ارتباط صنعت و دانشگاه: درس های آموخته و تجربه های اندوخته
الموضوعات :
محمدمهدی فنایی
1
(بنیانگذار گروه صنعتی الکتروکویر)
الکلمات المفتاحية: ارتباط صنعت و دانشگاه, استاندارد, اخلاق حرفه¬ای, تجربه¬های اندوخته, آموزش دانشگاهی,
ملخص المقالة :
در چند دهۀ گذشته چالش «ارتباط صنعت و دانشگاه» مهم ترین مسئلۀ جاری کشور بوده است. «استاندارد و نگرش استانداردی» نوعی تفکّر کاربردی است که از تجمیع تجارب جهانی و دانش همگانی سامان گرفته است. یکی از مهم ترین واژگان همۀ استانداردهای تدوین شده در سطوح بین المللی، ملّی و سازمانی کلمۀ «علّت ریشه ای» است. ضمانت پویایی و پایایی صنعت، رعایت همه جانبۀ استانداردهای ضروری است. فرهنگ صنعتی با پذیرش و کاربست استاندارد در ابعاد گوناگون تولید و خدمت، بالنده می شود و اثرگذاری خود را به زیبایی ابراز می کند. دست اندرکاران حوزۀ تدبیر و اجرا در مسئلۀ ارتباط دانشگاه و صنعت، بایستی اهتمامی بیش از پیش به رعایت« اخلاق حرفه ای و مهندسی» است. جان مایۀ این سخن، تعهّد به صداقت و باورداشتن اثرگذاری است. شناختن و به کاربردن منشورهای اخلاق مهندسی در سطح جهان نه تنها نگاه را ژرف آگین می کند بلکه حوزۀ تعهّد عمل را نیز گسترش می دهد. اخلاق ضرورت پایه برای توسعۀ علمی پایدار است. بازپردازش موضوع تحصیلات و آموزش در پهنۀ دانشگاه، یک چالش بسیار مهم است. تحصیلات دانشگاهی نظری است و رویکردی مهارتی یا حرفه ای شدن ندارد. هدف صنعت در منابع انسانی، پرورش صنعتگر ماهر به قصد انجام کار است. پل ارتباطی دانشگاه و صنعت با هدف کاربست درس های آموخته و تجربه های اندوخته قابل اعتماد است.
1. سازمان بین المللی استانداردسازی. الزامات سیستم مدیریّت کیفیّت. ISO 9001:2015 . ویرایش پنجم. ترجمه: سیّدمحمّد رضا حسینیان. تهران: مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران، 1394ش.
2. داوری اردکانی،رضا. کتاب مقاله ها: همایش فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد در چرخۀ آموزش کشور. فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران: 1393ش.
3. فنایی؛ محمّدمهدی. سخنرانی در مؤسّسۀ دانشگاهی جواد الائمه یزد: 22 اردیبهشت 1394ش.
4. خاکی صدّیق؛ علی. مقدّمه ای بر اخلاق پژوهشی و اخلاق مهندسی. ویراست 3، چاپ اوّل. تهران: دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدّین طوسی، 1397ش. 5. حسینی، سیّدحجّت الحق. مصاحبۀ تاریخ شفاهی با خانم عظمی عدل؛ خرداد 1398ش.
