تحلیل بازتاب انديشه‌هاي پيشگويانه در افسانه‌هاي ايراني
الموضوعات :علی اکبر اخوه 1 , آسیه ذبیح نیاعمران 2 , فاطمه کوپا 3 , علی پدرام میزایی 4
1 - پیام نور تهران جنوب
2 - دانشگاه پیام نور
3 - دانشگاه پیام نور
4 - دانشگاه پیام نور تهران
الکلمات المفتاحية: اندیشه‌های پیشگويانهالهام رؤیاآپوکالیپس مكاشفه,
ملخص المقالة :
پيشگويي يا آپوکالیپس، کشف و شهود و اعلان واقعه ای در آینده، بدون در نظر گرفتن وقوع یا عدم وقوع آن است. اغلب اندیشه های آپوکالیپسی در افسانه های ایرانی و در باور عامه، به سبب نگرانی انسان از آینده و دفع اضطراب به وجود آمده و انگیزۀ اصلی پیدایش این نوع مکاشفه ها، فشارهای روانی واردشده بر آدمی است؛ به گونه اي كه این اندیشه ها در ارتقاي روحیة امید به آینده ايفاي نقش مي كنند. در افسانه هاي ايراني، نقش های متفاوت آپوکالیپسی و کارکردهای متعدد آن به سبب وجود خود افسانه پدید آمده اند. اکثر این مفاهیم با ویژگی-های مادی و طبیعی افسانه، پیوندی ناگسستنی دارند. تناسب حالت های طبیعی با نقش هاي آنان در باور عامه، سبب اصلی بروز این مکاشفه هاست. این پژوهش به شیوة توصیفی- تحلیلی و استواری بر چارچوب نظری می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که شاخص‌‌ترین قِسم مکاشفه ها در افسانه های ایرانی چیست؟ مطابق دستاوردهای تحقیق، بیشترین نوع مکاشفۀ موجود در افسانه های ایرانی، مربوط به «الهام» و کمترین آن، استفاده از زبان خواب و رؤیا به عنوان مهم ترین ابزار تجلی آن در این باره است.
اسكينر، استفن (1384) پيشگويي¬هاي آخر زمان، ترجمة علي نظري ناييني و شعلا المعي، چاپ دوم، تهران، المعي.
بهار، مهرداد (1362) پژوهشي در اساطير ايران، چاپ دوم، تهران، توس.
حاجي‌زاده ميمندي، مسعود (1384) الگوي پژوهش در فرهنگ عامه، یزد، شوراي پژوهشي اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان يزد با همكاري انتشارات علم نوين.
حلبی، علی¬اصغر (1378) سی قصیدۀ ناصرخسرو، تهران، پیام نور.
خرمشاهی، بهاء¬الدین (1377) دانشنامه قرآن و قرآن¬پژوهی، تهران، دوستان و ناهید.
درویشیان، علی¬اشرف و رضا خندان (1384) فرهنگ افسانه¬های مردم ایران، جلد هفدهم، تهران، کتاب و فرهنگ.
----------------------------- (1385) فرهنگ افسانه¬های مردم ایران، جلد هفتم، چاپ دوم، تهران، کتاب و فرهنگ.
----------------------------- (1385) فرهنگ افسانه¬های مردم ایران، جلد هشتم، چاپ دوم، تهران، کتاب و فرهنگ.
----------------------------- (1387) فرهنگ افسانه¬های مردم ایران، جلد اول، چاپ چهارم، تهران، کتاب و فرهنگ.
----------------------------- (1387) فرهنگ افسانه¬های مردم ایران، جلد سوم، چاپ سوم، تهران، کتاب و فرهنگ.
----------------------------- (1389) فرهنگ افسانه¬های مردم ایران، جلد دوم، چاپ سوم، تهران، کتاب و فرهنگ.
دری، نجمه، محمدنور قائدزاذه خمیری (1393) «پیشگویی در گرشاسب¬نامة حکیم اسدی توسی» مطالعات ایرانی، شمارة 26، پاییز و زمستان، صص 48-63.
