﻣﻮرﯾـﺖ ﺳـﻮم ﻧﯿﺰ ﺗﻌﺒﯿـﺮ ﻣﯽﮔﺮدد. اﯾـﻦ اﻧﻘﻼب ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ (شیری،1394).
2- ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ:
ارﺗﺒﺎط داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ داراي ﺳﺎﺑﻘﻪاي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ واﺣﺪ ﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ، ﺣﺪودا ﺑﻪ هفتاد سال پیش بر میﮔﺮدد. ﻧﮕﺎﻫﯽ ﮔﺬرا ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ و وﺿﻌﯿﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻧﻬﺎد در اﯾﺮان ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اوﻻ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺻﻮﻟﯽ
ﭘﺎﯾﻪرﯾﺰي ﻧﺸﺪه و و زﯾﺮﺑﻨﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي دوام و ﺗﻮﺳﻌﻪ آن ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﮕﺮﯾﺪه اﺳﺖ. ﺛﺎﻧﯿﺎ ﻣﺤﺘﻮا و ﺳﻤﺖ و ﺳﻮي اﯾﻦ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺤﯿﺤﯽ ﺷﮑﻞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان اذﻋﺎن ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪي ﺧﺎﺻﯽ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط و ﺗﻌﺎﻣﻞ دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد. اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮو ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻟﻮده ارﺗﺒﺎط داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ از اﺑﺘﺪا ﺑﻪ درﺳﺘﯽ و ﻣﺤﮑﻢ ﭘﺎﯾﻪرﯾﺰي ﺷﺪه و ﻣﺴﯿﺮ آن ﻧﯿﺰ در ﻃﯽ ﺳﺎﻟﯿﺎن ﺳﺎل ﺑﻪ ﺷﮑﻞ درﺳﺘﯽ ﭘﯿﺶ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ (ﯾﻌﻘﻮﺑﯽ ﻓﺮاﻧﯽ و ﺣﺎﺗﻤﯽ ﮐﯿﺎ، 1394). ﮔﺮﭼﻪ اﻣﺮوز ورود داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺻﻨﻌﺖ و ﺗﺠﺎرت داﻧﺶ ﺻﺮﻓﺎ ﻣﺰﯾﺖ ﻧﺒﻮده و ﺑﻪ ﯾﮏ اﻣﺮ ﺿﺮوري ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻣﻮﺛﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎيﻋﻠﻤﯽ ﺧﻮد را وارد ﺻﻨﻌﺖ ﮐﺮده و ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻧﻬﺎد را ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزﻧﺪ (ﭘﻮر ﻋﺰت و ﺣﯿﺪري،1390).
3- نسلهای دانشگاهی و ارتباط صنعت و دانشگاه:
در خصوص ارتباط ﻋﻠﻤﯽ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﮐﺎر ﺧﺎص و ﻣﻨﺴﺠﻤﯽ در ﮐﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ لذا بایستی با اجرای ﻃﺮحی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و ﮐﺎرﺑﺮدي اﯾﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﻗﻮت آن ﻣﺸﺨﺺ گردد و از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﯿﺰان ارﺗﺒﺎط ﺗﻌﯿﯿﻦ و رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ را ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﯽ شود. همچنین در ﺧﺼﻮص ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﯿﻦ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﯿﺰ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻄﻮر وﯾﮋه و ﺗﺨﺼﺼﯽ ﮐﺎر ﺧﺎﺻﯽ اراﺋﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و ضروری است ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط و ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﻗﺪرت را ﺑﺎ دﯾﺪ ﮐﺎرﺑﺮدي و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و وزندﻫﯽ ﻻزم ﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ مشخص گردد. در ﻣﻮرد ارﺗﺒﺎط ﺻﻨﺎﯾﻊ و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد اﻧﺠﺎم ﺷﺪه وﻟﯽ ﻫﯿﭻﮔﺎه راﻫﮕﺸﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و بایستی ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯿﺰان ﻓﺎﺻﻠﻪ و ﻋﻠﻞ ﻋﺪم ارﺗﺒﺎط ﻋﻠﻤﯽ ﻻزم و راه ﺣﻞﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﻻزم تعیین گردد. آﻧﭽﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدن ﻫﻤﮑﺎريﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﺑﯿﻦ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ، ﻫﻤﮑﺎريﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺻﻨﺎﯾﻊ، ﻫﻤﮑﺎریهای داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﺎﯾﻊ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺑﺼﻮرت ﻋﻠﻤﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﻫﻤﮑﺎريﻫﺎ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻻزم و ﺿﺮوري ﺑﻮده و در ﻫﺪﻓﻤﻨﺪﺳﺎزي و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺨﺸﯽ ﮐﺎرﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﺛﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
در این راستا، یافتن ارتباط هر یک از نسلهای دانشگاهی با صنعت، بسیار با‌اهمیت جلوه میکند. نسل اول دانشگاهها، نسلی آموزش‌محور بود، نسل دوم پژوهش‌محور، نسل سوم کارآفرین و نسل چهارم جامعه‌محور که بیشتر تمرکز خود را بر روی همکاری در طرحهای ملی، منطقهای و بینالمللی گذاشته است. در واقع در نسل های سوم و چهارم دانشگاهی ارتباط علمی و پژوهشی دانشگاهها و صنایع شکل میگیرد. اما در این میان، مشکلاتی نیز پیش روی دانشگاهها در رسیدن به این اهداف وجود دارد که شامل عدم وجود امکانات مالی مناسب دانشگاهها جهت گسترش و بهبود وضعیت فعلی، عدم وجود امکانات چندرسانه‌ای و کمک‌آموزشی و آموزشی مناسب، وجود امکانات فرسوده و
همانطور که در این شکل مشاهده میشود نسل اول کارشناس پژوهشی به صنایع تحویل میدهد. نشل دوم نیروی متخصص صنایع را تامین مینماید. نسل سوم قابلیت اجرای همکاریهای علمی پژوهشی را فراهم مینماید. و نشل چهارم توانایی همکاریهای علمی پژوهشی در سطح ملی منطقهای و بینالمللی را ایجاد مینماید. بنابراین براساس خواسته مورد نظر بایستی دانشگاه مربوطه ابتدا طراحی و ایجاد شود.
|
به‌روز‌نشده، عدم وجود آزمایشگاه‌هاي درسی مناسب مخصوصاً در مقاطع تحصیلات تکمیلی، عدم وجود امکانات آزمایشگاهی-تحقیقاتی مناسب و به‌روز جهت به دست آوردن نتایج آزمایشگاهی براي فعالیت‌هاي پژوهشی، عدم وجود فضاي فیزیکی استاندارد کافی، گسترش بی‌رویه مراکز آموزش عالی با وجود عدم امکانات و عدم وجود حداقل‌هاي لازم، استفاده از نیروهاي ناکارآمد در بدنه هیات علمی و مدیریتی در بعضی از مراکز آموزش عالی می باشد.
لازم بذکر است که نسلهای مختلف دانشگاهی نقشهای متفاوتی در ارتباط بین صنعت و دانشگاه دارند در زیر هرم سلسله مراتب نسلهای دانشگاهی ارایه شده است.
|
شکل 1. اهرم سلسله مراتب نسل های دانشگاهی |
همچنین بایستی بعضی از مشکلات پیش روی دانشگاهها در رسیدن به نسلهای مختلف دانشگاهی را مد نظر قرارداد که تعدادی در زیر ارایه شده است: 1- عدم وجود امکانات مالی مناسب دانشگاهها جهت گسترش و بهبود وضعیت فعلی. 2- عدم وجود امکانات مالتی مدیا و کمک آموزشی و آموزشی مناسب . 3- وجود امکانات فرسوده و بروز نشده .
|
4- عدم وجود آزمایشگاههای درسی مناسب مخصوصاً در مقاطع تحصیلات تکمیلی.
5- عدم وجود امکانات آزمایشگاهی-تحقیقاتی مناسب و بروز جهت به دست آوردن نتایج آزمایشگاهی برای
فعالیتهای پژوهشی .
