نقش‌های زنانه در رمان‌های «پیرزاد» و «وولف» با تکیه بر نقش‌های کهن‌الگویی یونگ
الموضوعات :
مریم رامین نیا
1
(عضو هیأت علمی دانشگاه گنبدکاووس)
منا علی مددی
2
(دانشگاه گنبدکاووس)
مریم بای
3
(دانشگاه گنبدکاووس)
الکلمات المفتاحية: نقش‌های زنانه کهن‌الگو یونگ ویرجینیا وولف زویا پیرزاد,
ملخص المقالة :
نقد کهن الگویی که بر پایۀ نظریّه های «کارل گوستاو یونگ» پایه‌گذاری شده است، کهن‌الگوها را در متن‌های ادبی می‌کاود و نقش‌ها، کارکردها و دگردیسی آنها را تبیین می‌کند. از جمله کهن‌الگوهایی که یونگ در آثارش برمی‌شمرد، می‌توان به چهار کهن‌الگوی زنانه اشاره کرد که به صورت نقش‌هایی زنانه در زندگی آنان نمود می‌یابد. این چهار نقش عبارتند از: نقش مادر، همسر، مدونا و نقش آمازون. این نقش‌ها در ارتباط با سایرین، محیط و فرهنگ حاکم بر محیط زندگی در رفتارهای زنان ظهور می‌یابد. با بررسی آثار ادبی زنان می‌توان چگونگی و میزان حضور این نقش‌ها را مشاهده کرد. رما‌‌ن‌نویسان زن غربی و ایرانی به فراخور محیط، فرهنگ و هنجارهای اجتماعی به این نقش‌ها پرداخته‌اند. در پژوهش حاضر به بررسی میزان نمود این نقش‌های زنانه و بررسی مقایسه‌ای آنها در رمان های «چراغ ها را من خاموش می کنم» و «عادت می کنیم» از زویا پیرزاد و «خانم دالوی» و «به سوی فانوس دریایی» از ویرجینیا وولف پرداخته شده است. نتیجۀ اجمالی پژوهش نشان می‌دهد که نقش‌های زنانه‌ای که بر اساس کهن‌الگوهای یونگ تبیین شده‌اند، در پیرزاد و وولف یکسان به کار گرفته نشده است. وولف به عنوان رمان‌نویس غربی به نقش‌های مادر و همسر به صورتی متعادل‌تر پرداخته است. در «به سوی فانوس دریایی» نقش مدونا حضور پررنگی دارد و در عوض در «خانم دالوی» آمازون توانسته است با قدرت کافی به نمایش خود بپردازد. در نوع پرداختن به این نقش‌ها، نگرش فمینیستی وولف بی‌تأثیر نبوده است. از این رو خصلت جنگندگی، کنشگری و استقلال زنان وولف بارزتر است. در آثار پیرزاد، نقش مادر را با رویکردی فداکارانه و نقش همسر را محافظه‌کارانه مشاهده می‌کنیم. وی برای نقش مدونا، جایگاه ویژه‌ای در نظر گرفته است و نقش آمازون را در چارچوب فرهنگ سنتی شرقی و به صورتی گام به گام و کم‌رنگ وارد آثارش کرده است.
ال کاکس، دبورا (1384) خشم زنان، ترجمه عالیه حجازی، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
براهنی، رضا (۱۳۶۳) تاریخ مذکر فرهنگ حاکم و فرهنگ محکوم، تهران، آذر.
بلکستون، برنارد (1377) ویرجینیا وولف، ترجمه لیدا نصرتی، تهران، کهکشان.
پاینده، حسین (1396) مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان (گزینش و ترجمه حسین پاینده) چاپ سوم، تهران، نیلوفر.
پیرزاد، زویا (1382) چراغ¬ها را من خاموش می‌کنم، چاپ نهم، تهران، مرکز.
--------- (1397) عادت می‌کنیم، چاپ شصت و یکم، تهران، مرکز.
تلطّف، کامران (1394) سیاست نوشتار، پژوهشی در شعر و داستان معاصر، ترجمه مهرک کمالی، تهران، نامک.
دوبووار، سیمون (۱۳۸۵) جنس دوم، ترجمه قاسم صنعوی، جلد دوم، چاپ هفتم، تهران، توس.
ژنس، دومینیک (۱۳۸۸) رمان‌های کلیدی جهان، ترجمه محمد مجلسی، چاپ سوم، تهران، دنیای نو.
سراج، سید علی (1394) گفتمان زنانه، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
گرنت، تونی (۱۳۸۵) زن بودن، ترجمه فروزان گنجی¬زاده، چاپ دوم، تهران، ورجاوند.
محمدی اصل، عباس (1394) جنسیت و آگاهی تاریخی، تهران، گل¬آذین.
مک¬گوایر، ویلیام و دیگران (1394) یونگ می¬گوید؛ مصاحبه¬ها و دیدارها، ترجمه سیروس شمیسا، تهران، قطره.
مورنو، آنتونیو (1392) یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمه داریوش مهرجویی، چاپ هفتم، تهران، مرکز.
واتکینز، سوزان آلیس (۱۳۸۰) فمینیسم قدم اول، ترجمه زیبا جلالی نائینی، تهران، پژوهش شیرازه.
وولف، ویرجینیا (1386الف) به سوی فانوس دریایی، ترجمه خجسته کیهان، تهران، نگاه.
------------ (1386ب) خانم دالوی، ترجمه خجسته کیهان، تهران، نگاه.
یونگ، کارل گوستاو (۱۳۸۵) ضمیر پنهان، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل¬پور، چاپ پنجم، تهران، کاروان.
--------------- (1393) خود ناشناخته (فرد در جامعه¬های امروزی)، ترجمه مهدی قاینی، چاپ دوم، تهران، جامی.
--------------- (۱۳۹۶) انسان و سمبل¬هایش، ترجمه محمود سلطانیه، چاپ یازدهم، تهران، جامی.
--------------- (1397) ناخودآگاه جمعی و کهن¬الگو، ترجمه فرناز گنجی و محمدباقر اسماعیل‌پور، چاپ دوم، تهران، جامی.
Blair, Emily (2007) Virginia Woolf and the Nineteenth-Century Domestic Novel, State University of New York Press.
Carey M.
A, Gary (1969) Virginia Woolf's Mrs. Dalloway, United States, Hungry Minds, Inc.
Childs, Donald j. (2004) Modernism and Eugenics, Woolf, Eliot, Yeats, and the Culture of Degeneration, Cambridge University Press.
Fernald, Anne E. (2006) Virginia Woolf, Feminism and the Reader, New York, Palgrave Macmillan.
Oser, Lee (2007) The Ethics of Modernism, Moral Ideas in Yeats, Eliot, Joyce, Woolf, and Beckett, New York, Cambridge University Press.
Staley, Thomas.f (1982) Twentieth-Century women novelists, London, Palgrave Macmillan UK.
