رویکرد کلاسیک مجله یغما به ادبیات داستانی
الموضوعات :
صفیه جمالی
1
( )
حبیب الله عباسی
2
( )
مرادعلی واعظی
3
( )
الکلمات المفتاحية: مجله یغما داستان حکایت نوگرایی سنت‌گرایی,
ملخص المقالة :
تصور غالب دربارۀ داستان مدرن در ادبیات فارسی، آن است که این ژانر برخلاف شعر نو، در سیر تکامل خود هرگز در معرض نگاه منتقدِ سنت گرایان قرار نگرفته است. مقالۀ حاضر مدعی است که داستان نیز، هر چند در درجاتی خفیف‌تر، تجربیاتی مشابه شعر نو داشته است. این پژوهش برای بررسی رویکرد کلاسیک‌ها به ادبیات داستانی، مجله یغما را که مشی کلاسیک دارد، انتخاب کرده است، مقوله‌هایی مانند ژانرهای داستانی کهنه و نو، نظریه‌های مطرح شده درباره داستان‌نویسی و مؤلفان داستان را در مجله یغما تجزیه و تحلیل کرده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که یغما، داستان معاصر را دنبالۀ شکل‌های کهن آن در ادبیات فارسی می‌داند. از این رو، آن را به رعایت قواعد و اصول داستان‌نویسی نوین ملزم نمی‌داند و حتی استفاده از اسلوب ادبیات کهن را برای داستان امتیاز تلقی می‌کند. از سویی چون رسالت داستان را تعلیم و سرگرمی می‌داند، در بسیاری موارد در این مجله، داستان‌واره‌ها جای داستان را می‌گیرند و حتی ژانر کهنه‌ای چون حکایت، بخش زیادی از ادبیات داستانی این مجله را به خود اختصاص می‌دهد. داستان‌های یغما- جدا از آثار ترجمه‌ای- به دو دسته تقسیم می‌شود: داستان‌های تاریخی و برگرفته از آثار کهن که ساختارشان ملهم از ادبیات کلاسیک است و داستان‌هایی که تحت تأثیر ترجمه و ادبیات غرب شکل گرفته اند، اما می‌کوشند هویتی ایرانی به خود بگیرند. نکته دیگر اینکه یغما به جز از جمال زاده، از هیچ‌کدام از داستان‌نویسان نامدار و صاحب سبک، داستان منتشر نکرده است.
آتش سودا، علی¬محمد (1382) «گرایش¬های کلاسیک در نثر داستانی معاصر»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال دهم، شماره 13، صص 1-37.
آرین‌پور، یحیی (1387) از صبا تا نیما، جلد دوم، چاپ نهم، تهران، زوار.
آژند، یعقوب (1363) ادبیات نوین ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران، امیرکبیر.
افشار، ایرج (1330) نثر فارسی معاصر، تهران، کانون معرفت.
امین¬پور، قیصر (1383) سنت و نوآوري در شعر معاصر، تهران، علمي و فرهنگي.
باردن، لورنس (1375) تحلیل محتوا، ترجمه ملیحه آشتیانی و محمد یمنی دوزی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
بالایی، کریستف و میشل کویی پرس (1366) سرچشمه‌های داستان کوتاه فارسی، ترجمه کریمی حکاک، تهران، پاپیروس.
پاکدامن، ناصر (1379) «وغ¬وغ ساهاب، کتابی بی¬همتا در شصت سال بعد»، در: شناخت¬نامه صادق هدایت، شهرام بهارلوییان و فتح¬الله اسماعیلی (گردآورنده)، تهران، قطره.
دستغیب، عبدالعلی (1356) نقد آثار محمدعلی جمال¬زاده، تهران، چاپار.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1390) با چراغ و آیینه، تهران، سخن.
کامشاد، حسن (1384) پایه¬گذاران نثر جدید فارسی، تهران، نی.
معتمدنژاد، کاظم (1356) روش تحقیق در محتوای مطبوعات، تهران، دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی.
میرصادقی، جمال (1390) ادبیات داستانی، چاپ ششم، تهران، سخن.
میرعابدینی، حسن (1392) تاریخ ادبیات داستانی ایران، تهران، سخن.
-------------- (1380) صد سال داستان¬نویسی ایران، جلد1، 2 و 3، چاپ دوم، تهران، چشمه.
ناتل خانلری، پرویز (1384) «بحث درباره نثر فارسی»، ویراستۀ نورالدین نوری، کنگره نویسندگان ایران (برگزیده سخنرانی)، تهران، اسطوره.
--------------- (1322) «آغاز سخن»، مجله سخن، سال اول، شماره 1، تابستان.
صص1-5.
ناصری، نازیا سادات و الهام فریبرزی (1390) روش تحلیل محتوا، مشهد، تمرین.
نامعلوم (1332) «نگاهی به مجله¬های فارسی»، مجله سخن، سال پنجم، شماره 7، صص 569−572.
وجدانی، عبدالحسین (1392) عمو غلام، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر.
هدایت، صادق و مسعود فرزاد (1341) وغ¬وغ ساهاب، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر.
یغما (1362) دوره اول تا سوم، ایران.
--- (1363) دوره چهارم تا بیست و سوم، ایران.
--- (1364) دوره بیست و چهارم تا بیست و هشتم، ایران.
--- (1365) دوره بیست و نهم، ایران.
--- (1367) دوره سی¬ام، ایران.
Berelson, Bernard (1952) Content Analysis in Communication Research. New York، The Free Press.