6- عدم وجود فضای فیزیکی استاندارد کافی.
7-گسترش بی رویه مراکز آموزش عالی با وجود امکانات و عدم وجود حداقلهای لازم .
8- استفاده از نیروهای ناکارآمد در بدنه هیات علمی و مدیریتی در بعضی از مراکز آموزش عالی.
4- اهم موارد قطعنامههای بیست و یک دوره کنگره سراسری همکاری دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی:
در این بخش به موارد مهم قطعنامههای بیست و یک دوره گذشته کنگره پرداخته شده و بعضی موارد که به نتیجه رسیده نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
1- در تحقق اهداف گسترش ارتباطات تقويت دفاتر ارتباط با صنعت دانشگاهها و تبديل آنها به دفاتر ارتباطات پژوهشي با تفويض اختيارات لازم جهت عقد قراردادهاي مختلف مورد تأکيد بوده و چون انجام اين مهم نياز به هماهنگي در سطح کشور نيز دارد درخواست ميگردد که دفتر ارتباط با صنعت، وزارتخانه با نظارت عاليه جنبه هماهنگي را پيگيري کرده و در عين حال دبيرخانه ادامه کنگره را به منظور استمرار اين نوع گردهماييها، تأسيس کند، علاوه بر کنگرة سالانه، برگزاري سمينارهاي ناحيهاي و تخصصي به منظور شناسايي تواناييهاي دانشگاهها نيز توصيه ميشود.
2- دانشگاهها از نظر ساختاري و برنامهريزي آموزشي و پژوهشي به صورت غير متمرکز اداره شوند و برنامه و فعاليتهاي خود را براساس نيازهاي جامعه طراحي و اجرا نمايند.
3- مراکز انتقال تکنولوژي و توسعه و تحقيق مورد حمايت دولت قرار گيرد و به عنوان حلقة اتصال بين صنعت و آموزش تلقي شود.
4- حمايت دولت از صنعت در ايجاد مراکز پژوهشي کاربردي هدايت شده
5- ايجاد نظام اطلاعاتي و علمي صنعتي يکپارچه در صنعت کشور جهت دسترسي صنعت و دانشگاه به اطلاعات بهنگام
6- ايجاد و تجهيز آزمايشگاههاي ملي تخصصي در جهت خدمتدهي بهينه به دانشگاه و صنعت
7- شوراي پژوهشهاي علمي کشور، نسبت به تدوين استراتژي ملي تحقيقات و تعيين اولويتها و بهبود مديريت تحقيقاتي کشور اقدام نمايد
8- ضمن استقبال از تشکيل "شوراي عالي اطلاعرساني شايسته است نظام ملي اطلاع رساني و مشاورة علمي – فنآورانه، براي افزايش اثربخشي و کارآيي نظام علمي – صنعتي، طراحي و پياده گردد
9- صنعت در فراهم آوردن تسهيلات لازم براي حضور اساتيد و محققان برجسته در همايشهاي بينالمللي مشارکت ورزد
10- اعتبارات واقعي تحقيقاتي کشور در برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي تا حد 5/2% توليد ناخالص ملي جهتگيري و تضمين گردد
11- برنامهها و سرفصلهاي آموزشي دانشگاهها، متناسب با فنآوريهاي روز بازنگري و اصلاح شود
12- نظام آموزشي و اجرايي کارآموزي دانشجويان در صنايع و نيز بازآموزي صنعتگران و فارغالتحصيلان، در سطح کشور مورد بازنگري قرار گيرد
13- شوراي تحقيق و فنآوري استانها، با حضور صنعتگران، دانشگاهيان و مسئولين ذيربط، با هدف تنظيم استراتژي صنعتي، آموزشي و پژوهشي منطقه در قالب استراتژي ملي صنعتي، فعال گردد
14- کادر علمي دانشگاهها، در ارائه راه حل علمي براي رفع مشکلات و تنگناهاي اساسي کشور مشارکت جدي ورزند
15- به منظور حفظ اعتبار دانشگاه هاي کشور و در جهت رفع نيازهاي صنعت، مقتضي است امکانات آزمايشگاهي و کارگاهي دانشگاهها، متناسب با پيشرفتهاي فنآوري، توسعه يابد. در اين رابطه بر همکاري و حمايت موثر صنعت تأکيد مي شود
16- لازم است برنامه ها و شيوه هاي تدريس و سرفصل هاي آموزشي دانشگاه ها، متناسب با فن آوريهاي روز بازنگري و اصلاح شود
