خوانش آثار «داریوش شایگان» بر مبنای مفهوم سوژه بازیگوش
الموضوعات :
محمد تباشیر
1
(دانشگاه تربیت مدرس )
ابوالفضل شکوری
2
(دانشگاه تربیت مدرس)
الکلمات المفتاحية: سوژه بازیگوش داریوش شایگان مدرنیت کلیت ذهنیت,
ملخص المقالة :
رویارویی فکری ایرانیان با مدرنیت، تاکنون فراز و نشیب‌های زیادی را به خود دیده است. اندیشمندان ایرانی نیز مانند اندیشمندان غربی، تلاش فکری خود را معطوف به ارائه راه‌حلی برای مسئله رابطه ذهنیت و کلیت نموده‌اند. در پژوهش حاضر، به بررسی راه‌حل «داریوش شایگان» برای این مسئله پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا گونه‌های انسان‌شناختی ترسیم شده و به نمایش درآمده در آثار او مورد اشاره قرار گرفته‌اند. ادامه پژوهش به بازخوانی آثار شایگان بر مبنای مفهوم سوژه بازیگوش و به منظور روشن کردن راه‌حل او برای مسئله رابطه ذهنیت و کلیت اختصاص یافته است. سوژه بازیگوش، سوژه‌ای است که دوپارگی خود را می‌پذیرد و آگاهانه و بازیگوشانه آنها را به یکدیگر پیوند می‌زند. شایگان هر چند به ذهنیت، خودمختاری کامل نمی‌دهد، او را در کلیت نیز محو نمی‌کند.
حقدار، علی¬اصغر (1382) داریوش شایگان و بحران معنویت سنتی، تهران، کویر.
خدابنده¬لو، فرهاد (1369) «نگاهی به دو سوی آینه، بازبینی دیدگاه¬های یک نویسنده ایرانی درباره مشکل جهان سوم»، ایران¬نامه، شماره 32، صص 589-609.
خرمشاد، محمد باقر (1389) «روشن¬فکران ایرانی و مسئله هویت در آیینه بحران»، تحقیقات فرهنگی ایران، دوره سوم، شماره 2، صص 27-60.
دباغ، سروش (1389) «ترنم موزون حزن، داریوش شایگان، نقد ایدئولوژی و گفت¬وگو در فراتاریخ»، مجله مهرنامه، شماره 6، صص 1-11.
دید‌رو، دنی (1361) هنرپیشه کیست، ترجمه احمد سمیعی، تهران، چاپخانه سپهر.
شایگان، داریوش (1372) «چندگانگی فرهنگی»،گفتگو، شماره 2.
------------- (1373) هانری کربن؛ آفاق تفکر معنوی در اسلام ایران، ترجمه باقر پرهام، تهران، علمی و فرهنگی.
------------- (1374) زیر آسمان¬های جهان، ترجمه نازی عظیما، تهران، فرزان روز.
------------- (1375) «اسطوره، ایدئولوژی، حقیقت»، راه نو، شماره 12، صص 18-26.
------------- (1381) «فصل فکر؛ چهره به چهره با شایگان»، کتاب هفته، شماره 114، صص 10-13.
------------- (1382) «روزنه¬ای به وجه دیگر واقعیات»، همشهری، شماره دوم.
------------- (1388الف) بت¬های ذهنی و خاطره¬های ازلی، تهران، امیرکبیر.
------------- (1388ب) آسیا در برابر غرب، تهران، امیرکبیر.
------------- (1388ج) افسون¬زدگی جدید، هویت چهل¬تکه و هویت سیار، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران، فرزان روز.
------------- (1389الف) آمیزش افق¬ها، تدوین و ترجمه محمدمنصور هاشمی، تهران، فرزان روز.
------------- (1389ب) «روشن¬فکری نبود، تقدیس جهل بود»، ماهنامه مهرنامه، سال اول، شماره نهم، صص 144-152.
------------- (1391الف) «زائر شرقی در غربت غربی»، اندیشه پویا، سال اول، شماره سوم، صص 116-125.
------------- (1391ب) «پایان تعطیلات تاریخ، ایدئولوژی شدن سنت»، نشریه شرق، شماره 1307، صص 5-14.
طباطبایی، سید جواد (1374) ابن¬خلدون و علوم اجتماعی، وضعیت علوم اجتماعی در تمدن اسلامی، تهران، طرح نو.
عبدالکریمی، بیژن (1383) مونیسم یا پلورالیسم؛ واکاوی هستی¬شناسی یک نظریه اجتماعی، تهران، یادآوران.
کاجی، حسین (1378) کیستی ما از نگاه روشن¬فکران ایرانی، تهران، روزنه.
گروه فلسفه مرکز بین¬المللی تمدن¬ها (1381) روشن¬فکری در ایران، گفت¬وگوی تمدن¬ها و روشن‌فکری، تهران، توسعه.
میرسپاسی، علی (1392) دموکراسی یا حقیقت، تهران، طرح نو.
وحدت، فرزین (1382) رویارویی فکری ایران با مدرنیت، ترجمه مهدی حقیقت¬خواه، تهران، ققنوس.