دهخدا، علي¬اكبر (1377) لغت¬نامه، تهران، دانشگاه تهران.
رادفر، ابوالقاسم (1368) فرهنگ بلاغی و ادبی، تهران، اطلاعات.
ردفيلد، جيمز (1390) پيشگويي آسماني، ترجمه ميترا معتضد، چاپ هفتم، تهران، البرز.
ریچاردسون، جری (1396) ارتباط و ان.
ال.
پی، ترجمه مهدی قراچه¬داغی.
تهران، آسیم.
ساندرمن، دابلیو (1387) «بهمن یشت»، ترجمة سیدحسین حسینی آصف، دو فصلنامة هفت آسمان، تابستان، صص 171-178.
سجادي، سید جعفر (1368) فرهنـگ اصـطلاحات و تعبیرات عرفانی، چاپ هشتم، تهران، طهوري.
سيك، ييري (1389) ادبيّات فولكلور ايران، ترجمۀ محمّد اخگري، چاپ سوم، تهران، سروش.
علي ¬بن ابوطالب (1380) نهج¬البلاغه، ترجمة محمد دشتي، چاپ دوم، قم، صفحه نگار.
فردوسي، ابوالقاسم (1383) شاهنامه، به كوشش سعيد حميديان، چاپ سوم، تهران، قطره.
کلباسی اشتری، حسین (1385) «عناصر و نوشته¬های پیشگویانه در عهد عتیق»، فصلنامة دانشگاه قم، شمارة 4، صص 145-172.
گرجی، مصطفی (1383) «نقد و تحلیل آپوکالیپس در آثار عرفانی- وحیانی و نقش آن در گفت¬و¬گوی فرهنگ¬ها»، فصلنامة پژوهش¬های ادبی، شماره 4 تابستان، 145-166.
------------ (1384) «مکاشفه¬های پیشگویانة هشت كتاب سهراب سپهري»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارة 5، پاییز و زمستان، صص 65-84.
گولدو، کولب (1384) فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه محمدجواد زاهدی، چاپ دوم، تهران، مازیار.
مارزولف، اولریش (1371) طبقه¬بندی قصه¬های ایرانی، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، سروش.
محمّدي، محمّدهادي و زهره قاييني (1380) تاريخ ادبيّات كودكان ايران، جلد 1، تهران، چيستا.
معین، محمد (1386) فرهنگ معین، چاپ چهاردهم، تهران، زرین.
ملبورن، دیوید و کیث هرن (1379) اسرار خواب و رؤیا، ترجمة مرجان مؤیدنیا، تهران، اهورا.
میرزا نیکنام، حسین و محمدرضا صرفی (1381) «پیشگویی در شاهنامه» مجلة مطالعات ایرانی، شمارة 2، پاییز، صص 153-172.
نوری، بیتا، فریده داودی مقدم (1392) «مفهوم آپوکالیپس و ارتباط آن با سبک¬شناسی با توجه به داستان خواب گنج مثنوی» فصلنامة تخصصی سبک¬شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب) شمارة 2 تابستان، صص 425-437.
هاآاو، لئو و آلن وين (1378) پيشگويي آينده، ترجمة ناصر موفقيان، تهران، نشرني.
هدايت، صادق (1322) «یادگار جاماسپ»، مجله سخن، سال اول، شماره 3، صص 161-167.
----------- (1395) فرهنگ عاميانة مردم ايران، گردآورنده جهانگير هدايت، چاپ هفتم، تهران، چشمه.
یونگ، کارل گوستاو (1368) چهار صورت مثالی، ترجمة پروین فرامرزی، مشهد، آستان قدس رضوی.
Berger, James. (1999) After the end representations of post apocalypse, Minneapolis. University Of Minnesota Press.
Reddish, Mitchell. (1995) Apocalyptic Literature, a Reader, richmond, Hendrickson Publishers.
Robinson, Sarah (2005) The orgins of jewls apocalyptic literature: prophey Babylon and 1 enoch Master Thesis University of South Florida.
Taylor,Richard A, David M Howard Jr. (2016) Interpreting Apocalyptic Literature, grandrapids, kergel publiction.