17- همياري دولت (سازمانهاي اجرايي)، دانشگاه (مؤسسات پژوهشي) و صنعت (در بخشهاي متنوع) جهت ترسيم و تدوين نظام ملي نوآوري کشور
18- گسترش ارتباط و همکاري علمي، فني و پژوهشي با مؤسسات ذيصلاح بين المللي با محوريت نظام مند نيروهاي کارآمد داخلي و بررسي توسعه ي تکنولوژي
19- شبکه سازي همگن واحدهاي صنعتي و پژوهشي و شکلگيري اين شبکهها در مجموعههاي غير دولتي (NGO) و پيشبيني بهرهگيري از اين شبکهها در تقويت واحدهاي کوچک نقش مؤثري در ارتباط صنعت و دانشگاه دارد. لذا لازم است برنامه ريزي مناسب براي شکل گيري اين شبکه ها بعمل آيد
20- فرصت هاي مطالعاتي اعضاي هيأت علمي در صنايع داخلي و دستگاه هاي دولتي و همچنين محققين صنعتي در دانشگاهها، با وجود مقررات مرتبط در دانشگاهها و صنايع، تا کنون جامع عمل نپوشيده است. از کليه دانشگاهيان و صنايع تقاضا دارد در جهت توسعه تعداد اين فرصتهاي مطالعاتي اقدامات لازم را معمول دارند
21- فضای عمومی کشور برای تشویق علم، تحقیقات و نوآوری‌های فناورانه آماده گردد
22- مقوله‌ی ارتباط دولت، دانشگاه و صنعت در چارچوب نظام ملی نوآوری مورد عنایت قرارگیرد
23- رويكرد آموزشي مبتني بر پژوهش و خلاقيت، جايگزين رويكرد آموزشي مبتني بر محفوظات گردد
24- سازمان‌های واسطه‌ای توسعه ی تکنولوژی که نتایج تحقیقات دانشگاهی را به صنعت و بازار منتقل می نمایند، ایجاد گردد
25- نگرش سیستمی و دیدگاه استراتژیک به تعامل این سه نهاد در راستای چشم انداز بیست ساله کشور و برنامه پنج ساله چهارم کشور
26- اهتمام به تقویت و ایجاد پارکهای فناوری و مراکز رشد در کنار دانشگاههای کشور و حمایت دولت از آنها با یاری صنایع کشور در جهت اثربخش نمودن تحقیق و پژوهش کاربردی
27- اختصاص سهم متناسبی از بودجه تحقیقاتی موسسات دولتی برای برنامهریزی و گسترش همکاریهای دانشگاه و صنایع برای فراهم نمودن شرایط لازم برای تولید و توسعه داخلی فناوری مورد نیاز کشور
28- تخصیص درصدی از بودجه پژوهشی دستگاههای اجرائی به توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه
29- هدایت پروژههای دوره دکتری به سمت نیازهای صنعت و حمایت از آنها
30- استفاده از فرصت خدمت وظیفه برای کار در صنایع
31- تعریف پایان‌نامه روی فرصت ها و چالش های صنایع
32- استفاده از تجارب موفق کشورهاي مختلف و سازمانهاي بينالمللي تخصصي در توسعه روابط دانشگاه و صنعت
33- آسيب‌شناسي و تحليل عملكرد ارتباط دولت، دانشگاه و صنعت در چارچوب نظام ملی نوآوری بمنظور ارائه پيشنهادات براي تدوين در برنامه ششم توسعه
34- ایجاد زیرساختهای نرمافزاری و مغزافزاری ارتباط دویت، دانشگاه و صنعت در کلیه مراکز استانها
35- استفاده از تجربیات سایر کشورها و مراکز دانشگاهی در ارتباط صنعت و دانشگاه خصوصاً کشورهای صنعتی و پیشرفته
36- راهاندازی کلینیک صنعت و کسب و کار دراستانها با همکاری دانشگاهها و صنایع به عنوان یکی از مدلهای همکاری دانشگاه و صنعت
37- فراهم شدن توجه به تقویت نقش نهادهای بخش خصوصی در چرخه علم و صنعت و فعالیتهای پژوهشی و فناوری
38- تدوین سند راهبردی ایجاد و انتقال فناوری از دانشگاه و اجرای آن توسط یک نهاد و حذف نهادهای موازی
39- توسعه همکاریهای علمی بینالمللی نظیر استفاده از اعضای هیات علمی فناور و کارآفرین دانشگاههای معتبر بینالمللی در دانشگاههای کشور
از بندهای مختلف قطعنامههای 21 دوره کنگره سراسری تعدادی در کشور عملیاتی شده و تعدادی نیز در دست برنامهریزی برای اجرا میباشد. که در ادامه به بعضی از آنها اشاره شده است.
