تعهد تخییری در حقوق ایران
الموضوعات :اکبر ایمان پور 1 , مهری مسعودی 2
1 - استادیار حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان ، رشت، ایران.
الکلمات المفتاحية: موضوع تعهد, تعهد تخییری, معین بودن, غرر.,
ملخص المقالة :
یکی از انواع تعهداتی که از عقد ناشی می‌شود و مردم در قراردادهایشان به آن متعهد می‌شوند، تعهد تخییری است. تعهد تخییری، تعهدی است با دو یا چند موضوع که اجرای یکی از موضوعات برای وفای به عهد کافی است. مانند تعهد کسی که کالایی را از شخصی گرفته که آن را بررسی کند و بعد از بررسی و سنجش تصمیم بگیرد که آن را خریداری نماید یا خیر. کسی که مالی را به این شکل اخذ نموده است می تواند مال را بازگرداند یا آنکه آن را نگاه دارد و قیمت آن را بپردازد. فقها و حقوقدانان در اعتبار و عدم اعتبار چنین تعهداتی اختلاف نظر دارند و مقررات قانونی نیز در این مورد نص صریح و شفافیت لازم را ندارند. اگر چه عده‌ای بر این باورند که موضوعات تعهد تخییری باید هم عرض یکدیگر باشند تا به اعتبار عقد خللی وارد نیاورد. این عده معتقدند تعهد تخییری، تعهد به دو یا چند مال با اوصاف و بهای معین است و انتخاب کننده نیز معلوم است و هیچ ابهام و تردید نامتعارفی باقی نمی ماند. گاهی به جای تعیین موضوع تعهد، ضابطه ای تعیین می گردد که در این صورت نباید موضوع تعهد را مجهول تلقی کرد. در واقع با تعیین دارنده حق انتخاب که ممکن است متعهد یا متعهدله باشد غرر از بین می رود و زمینه بطلان تعهد منتفی می‌گردد. عده‌ای نیز بر خلاف آن نظر دارند. نگارندگان در این مقاله سعی دارند ضمن تبیین مفهوم تعهد تخییری، مقایسه آن با عناوین و مفاهیم مشابه، اعتبار یا عدم اعتبار آن را در فقه و حقوق ایران بررسی نموده و راه کار مناسبی را در اختیار علاقه مندان قرار دهد.
Rocky, Mohammad Ali (1994), Book of Sale, Volume Two, Qom: In the Way of Truth Institute,
First Edition,
Emami, Seyyed Hassan (1992), Civil Law, Volume One, Tehran: Islamieh, Ninth Edition.
Al-Sanhoury, Abdul Razzaq (2009), Al-Wasit Fi Sharh Al-Qanun Al-Madani Al-Jadeed.
Translated by Seyed Mehdi Dadmarzi and Mohammad Hossein Daneshkia, Volume
Three, Qom University Publications.
Ansari, Sheikh Morteza (2012), Makaseb. Translated by Mohammad Masoud Abbasi and
Explanation and Commentary by Ayatollah Payani, Eighth Volume, Dar Al-Ilm
Publications, Second Edition.
Jafari Langroudi, Mohammad Jafar (1996), Encyclopedia of Civil and Commercial Law, Volume
One, Tehran, Bonyad-e-Ostad Publications.
Jafari Langroudi, Mohammad Jafar (1999), Law of Obligations, Ganj-e-Danesh Library, Third
Edition.
Shahidi, Mehdi (2009), Formation of Contracts and Obligations, Volume One, Tehran: Mojdeh,
Eighth Edition.
Safaei, Seyyed Hussein (1992), Civil Law, Volume One, Tehran: Islamic Bookstore.Faez, Alireza
(2006), Principles of Jurisprudence and Usul, Tehran: Tehran University, Eighteenth
Edition.
Katouzian, Naser (1995), General Theory of Obligations, Tehran: Yalda, First Edition.
Katouzian, Naser (2007), General Rules of Contracts, Volume Two, Tehran: Mizan, Fifth Edition.
Katouzian, Naser (2007), General Rules of Contracts, Volume Two, Tehran: Mizan, Fifth Edition.
Mohammadi, Abu al-Hasan (2004), Foundations of Deduction of Islamic Law, Tehran: Tehran
University, Eighteenth Edition.
Maraghe'i, Mir Fatah (2008), Titles, Volume Two, Qom: Islamic, Third Edition.
Mozaffari, Khadijeh (2015), Deferred Commitment, Tehran: Mojdeh, First Edition.
Najafi, Sheikh Mohammad Hassan (1991), Jawahir al-Kalam Fi Sharh Sharae al-Islam, Volume
Eight, Beirut: Al-Murtadha Institute.
Naraghi, Mullah Ahmad (1996), Awa'ed al-Ayyam, Maktab Al-Alam Al-Islami, Qom.