ارتباط صنعت و دانشگاه: درسهای آموخته و تجربههای اندوخته
* محمدمهدی فنایی
* بنیانگذار گروه صنعتی الکتروکویر m.fanaei@electrokavir.com
تاریخ دریافت:28/01/1399 تاریخ پذیرش:18/08/1399
صص: 1-4
چکیده
در چند دهۀ گذشته چالش «ارتباط صنعت و دانشگاه» مهم ترین مسئلۀ جاری کشور بوده است. «استاندارد و نگرش استانداردی» نوعی تفکّر کاربردی است که از تجمیع تجارب جهانی و دانش همگانی سامان گرفته است. یکی از مهمترین واژگان همۀ استانداردهای تدوین شده در سطوح بینالمللی، ملّی و سازمانی کلمۀ «علّت ریشهای» است. ضمانت پویایی و پایایی صنعت، رعایت همه جانبۀ استانداردهای ضروری است. فرهنگ صنعتی با پذیرش و کاربست استاندارد در ابعاد گوناگون تولید و خدمت، بالنده میشود و اثرگذاری خود را به زیبایی ابراز میکند. دستاندرکاران حوزۀ تدبیر و اجرا در مسئلۀ ارتباط دانشگاه و صنعت، بایستی اهتمامی بیش از پیش به رعایت« اخلاق حرفهای و مهندسی» است. جان مایۀ این سخن، تعهّد به صداقت و باورداشتن اثرگذاری است. شناختن و به کاربردن منشورهای اخلاق مهندسی در سطح جهان نه تنها نگاه را ژرفآگین میکند بلکه حوزۀ تعهّد عمل را نیز گسترش میدهد. اخلاق ضرورت پایه برای توسعۀ علمی پایدار است. بازپردازش موضوع تحصیلات و آموزش در پهنۀ دانشگاه، یک چالش بسیار مهم است. تحصیلات دانشگاهی نظری است و رویکردی مهارتی یا حرفهای شدن ندارد. هدف صنعت در منابع انسانی، پرورش صنعتگر ماهر به قصد انجام کار است. پل ارتباطی دانشگاه و صنعت با هدف کاربست درسهای آموخته و تجربههای اندوخته قابل اعتماد است.
واژههای کلیدی: ارتباط صنعت و دانشگاه، استاندارد، اخلاق حرفهای، تجربههای اندوخته، آموزش دانشگاهی.
نوع مقاله: ترویجی
در چند دهۀ گذشته چالش «ارتباط صنعت و دانشگاه» مهمترین مسئلۀ جاری کشور بوده است. در طول این
زمانها از پایهگذاری معاونت علمی و فنّاوری نهاد ریاست جمهوری تا تأسیس دفتر ارتباط با صنعت در وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری و به همین سیاق در معاونت پژوهش و فنّاوری دانشگاهها، از بنیادگذاری دانشگاه فنّی و حرفهای تا انتشار نشریّۀ صنعت و دانشگاه غفلت نداشتهایم امّا چرا اقدامهای انجام شده، اثرگذار نیست و دستاورد نهایی آن تغییری شایسته در دانشگاه و صنعت و زندگی مردم جامعه
به وجود نیاورده است؟ پذیرا شویم که معضل ارتباط دانشگاه و صنعت با گردهمایی و سخنرانی برطرف نمیشود.
«استاندارد و نگرش استانداردی» نوعی تفکّر کاربردی است که از تجمیع تجارب جهانی و دانش همگانی سامان گرفته است. سازمان ISO ]1[. یک مرجع جهانی متشکّل از مراجع ملّی استاندارد است ]1[. یکی از مهمترین واژگان همۀ استانداردهای تدوین شده در سطوح بینالمللی، ملّی و سازمانی کلمۀ «علّت ریشهای» است ]1[. نه تکنولوژی از فـرهنگ و آمـوزش جـداست و نه سیـاست از اینها استقلال
دارد. جامعۀ خوب، جامعهای است که در آن ثبات و هماهنگی و تناسب باشد. استاندارد، جمع ثبات و تغییر است ]2[.