هیات امنایی شدن دانشگاهها در سطح کشور و داشتن اختیارات لازم در راستای بند 2 و تاکیدات مربوطه بوده هر چند از قبل نیز تعدادی از دانشگاهها اختیارات ویژه
داشتهاند ولی به این گستردگی نبوده است.
ایجاد آزمایشگاههای ملی و علمی کشور در راستای بنده 6 بوده است. شبکه ملی آزمایشگاهی (شاعا) و سامانه شاعا به منظور شناسایی، شبکه‌سازی و به‌اشتراک‌گذاری تجهیزات وتوانمندی‌های آزمایشگاههای علمی کل کشور طراحی شده است. با استفاده از این سامانه تمامی پژوهشگران قادر خواهند بود تا در کوتاهترین زمان ممکن به تجهیزات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. همچنین این سامانه بستری مناسب به منظور محقق سازی اهداف ذیل ایجاد کرده است.
· تهیه شناسنامه و ایجاد بانک اطلاعاتی آزمایشگاه‌ها و فضاهای کالبدی آنها (اعم از نیروی انسانی متخصص، امکانات، تجهیزات و...)
· بهرهگیری حداکثری از ظرفیت‌ها، منابع و توانمندی‌های آزمایشگاهی و بهره‌برداری بهینه اقتصادی از آنها.
· فراهم آوردن امکان ارزیابی آزمایشگاههای شبکه و رتبه‌بندی آنها (رتبه‌بندی درون‌شبکه‌ای) به منظور توسعه متوازن.
· تلاش برای استاندارد نمودن فعالیتهای آزمایشگاهی در سطح ملی و بینالمللی و همکاری با دستگاههای استانداردسازی ملی و بین المللی.
· تجهیز و تکمیل آزمایشگاههای موجود و زنجیره‌های ناقص آزمایشگاهی.
· شناسایی و رتبه‌بندی شرکت‌های وارد کننده و تولید کننده تجهیزات تحقیقاتی و آزمایشگاهی.
· سامان‌دهی تجهیزات تحقیقاتی و آزمایشگاهی در قالب آزمایشگاههای مرکزی.
· برقراری نظام تعمیر و نگهداری تجهیزات تحقیقاتی و آزمایشگاهی مراکز آموزش عالی.
· تشویق اعضای شبکه جهت تدوین نظام ارائه خدمات به مراکز تحقیقاتی و محققان و متخصصان.
ایجاد فرصت مطالعاتی اعضای هیات علمی در صنایع در راستای بندهای 9 و 20 بوده است که از اهمیت ویژهای برخوردار است.
