تبیین تئوریک جایگاه جامعه مدنی در الگوی حکمرانی خوب
الموضوعات :سیدرحیم ابوالحسنی 1 , خسرو قبادي 2
1 - دانشیار گروه حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران
2 - استادیار گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی و دانش‌آموخته دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: جامعه مدنی, اقتصاد سیاسی, رویکرد فرهنگی, هنجار و حکمرانی خوب. ,
ملخص المقالة :
در الگوی حکمرانی خوب، سه بخش دولتی، خصوصی و جامعه مدنی با مرزهای جداگانه و در یک رابطه تعاملی به منظور رسیدن به اهداف توسعه با یکدیگر همکاری می‌کنند. این الگو با رویکرد رایج از جامعه مدنی بر اساس برداشت هگلی که بر پایه اقتصاد سیاسی و مبتنی بر کشمکش است، سازگاری ندارد. حال این پرسش قابل طرح است که در غیاب و یا کمرنگ شدن نقش اقتصاد و سیاست در تعریف و تبیین جامعه مدنی، با کدام مبنا و رویکرد می‌توان این مفهوم را در مدل حکمرانی خوب تبیین کرد؟ مدعای مقالۀ حاضر آن است که رویکردهای فرهنگی به جامعه مدنی و از جمله رویکرد جفری الکساندر، بیشتر می‌تواند جامعه مدنی را در الگوی حکمرانی خوب تبیین کند. در این مقاله به وجوه این تبیین و چگونگی آن با روش توصیفی و تحلیلی پرداخته شده است. روش گردآوری اطلاعات، اسنادی و کتابخانه‌ای است و با رجوع به منابع معتبر و تحلیل آنها، مستندات برای آزمون فرضیه (مدعای) مقاله ارائه شده است.
آراتو، اندرو (1379) «جامعه مدنی و نظریه سیاسی در آثار لومان»، ترجمه هاله لاجوردی، فصلنامه فلسفی ارغنون، شماره 17، زمستان، صص111-126.
استریتن، پل (1383) حکمرانی خوب پیشینه و تکوین مفهوم، در: حکمرانی خوب بنیان توسعه، به کوشش احمد میدری و جعفر خیرخواهان، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، اسماعیل¬زاده، حسن و مظفرصرافی (1385) «جایگاه حکمروایی خوب برنامه¬ریزی شهری طرح متروی تهران»، فصلنامه مدرس علوم انسانی ویژه¬نامه جغرافیا، پاییز، شماره 48، صص 1-28.
اسمیت، آدام (1370) ثروت ملل، ترجمه سیروس ابراهیم¬زاده، تهران، پیام.
افروغ، عماد (1382) جامعه مدنی: پیش‌شرط‌ها و موقعیت آن در ایران، در: مجموعه مقالات جامعه مدنی و اندیشه دینی، تهران، پژوهشکده فرهنگ و معارف.
الواني، سيدمهدي و محسن عليزاده (1386) «تحليلي بر كيفيت حكمراني خوب در ايران»، مجله مطالعات مديريت بهبود و تحول، شماره 53، بهار، صص 1-24.
امام¬جمعه¬زاده، سيدجواد و دیگران (1395) «الگوي حكمراني خوب؛ جامعه همكار و دولت كارآمد در مديريت توسعه»، فصلنامه تخصصي علوم سياسي، سال دوازدهم، شماره36، پاييز، صص 7-40.
بشیریه، حسین (1374) جامعه‌شناسی سیاسی، چاپ بیست و چهارم، تهران، نی.
جاسبی، جواد و ندا نفری (1388) «طراحی الگوی حکمرانی خوب بر پایه نظریه سیستم‌های باز»، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال چهارم، شماره16، صص 85-117.
رحمانی‌زاده دهکردی، حمیدرضا (1379) پیش¬شرط¬های پیدایش جامع مدنی در دوران مدرن از انقلاب فرانسه تا پایان قرن بیستم، رساله دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
------------------------- (1382) جامعه مدنی در دوران مدرن، تهران، برگ زیتون.
رزمی، محمدجواد و دیگران (1394) «الزامات تحقق حکمرانی خوب برای دستیابی به توسعه انسانی؛ در اقتصاد، توسعه و برنامه¬ریزی»، دوره چهارم، شماره 2، صص 51-76.
ستيس.
و.
ت (1370) فلسفه هگل، ترجمه دكترحميد عنايت، جلد اول و دوم، چاپ ششم، تهران، شركت سهامی كتاب‌های جيبی.
