مقایسه تطبیقی روش اسکینر و طباطبایی در تاریخ اندیشه (مطالعه موردی ماکیاولی و خواجه نظام الملک)
الموضوعات :
امیر محمد سوری
1
(پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات اجتماعي جهاددانشگاهي)
سید رضا شاكري
2
(عضو هیات علمی)
الکلمات المفتاحية: تاریخ اندیشه فلسفه تطبیقی واژه‌ها قصدیت زمینه مندی,
ملخص المقالة :
اسکینر و طباطبایی به عنوان دو متفکر برجسته ای که بر روی تاریخ اندیشه در غرب و ایران متمرکز هستند به دنبال شناسایی ریشه‌های تفکر در دو سنت فکری هستند. هرچند هر دو یک هدف دارند و به ظاهر فعالیت پژوهشی شبیه به هم را دنبال می‌کنند اما اختلافات اساسی‌ای وجود دارد. اختلافی که نتیجه آن در ثمره کارشان مشخص است. اسکینر بررسی تاریخ اندیشه را با باور عمیق به تاریخ، نفی عقاید کلی و با توجه به قصدیت و نیت مولف در بستر تاریخی مورد کاوش قرار می دهد و طباطبایی در هر فعالیت پژوهشی، رویای دست یابی به مدرنیته را در سر می پروراند و نویسندگان را با توجه به این مساله ارزیابی می‌کند. رویایی که نهایتا به دلیل محقق نشدن، افسوسی به نام زوال اندیشه در ایران نام می‌گیرد. وی با همین دیدگاه به بررسی شخصیت‌های سیاسی و اندیشه‌ای در تاریخ ایران می‌پردازد و نسبت آنان را با نزدیک شدن به مدرنیته می سنجد و پس از هر بار ناکامی به این نتیجه می رسد که دچار انحطاط تاریخ و زوال اندیشه در ایران هستیم. اما از سوی دیگر اسکینر بدون هیچ پیش داوری و بدون در نظر گرفتن هرگونه ملاک و معیاری، نویسندگان برجسته را در درون تاریخ و میثاق‌های زبانی قرار می دهد و تلاش می‌کند که قصدیت مولف را با در نظر گرفتن متون گسترده آن مقطع زمانی تشخیص دهد. هرچند در وهله اول شباهت‌های بسیاری میان اسکینر و طباطبایی در روش بررسی تاریخ وجود دارد اما با استفاده از روش تطبیقی در فلسفه که ذاتا میان رشته ای است می‌توان متوجه شد که اختلافات بنیادین در کارهای پژوهشی آنان وجود دارد. در این پژوهش تلاش می‌گردد تا با استفاده از فلسفه تطبیقی که نگاه اصلی آن به مبادی اندیشه‌های متفاوت و متعلق به دو حوزه متفاوت است به مقایسه این دو متفکر اشاره شود.
کتاب
اسپريگنز، توماس (1370) فهم نظريه‌هاي سياسي، ترجمه¬ فرهنگ رجايی، تهران، آگاه#
طباطبایی، سید جواد (1392) خواجه نظام الملک طوسی (گفتار در تداوم فرهنگ ایرانی)، تهران مینوی خرد 1392#
داوری اردکانی، رضا (1391) فلسفه تطبیقی چیست. تهران: انتشارات سخن #
توسلی، غلامعباس و یار محمد توسکی، مریم (1387) "تحلیل جایگاه نظریه انحطاط اندیشه سیاسی در فضای روشنفکری ایران از منظر سید جواد طباطبایی"، پژوهشنامه علوم اجتماعی، سال دوم، شماره سوم، پاییز#
اسکینر، کویینتین (1393) بینشهای علم سیاست: جلد اول در باب روش، ترجمه فریبز مجیدی، انتشارات فرهنگ جاوید#
پورچناری، محمد عبدالله (1391) هرمنوتیک قصدگرا و اندیشه سیاسی، بررسی روش شناسی اسکینر (روش شناسی و تاریخ اندیشه سیاسی)، پایان نامه دکتری دانشگاه تهران #
طباطبایی، سید جواد (1390) ابن خلدون و علوم اجتماعي: گفتار در شرايط امتناع علوم اجتماعي در تمدن اسلامی، نشر ثالث#
طباطبایی، سید جواد (1383) نظريه حكومت قانون در ايران، انتشارات ستوده#
مقالات
تولی، جیمز (1383) "روش شناسي اسكينر در تحليل انديشه سياسي"، ترجمه غلامرضا بهروز لک، فصلنامه علوم سیاسی، سال هفتم شماره 4 زمستان#
ملاحظاتی در باب فلسفه تطبیقی . دکتر رضا داوری. خردنامه صدرا شماره اول اردیبهشت 1374 #
مقدمه ای برای ورود به بعضی مباحث تطبیقی در فلسفه. رضا داوری اردکانی. مجله خردنامه صدرا. شماره دوم شهریور ماه 1374 ب#
اسکینر، کویینتین ( 1389) ماکیاولی، ترجمه عزت الله فولادوند. طرح نو چاپ ششم #
منابع انگلیسی
Quentin skinner (1969), “Meaning and Understanding in The History of Ideas”, The Historical Journal, Vol. 8, No.1
Quentin skinner, (1975) Hermeneutic s and the role of history, new literary, vol 7, no 1, critical challenges: the Bellagio symposium, autumn #
Jacques Lévy et Emmanuelle Tricoire, (2007) "Quentin Skinner: “Concepts only have histories”.", EspacesTemps.net, Laboratoire,
http://www.espacestemps.net/articles/quentin-skinner/
Stefan Collini, (1985)“What is Intellectual History?”, History Today , Volume 35 Issue 10 October
Smit, D.; Hulstijn, W., (2007) “Neither text, nor context - An interview with Quentin Skinner”, Groniek. Gronings historisch tijdschrift, vol. 174
Quentin skinner(2002), “Moral principles and social change” in Vision of Politics, Vol. I: Regarding Method, Cambridge: Cambridge University Press.
-Finiter, W. ed. (1993) political science: the state of discipline, II, Washington DC.
-Allen, Douglas(2006) ed. comparative philosophy and religion in time of terror, Lexington books.
-Fleming, Jesse(2003) comparative philosophy: its aims and methods, journal of Chinese philosophy, vol. 30, no.2 pp. 259-270.
-Smiad, Robert(2009) methodologies of comparative philosophy, state university of New York.
-Salkever, Stephen and Nylan Michael (1994) Comparative Political Philosophy and Liberal, Education: "Looking for Friends in History, Political Science & Politics 27, no. 2 (1994): 238-247.
