سرل و جایگاه منطقی داستان‌های خیالی
الموضوعات :
غلامرضا حسین‌پور
1
(استادیار گروه عرفان اسلامي، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی)
الکلمات المفتاحية: جان سرل, گفتمان داستانی, افعال مضمون در سخن, قواعد معناشناختی افعال گفتاری,
ملخص المقالة :
جان سرل در فلسفۀ زبان خود به تفاوت‌های ظریفی توجه دارد که در میان انواع مختلف افعال گفتاری وجود دارند. به باور او، گفتن یا نوشتن در یک زبان، عبارت است از انجامِ یک نوع کاملاً خاص از افعال گفتاری که افعال مضمون در سخن نامیده می‌شود. بدین لحاظ، وجود گفتمان داستانی برای کسی که به چنین دیدگاهی معتقد است، مسئله دشواری را ایجاد می‌کند؛ یعنی چگونه می‌توانیم اثری داستانی را بفهمیم، حتی اگر نویسنده ظاهراً پاره‌ای از قواعد مهم کاربرد زبان را نقض کند؟ تلاش وافر سرل، در این سیاق، تحلیل مفهوم داستان است، نه مفهوم ادبیات. در واقع هدف او، بررسی تفاوت میان اظهارات داستانی و جدی است، نه بررسی تفاوت میان اظهارات مجازی و واقعی. از نظر سرل، نویسندة یک اثر داستانی، به انجام مجموعه‌ای از افعال مضمون در سخن، معمولاً از نوع تصدیقی، تظاهر می‌کند. او معتقد است آنچه داستان خیالی را ممکن می‌کند، مجموعه‌ای از قراردادهای فرازبانی و غیرمعناشناختی‌ای است که ارتباط میان کلمات و جهان را که از طریق قواعد معناشناختی افعال گفتاری بنیان نهاده شد، قطع می‌کنند. بر این اساس، اعمال متظاهرانه افعال مضمون در سخنی که نگارش اثری داستانی را شکل می‌دهند، عبارتاند از: انجامِ افعالِ اظهار، به صورت واقعی، با قصد توسل به قراردادهای افقی که تعهدات اظهارات متعارف مضمون در سخن را به حالت تعلیق درمی‌آورند. هدف این جستار، بررسی، تحلیل و نقد نگاه سرل به جایگاه منطقی گفتمان داستانی است.
Austin, John (1962) How To Do Things With Words, Oxford: Oxford University Press.
Fotion, Nick (2003) “From Speech Acts to Speech Activity”, in Smith, Barry (ed) John Searle, Cambridge: Cambridge University Press.
Hacker, P. M. S (1990) Wittgenstein, Meaning and Mind, Volume 3 of An Analytical Commentary on the Philosophical Investigations, Oxford: Basil Blackwell.
Martinich, A. P. (2001) “John R. Searle”, in Martinich A. P. and Sosa, David (eds) A Companion to Analytic Phlosophy, Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
Searle, J. R. (2002) “Speech Acts, Mind, and Social Reality”, in Grewendorf, G. & Meggle, G. (eds) Speech Acts, Mind, and Social Reality; Discussions with John R. Searle, Springer Science+Business Media, B. V.
-------------- (2001) “J. L. Austin”, in Martinich A. P. and Sosa, David (eds) A Companion to Analytic Phlosophy, Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
-------------- &Vanderveken, D. (1985) Foundations of Illocutionary Logic, Cambridge: Cambridge University Press.
-------------- (1979) Expression and Meaning; Studies in the Theory of Speech Acts, Cambridge: Cambridge University Press.
-------------- (1969) Speech Acts, An Essay in the Philosophy of Language,Cambridge: Cambridge University Press.
-------------- (1968) “Austin on Locutionary and Illocutionary Acts.” Philosophical Review 77: 405 - 424.
Smith, Barry (2003) “John Searle: From Speech Acts to Social Reality”, in Smith, Barry (ed) John Searle, Cambridge: Cambridge University Press.
Wittgenstein, Ludwig (1981) Zettel, translated by G. E. M. Anscombe, Oxford: Basil Blackwell.
------------------------- (2009) Philosophical Investigations, translated by G. E. M. Anscombe, P. M. S. Hacker and Joachim Schulte, Revised fourth edition by P. M. S. Hacker and Joachim Schulte, London: Blackwell Publishing.