سردارنیا، خلیل¬الهت (1389) «جامعه مدنی اخلاقی و حقوق بشر بنیاد و حکمرانی خوب»، فصلنامه سیاسی- اقتصادي، شماره282-281، صص 68-79.
-------------- (1388) «اثر سرمایه اجتماعی بر حکمرانی خوب»، فصلنامه سیاسی- اقتصادي، شماره 259، صص 132-145.
سعیدی، محمدرضا (1382) درآمدي بر مشاركت مردمي و سازمان‌هاي غيردولتي، تهران، سمت.
علیزاده، محسن و محبوبه عرب (1387) «تأثیرحکمرانی خوب بر توسعه انسانی»، ششمین کنفرانس بین¬المللی مدیریت، ناشر، سویلیکا: https: //civilica.
com/doc/66592.
فخرایی، سیروس (1388) «تفکرات جامعه¬شناختی جفری الکساندر»، مطالعات جامعه¬شناسی، دوره 1، شماره 4، صص 29-54.
قلی¬پور، رحمت¬الله (1387) حکمرانی خوب و الگوی مناسب دولت، تهران، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک.
کاظمی، حجت (1394) «از شکست بازار تا شکست دولت: مناقشه بازارگرایان و دولت¬گرایان در دوران مدرن»، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره 18، پاییز و زمستان، صص 127-168.
کوهن، جین (1383) «حوزه عمومی، رسانه‌ها و جامعه‌مدنی»، ترجمة لیدا کاووسی، مجله رسانه، سال پانزدهم، شماره 59، پاییز، صص45-68.
محیط، مرتضی (1378) «جهانی شدن سرمایه چیست و به کجا می‌رود»، فرهنگ توسعه، شماره 39-41، مهر، صص 85-91.
معمارزاده، غلامرضا و دیگران (1389) «اكولوژي متعادل»، مجله پژوهش‌های مدیریت، شماره 84، بهار، صص 21-45.
منوچهری، عباس (1387) «مبانی فکری جامعه مدنی»، در: جامعه مدنی، اصول رویکردها و زمینه شکل¬گیری آن در جمهوری اسلامی ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، صص 16-17.
منوريان، عباس (1379) «از دولت خوب تا حكومت¬داري خوب»، فصلنامه مديريت دولتي، شماره 48 و 49، صص 9-25.
میدری، احمد (1383) «مقدمه»، در: حکمرانی خوب بنیاد توسعه، به کوشش احمد میدری و جعفر خیرخواهان، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
نظری ندوشن، محمد (1390) حق مردم بر آگاهی و رابطه آن با حکمرانی خوب، رساله ارشد حقوق حقوق عمومی، دانشکده حقوق پردیس فارابی قم، دانشگاه تهران.
نیکو نسبتی، علی (1390) «حکمرانی و توسعه: گذشته، حال و آینده»، برنامه¬ریزی و بودجه، شماره 15، صص 129-154.
هابز، توماس (1385) لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، چاپ پنجم، تهران، نی.
Alexander, J, C (1993) The return to civil society, In Contemporary Sociology, Vol,22, No,6, pp,797-803.
Alexander, J. C. , & Smith, P (1993) The discourse of American civil society: A new proposal for cultural studies. Theory and society, 151-207.
Alexander, J, C. and Seidman, Steven (eds) (2001) The new social theory reader, Routledge.
Cohen, J, L. , & Arato, A (1992) Civil society and political theory Cambridge,Google Scholar.
Emirbayer, M (2008) “Review of The Civil Sphere” in American Journal of Sociology, Vol,113, No,5, pp,1464-1468.
Kaufmann, Daniel (2006) "Myths and Realities ofGovernance and Corruption",www. worldbank. org/wbi/governance/pdf/2-1_GCR_Kaufmann. pdf .
Kaufmann, Daniel, Arat Kraay, & Massimo Mastruzzi, (2006) "Measuring Corruption: Myths and Realities". www. worldbank. org/wbi/governance/pdf/six_myths_measuring_corruption. pdf.
Rahman, Mokhlesur (2013) Civil society, good governance and political participation in Bangladesh: an analysis from gender perspective European journal of business and social science, Vol. 2 No. 7 pp: 1-18 October United Nations Development Programme (2000) “ Characteristics ofGood Governance”.
Whitehead, Laurence (2004) “the Uncivil Interstices between Civil andPolitical Society” in Peter Bunell & Peter Calvert (eds), CivilSociety in Democratization, USA, Frankass Publication.