نویسنده عهدهدار مکاتبات: محمدمهدی فنائی M.fanaei@electrokavir.com |
بسیار شایسته است که دستاندرکاران حوزۀ تدبیر و اجرا در مسئلۀ ارتباط دانشگاه و صنعت، توجّه بنیادی و بیش از پیش به رعایت «اخلاق حرفهای و مهندسی» داشته باشند. جان مایۀ این سخن، تعهّد به صداقت و باورداشتن اثرگذاری است. کیفیّت در یک کلام رعایت حقّالنّاس است. با انجام کار کیفی میتوان حقوق مردم را پاس داشت. معنای حقیقی رستگاری، درستکاری است ]3[. شناختن و به کاربردن منشورهای اخلاق مهندسی در سطح جهان نه تنها نگاه را ژرفآگین میکند بلکه حوزۀ تعهّد عمل را نیز گسترش میدهد. اخلاق ضرورت پایه برای توسعۀ علمی پایدار است. بیتوجّهی یا کمتوجّهی به اخلاق حرفهای و مهندسی و پارهای رفتارهای نادرست مهندسی صدمات جبرانناپذیری را بر روند توسعۀ علمی کشور وارد کرده است. از این رو، پرداختن به مبانی و اصول اخلاقمدار در عرصههای همراهی و همکاری دانشگاه و صنعت یک ضرور جدّی است. برای استعلای مفهوم و موضوع، بازشناخت منشورهای اخلاقی:
· انجمن ملّی مهندسان حرفهای یا NSPE
· انستیتویِ مهندسان برق و الکترونیک یا IEEE
· انجمن مهندسان مکانیک آمریکا یا ASME
· انجمن مهندسان عمران آمریکا یا ASCE
· انجمن مهندسان شیمی آمریکا یا AIChE
راهگشا هستند. این منشورها به عنوان راهنمایی برای تصمیمگیری اخلاقی در مهندسی هستند. منشورهای اخلاقی، میزانی برای رفتارهای درست و حرفهای و مهندسی هستند. اگرچه اصول کلیدی تمام منشورها یکی است و در تمام نقاط دنیا کاربرد دارند امّا واقعیّت این است که بومیسازی آنها و واردکردن برخی جزئیات متناسب با فرهنگ ملّی میتواند در کارآمدی آنها بسیار مؤثّر باشد ]4[.
ثروت اجتماعی و سرمایۀ جمعی در سایهسار اخلاقمندی و کار گروهی به دست میآید. برتری دادن منافع ملّی و مصالح همگانی، رکن وجودی موضوع است. به یاد داشته باشیم که اگر برای منافع جمعی کار کنیم جمعی برای منافع ما کار خواهند کرد.
پلی استوار، بین دانشگاه و صنعت برقرار کنیم. همواره گفته میشود برای حلّ مشکل یا راهی وجود دارد یا راهی ساخته خواهد شد. اساتین پایمندی این پل یکی بازشناخت گسترۀ «عرضه و تقاضا» در عرصۀ صنعت است و دیگری باز پردازش موضوع تحصیلات و آموزش در پهنۀ دانشگاه است. انگیزۀ مهم در ایجاد پل، ذینفعشدن سهگانۀ صنعت، دانشگاه و جامعه است. رویکرد امر صنعت به پاسخگویی تقاضا و اقبال به امر عرضه است. صنعت، نیاز سنجی و نیازآفرینی دارد و دانشگاه صنعتی، بایستی به تحقیق بنیادی بپردازد. پس از پژوهش و تدوین دانش فنّی و ساخت نمونۀ نهایی محصول، این صنعت است که میباید به عرصۀ تولید انبوه گام بگذارد. صنعت و نیاز اجتماع، دانشگاه را به سمت پژوهش سوق میدهد تا زمینههای تولید فعّالتر شوند. رسالت صنعت، تولید واقعی و سودآوری اجتماعی بر بنیاد یک بنگاه اقتصادی است و رسالت دانشگاه، تدوین دانش فنّی و تأمین منافع ملّی و مصالح اجتماعی است. برای تعامل بهتر بین دانشگاه و صنعت، اهتمام دانشگاه به روزکردن اطّلاعات صنعتگران است و اهتمام صنعتگران انتقال تجربیّات صنعتی است. یکی از راههای تحقّق این خواسته، ایجاد شرکتهای تجاری بر پایۀ اقتصاد صنعتی است. تقریب بیش از پیش دانشگاه و صنعت، منوط به بازتعریف انگیزههای مالی و ذینفعشدن صنعتگر و استاد و دانشجو است. اکنون، فقدان تعریف و تبیین جنبههای حقوقی کار یکی از کاستیهای مهم اجرایی است.
