تأثیر طبقۀ اجتماعی بر شعر شاعران دورۀ مشروطه با تمرکز بر اشعار «ایرج میرزا» و «فرخی یزدی»
الموضوعات :عبدالله حسن‌زاده میرعلی 1 , احمد خاتمی 2 , سیده زهره نصیری سلوش 3
1 -
2 - دانشگاه شهید بهشتی
3 - -
الکلمات المفتاحية: ادبیات مشروطه جامعه‌شناسی شعر طبقات اجتماعی فرخی یزدی ایرج میرزا,
ملخص المقالة :
در نزد جامعه شناسان ادبیات، آفرینش های ادبی امری فردی نیست، بلکه بیشتر اجتماعی است. از آنجا که اجتماع، نقشی اساسی در شکل‌گیری ویژگی های فردی دارد و سبک آفریننده نیز جدای از ویژگی های شخصی او نیست، می توان گفت در آفرینش هر اثر، مهم ترین نقش را اجتماع دارد. بینش اجتماعی نویسنده و موضع‌گیری او در برابر وقایع مختلف تا حدی زیاد تحت تأثیر پایگاه اجتماعی و خاستگاه طبقاتی او شکل می گیرد. بنابراین می‌توان سبک هر شاعر یا نویسنده را با توجه به طبقۀ اجتماعی او تجزیه و تحلیل کرد. این مقاله، ضمن بیان مقدمه ای دربارۀ چگونگی ارتباط طبقات اجتماعی شاعران با جهان‌بینی آنان بر اساس نظریۀ طبقات اجتماعی «گلدمن»، نگاهی گذرا به پایگاه طبقاتی «ایرج میرزا» و «فرّخی یزدی» دارد و سپس عمده ترین تفاوت های سبکی آن دو را با یکدیگر مقایسه می‌کند. نتیجۀ پژوهش حکایت از آن دارد که دیدگاه های آن دو در حوزه‌های نقد سنت های دینی و نقد اجتماعی، آزادی، وطن‌پرستی، استعمارستیزی، استبدادستیزی، دعوت به مبارزه و تجمل‌گرایی با یکدیگر متفاوت است
آجودانی، ماشاءالله (1382الف) مشروطۀ ایرانی، چاپ نهم، تهران، اختران.#
-------------- (1382ب) یا مرگ یا تجدّد، تهران، اختران.#
آدمیت، فریدون (1349) اندیشه¬های میرزا فتحعلی آخوندزاده، تهران، خوارزمی.#
------------ (1351) اندیشۀ ترقی و حکومت قانون، تهران، خوارزمی.#
------------ (1387) ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، تهران، گستره.#
آریان¬پور، امیرحسین (1354) جامعه‌شناسی هنر، تهران، دانشگاه تهران، انجمن کتاب دانشجویان.#
آرین¬پور، یحیی (1372) از صبا تا نیما، تهران، زوّار.#
آکوف، آلن و تایلر (1354) پنج دیدگاه در کشمکش¬های اجتماعی، تبریز، نوبل.#
ایرج میرزا (1353) دیوان اشعار، به اهتمام محمدجعفر محجوب، تهران، اندیشه.#
پیت، اسکار (1384) جامعه‌شناسی ادبیات، ترجمۀ مرتضی کتبی، چاپ سوم، تهران، سمت.#
دهباشی، علی(1387) شرح آثار و احوال ایرج میرزا، تهران، اختران.#
رضاقلی، علی (1377) جامعه‌شناسی خودکامگی، چاپ هشتم، تهران، نی.#
سلطانی گرد فرامرزی، علی (1381) «بازگشت فرخی به تاریخ و افسانه»، کاوش¬نامه، مجلۀ علوم انسانی دانشگاه یزد، سال سوم، شمارۀ چهارم.#
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380) ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران، سخن.#
شمیسا، سیروس (1388) نقد ادبی، چاپ سوم، تهران، میترا.#
فرخی یزدی (1360) دیوان فرخی یزدی، به تصحیح و مقدمۀ حسین مکّی، تهران، بنیاد نشر کتاب.#
--------- (1380) مجموعه اشعار، به کوشش مهدی اخوت و محمدعلی سپانلو، تهران، نگاه.#
کینگ، ساموئل (1346) جامعه‌شناسی، ترجمۀ مشفق همدانی، تهران، امیرکبیر.#
گلدمن، لوسین (1357) فلسفه و علوم انسانی، ترجمۀ حسین اسدپور پیرانفر، تهران، جاویدان.#
مراغه¬ای، زین‌العابدین (1353) سیاحت‌نامۀ ابراهیم بیگ، حواشی باقر مؤمنی، چاپ سوم، تهران، اندیشه.#
یاحقی، محمدجعفر (1387) جویبار لحظه¬ها، تهران.#