نظام ملی نوآوری و ایجاد پارک های علم و فناوری در راستای بند های 17 ، 22 و 26 میباشد. سیستم ملی نوآوری( National System of Innovation - NSI) یا نظام ملی نوآوری، یک سیستم مدیریت نوآوری فرا سازمانی و در مقیاس کلان و کشوری است
منابع
1. کرامت فر، عبدالصمد: نور محمدي، حمزه علی و رفیعی خشنود، (1394) .نشریه صنعت و دانشگاه، 8(27و28)، 86-70. محسنی، ر. ع. (1390)،همکاریهاي دانشگاه و صنعت. اطلاعات سیاسی اقتصادي، (285)، 304-
که به نقش مجموعه سازمان‌ها مانند دانشگاهها، موسسات پژوهشی، پارکهای فناوری، مراکز تحقیق و توسعه، مراکز صنعتی و غیره در فرایندهای نوآوری و رابطه تعاملی آنها در این خصوص می‌پردازد. نظام ملی نوآوری زیر نظام‌های متعددی مانند نظام ملی پژوهش، نظام ملی خلاقیت، نظام ملی مالکیت فکری، نظام ملی مدیریت فناوری و همچنین نظام‌های محلی یا منظقه‌ای نوآوری را شامل میگردد. در همین راستا ایجاد معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بنا بر ضرورت و با هدف ارتقای اقتدار ملی، تولید ثروت و افزایش کیفیت زندگی مردم از طریق افزایش توانمندی‌های فناوری و نوآوری در کشور و ارتقای «نظام ملی نوآوری» و تکمیل مؤلفه‌ها و حلقه‌های آن را می توان ذکر نمود. از جمله اهداف این معاونت توسعه «اقتصاد دانش‌بنیان» از طریق هماهنگی و هم‌افزایی بین‌بخشی و بین‌دستگاهی، ارتقای ارتباط «دانش» با «صنعت» و «جامعه»، تسهیل تبادلات بین بخش‌های عرضه و تقاضای فناوری و نوآوری و تجاری‌سازی دستاوردهای فناوری و نوآوری و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان می باشد. همچنین اعتلای ارتباطات بینالمللی علمی، فناوری و نوآوری و توسعه دیپلماسی علمی و فناوری از دیگر اهداف این معاونت است
نتیجه گیری: ارتباط سه جانبه دولت، دانشگاه وصنعت برای توسعه ملی از اهمیت ویژه برخوارد می باشد. و کنگره سراسری در طول سالهای متمادی با برگزاری نشستها علمی و دعوت از افراد برجسته و بحث و بررسی های مختلف توانسته راهکارهای متعددی برای گسترش این همکاریها در جهت توسعه کشور ارایه نماید. که تعدادی از این پیشنهادات در قطعنامه های دوره های مختلف کنگره و نیز این مقاله ارایه شده است. بی تردید عملیاتی شدن این موارد در گذشته و حال و اینده میتواند ثمر بخش بوده و مسیر توسعه را هموار نماید.
-317.
2. حامد شیري (1394) بررسی رابطه دانشگاه با صنعت و چالشهاي آن: پژوهشی کیفی در بین دانشجویان دانشگاه تهران، نشریه صنعت و دانشگاه، سال هشتم، شمارة 29و 33، پاییز و زمستان 1-10 .رازقی، جمال (1396).
چالشهاي ارتباط صنعت و دانشگاه. بازیابی شده در تاریخ 27 اردیبهشت 1397 از .https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-1102113
3. یعقوبی فرانی، احمد و حاتمی کیا، نازنین (1394 ). موانع همکاري دانشگاه و صنعت از دیدگاه استادان
دانشگاههاي بوعلی سینا و صنعتی همدان، نامه آموزش عالی،( 8) 32 ،51-31.
4. پور عزت، علی اصغر، و حیدري، الهام (1390) . شناسایی و دسـتهبندي چالـشهـا و موانـع تجـاريسـازي دانـش با
استفاده از روش کیو، فصلنامه علمی – پژوهشی سیاست علم و فناوري، 4(1)، 62-49.
5. قطعنامه های 21 دوره کنگره سراسری همکاری دولت، دانشگاه و صنعت جهت توسعه ملی.
6. Salmi, J. (2000). Tertiary education in the 00st century: challenges and opportunities. Higher education management, 13 (2).
7. Nagy, J., & Robb, A. (2008). Can universities be good corporate citizens? Critical Perspectives on Accounting, 19 (8), 1414-1430
|