همپیمانشدن صنعت و دانشگاه بر محرمانهبودن اطّلاعات صنعتی و رعایت امنیّت اطّلاعات در جایگاه حقوقی روشن، راهکار مهم تداوم و تعالی همکاری است.
مطلب مهمّ دیگر، بازپردازش موضوع تحصیلات و آموزش در پهنۀ دانشگاه است. تحصیلات دانشگاهی نظری است و رویکردی مهارتی یا حرفهای شدن ندارد. هدف صنعت در منابع انسانی، پرورش صنعتگر ماهر به قصد انجام کار است. پل ارتباطی دانشگاه و صنعت با هدف کاربست درسهای آموخته و تجربههای اندوخته قابل اعتماد است. باور کنیم آموزش رسمی، شرط لازم است و البتّه کافی و کیفی نیست.
یکی از راههای تحصیل کیفیّت، انجام مقایسههای تطبیقی و مقایسهای شیوۀ ارتباط دانشگاه و صنعت در کشورهای پیشرو مانند آلمان و ژاپن و ساختن الگوی بومی آن است. دو گزارۀ حکمتانگیز و مهم «دانایی، توانایی است» و «باور توانایی، توانایی میآفریند.» راهبرد ملّی و راهکار اجرایی است. و امّا سخن آخر:
من دانـشآموختۀ مهندسـی برق در دانشـکدۀ پلیتکنیـک
تهران هستم. زنده یاد مهندس حبیب نفیسی «پدرتعلیمات فنّـی و حـرفـهای ایران» که بنیـانگـذار این دانـشگاه و 3
منابع
1. سازمان بین المللی استانداردسازی. الزامات سیستم مدیریّت کیفیّت. ISO 9001:2015 . ویرایش پنجم. ترجمه: سیّدمحمّد رضا حسینیان. تهران: مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران، 1394ش.
2. داوری اردکانی،رضا. کتاب مقاله ها: همایش فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد در چرخۀ آموزش کشور. فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران: 1393ش.
صنعتی دیگر و 150 هنرستان فنّی و حرفهای در ایران هستند؛ در پاسخ پرسش اعتراضی همسر خویش که می پرسد چرا به پاس این همه خدمت، نشان ملّی و لوح سپاس دریافت نکردهاید؟ جواب میدهد که من برای شهرت و شاه خدمت نکردهام؛ من برای کشور و جوانان میهنم خدمت کردهام ]5[.
سازندگی ایران و بالندگی دانشگاه و صنعت ایران به دست جوانان ایرانی است. ایران را ایرانی آباد خواهد کرد. به کشور خویش مهر بورزیم و دانشگاهی و صنعتگر را ارج بگذاریم. از برکات این مهر و آن ارجگذاری، تحقّق اخلاقگرایی و تحصل کار جمعی و در نهایت حصول منافع جمعی و اجتماع است.
درخواست میکنم سخنرانی ژرف و پرمعنای خانم مرکل، صدراعظم آلمان را در سال 2019 در دانشگاه هاروارد مطالعه و بررسی کنید. شناخت افقهای بلند تعالی و تداوم پیشرفت، به معنای گام نهادن در مسیر بهبود پیوسته است. راه با گام گذاشتن آغاز میشود.
روزآمدی و اثرگذاری، خاصیّت همراهی دانشگاه و صنعت در شناخت نیاز امروز و ساخت فردای روشن زندگی
انسانهاست. جهانیشدن با تمام اقتدارش پیش روی ماست؛ بر ما وظیفه است که با دانایی و توانایی تمام به استقبالش برویم.
3. فنایی؛ محمّدمهدی. سخنرانی در مؤسّسۀ دانشگاهی جواد الائمه یزد: 22 اردیبهشت 1394ش.
4. خاکی صدّیق؛ علی. مقدّمه ای بر اخلاق پژوهشی و اخلاق مهندسی. ویراست 3، چاپ اوّل. تهران: دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدّین طوسی، 1397ش.
5. حسینی، سیّدحجّت الحق. مصاحبۀ تاریخ شفاهی با خانم عظمی عدل؛ خرداد 1398ش.
|
