امکان‌سنجی انطباق ویژگی‌های دولت مطلوب «هگل» با آموزه‌های دولت‌های توتالیتر نوین
الموضوعات :
محمد عابدی اردکانی
1
(دانشگاه یزد)
سید علی اصغر باقری نژاد
2
(دانشگاه یزد)
الکلمات المفتاحية: هگل توتالیتاریسم دولت جنگ روح,
ملخص المقالة :
در قرن بیستم، دولت هایی شکل گرفتند که با صفت «توتالیتر» شناخته می-شوند. آنها گروه گسترده ای اعم از محافظه کاران و راست گرایان تندمزاج فاشیست و چپ گرایان رادیکال کمونیست را در برمی گیرند. ماهیت و سبک رفتاری این دولت ها در آموزه ها یا خط مشی های آنها تجلی می یابد که کم و بیش ریشه در گذشته دارد. از این رو برخی از متفکران از جمله کارل پوپر و شوپنهاور مدعی اند که یکی از فیلسوفانی که ردپای اندیشۀ او را می توان در این آموزه ها به خوبی مشاهده کرد، هگل است. اکنون هدف اصلی این مقاله آن است که با انطباق مهم ترین ویژگی های نظریۀ دولت هگل با آموزه های دولت های توتالیتاریستی قرن بیستم، عمدتاً از جناح و نوع نازی یا فاشیستی آن در آلمان و ایتالیای بین دو جنگ جهانی، میزان صحت این ادعا روشن و آشکار شود. به همین دلیل، پرسش اصلی پژوهش حاضر نیز چنین است: «آیا هگل دربارۀ دولت مورد نظر خود به گونه ا ی نظریه پردازی کرده و به مضامینی اشاره نموده است که با آموزه‌های حکومت های توتالیتر قرن بیستمی انطباق دارد؟». یافته های پژوهش نشان می دهد که هر چند در لابه لای افکار و اندیشه های هگل درباره دولت و ویژگی های آن و هدف و غایتی که دولت به دنبال آن است، مضامینی یافت می‌شود که مورد کج فهمی یا سوءاستفاده دولت های توتالیتر قرن بیستم واقع شده، در مجموع با آموزه های این دولت ها به کلی متفاوت است و البته با موازین و قواعد دموکراسی یا لیبرالیسم نیز همسویی کامل ندارد. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی با رویکرد اسنادی- تاریخی است و جمع آوری داد ه های مناسب برای تحلیل نیز به شیوۀ کتابخانه ای انجام شده است.
آرنت، هانا (1366) توتالیتاریسم، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دوم، تهران، جاویدان.
آقابابایی، زهرا و دیگران (1393) «آینده¬پژوهی از منظر فلسفه، بررسی دیدگاه¬های هگل»، مطالعات آینده¬پژوهی، سال سوم، شماره 9، صص 1-14.
ابنشتاین، ویلیام و ادوین فاگلمان (1366) مکاتب سیاسی معاصر، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران، گستره.
اردبیلی، محمدمهدی (1395) «بازخوانیِ انتقادی عناصر مفهومی اندیشۀ کی¬یرکه¬گور بر مبنای ضدیتش با نظام هگلی»، پژوهش¬های فلسفی، سال دهم، شماره 19، صص 23-43.
بلوم، ویلیام تی (1373) نظریه¬های نظام سیاسی، ترجمه احمد تدین، ج2، بی¬جا، آران.
پوپر، کارل ریموند (1369) جامعۀ باز و دشمنانش، ترجمه علی¬اصغر مهاجر، چاپ سوم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
-------------- (1384) جامعۀ باز و دشمنانش، ترجمه عزت¬الله فولادوند، تهران، خوارزمی.
پلامناتز، جان (1392) شرح و نقدی بر فلسفة اجتماعی و سیاسی هگل، ترجمه حسین بشیریه، چاپ پنجم، تهران، نی.
تیلور، چارلز (1379) هگل و جامعه مدرن، ترجمه منوچهر حقیقی راد، تهران، مرکز.
جانباز، اميدرضا و احمد علي¬اكبر مسگري (1392) «پيدايش سوژة اجتماعي در انديشة هگل»، غرب‌شناسي بنيادي، سال چهارم، شمارة اول، صص 23-42.
جهانبگلو، رامین (1374) مدرنيته، دموكراسي و روشن¬فكران، چاپ سوم، تهران، مركز.
دادجو، ابراهیم (1383) «تاریخیت در اندیشه هگل»، راهبرد، شماره 33، صص 158-167.
رینولدز، چارلز (1371) وجوه امپریالیسم، ترجمه حسین سیف¬زاده، تهران، وزارت امور خارجه.
صفری، عبدالرضا و امرالله معین (1395) «تحول وجودي معرفت¬شناختي نفس بر اساس عقل فعال ملاصدرا و تطبيق آن با مفهوم مطلق هگل»، پژوهش¬های فلسفی- کلامی، سال هجدهم، شماره 70، صص 139-162.
سبزه¬اي، محمدتقي (1386) «بررسي مقايسه¬اي ديدگاه¬هاي هگل، ماركس و گرامشي درباره دولت و جامعه مدني»، پژوهش علوم سياسي، شماره چهارم، صص 75-103.
سفیدخوش، میثم و یوسف شاقول (1386) «نسبت نظریۀ عدالت راولز با فلسفۀ حق هگل»، حکمت و فلسفه، سال سوم، شماره چهارم، صص 45-63.
صلاحی، ملک¬یحیی (1386) اندیشه¬های سیاسی در قرن بیستم، چاپ سوم، تهران، قومس.
عابدی اردکانی، محمد و غلامرضا محب¬زاده (1394) «ماکیاولیسم و فاشیسم (با نگاهی به دو اثر شهریار و نبرد من)»، فصلنامه سیاست، دوره 45، شماره 2، صص 513-532.
عالم، عبدالرحمن (1382) تاریخ فلسفه سیاسی غرب، ج 2، چاپ پنجم، تهران، وزارت امور خارجه.
------------- (1385) «نظریه و عمل فاشیسم»، فصلنامه سیاست، شماره 71، صص 113-161.
عالم، عبدالرحمن و هادی صادقی اول (1393) «بررسی پارادایمی نسبت اخلاق و سیاست در تفکر هگل»، فصلنامه راهبرد، سال بیست و سوم، شماره 7، صص 235-263.
عبادیان، سید محمود (1389) «کارل پوپر و قرائت فلسفۀ هگل»، مجله¬ آزما، شماره 76، صص 32-33.
قاسمی، فرهاد (1384) اصول روابط بین¬ا¬لملل، تهران، میزان.
کاسیرر، ارنست (1362) افسانة دولت، ترجمه نجف دریابندری، تهران، خوارزمی.
کونل، ارین¬هارد (1358) فاشیسم، ترجمه منوچهر فکری ارشاد، تهران، توس.
لنکستر، لین و (1376) خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمه علی رامین، ج 3، قسمت اول، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر.
مجتهدی، کریم (1370) درباره هگل و فلسفه او (مجموعه مقالات)، تهران، امیرکبیر.
مهرنیا، حسن (1387) «مراتب تجلی روح در تاریخ، درآمدی بر دایرةالمعارف علوم فلسفی هگل»، فلسفه¬ دین، سال ششم، شماره 6، صص 95-127.
---------- (1390) «رابطه دین و دولت در نظام فلسفی هگل»، حکمت و فلسفه، سال هفتم، شماره اول، صص 109-136.
نقیب¬زاده، میر عبدالحسین (1375) درآمدی به فلسفه، تهران، طهوری.
وود، آلن (1385) «اخلاق از منظر هگل»، ترجمه مهدی سلطانی گازار، فصلنامه علامه، شماره 12، صص 52-80.
وینسنت، اندرو (1371) نظریه¬های دولت، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نی.
----------- (1386) ایدئولوژی¬های سیاسی مدرن، ترجمه مرتضی ثاقب¬فر، تهران، ققنوس.
هگل، گئورگ و ویلهلم فریدریش (1336) عقل در تاریخ، ترجمه حمید عنایت، تهران، دانشگاه صنعتی شریف.
-------------------------- (1363) مقدمه¬اي بر زیباشناسی، ترجمه محمود عبادیان، تهران، نشانه.
-------------------------- (1378) عناصر فلسفة حق، خلاصه¬اي از حقـوق طبيعـي و علـم سياسـت، ترجمة مهبد ايراني¬طلب، تهران، قطره.
-------------------------- (1379) عقل در تاریخ (ویراسته¬ جدید)، ترجمه حمید عنایت، تهران، شفیعی.
-------------------------- (1392) دانش‌نامه علوم فلسفي، ترجمه و تصحیح حسن مرتضوي، تهران، لاهیتا.
Beiser, Feriedrick (2005) Hegel, New York, Routledge.
Feuerbach, Ludwig (1881) the Essence of Christianity, Tr, Marian Evans, London, Trubner and Co.
Friedrich, C, J.; Brzezinski, z, k (1961) Totalitarian Dictatorship and Autocracy, New York, Praeger.
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (1899) The Philosophy of History, Translated by John Sibree, New York, Colonial Press.
----------------------------------------- (1956) Lectures on the History of Philosophy, trans by Haldan, New York.
----------------------------------------- (1971) Spirit of Christianity and its Fate, in, Early Theological Writings, trans, T, M, Knox, University of Pennsylvania Press.
---------------------------------------- (1973) Hegel's philosophy of mind, being part three of the Encyclopedia of the philosophical Science, Translated by William Wallace together with the Zusätze in Baumann's text (1845), Translated by A, B, Miller, Oxford university.
----------------------------------------- (1977) Phenomenology of Spirit, translated by, A, V, Miller, London & Oxford, Oxford University Press.
----------------------------------------- (1984) Early Theological Writings, Trans, T, M, Knox; with an Introduction and Fragments Translated by Richard Kroner.
Philadelphia, University of Pennsylvania.
---------------------------------------- (1991) Elements of the Philosophy of Right, Ed by Allen.
W, Wood, Trans by H, B, Nisbet, Cambridge University Press.
Kaufmann, Walter (1970) Hegel's Political Philosophy, New York, Atherton.
Peddle, David (2002) Hegel's Political Ideal, Ciril, Society, History, and Sittlichkeit, Wilfred College.
Popper, Karl R (2002) Conjectures and Refutations, The Growth of Scientific Knowledge, London, Routledge.
Rawls, John (1993) Political Liberalism, New York, Columbia University.
-------------- (2000) Lectures on the History of Moral Philosophy, Cambridge.
Shlomo, Aviner (1972) Hegel’s Theory of the Modern State, London, Cambridge University Press.
Strauss, David Friedrich (1860) the Life of Jesus, Tr, Marian Evans, New York, Calvin Blanchard.
