تحلیل فرایند فردیت از نظرگاه یونگ در «اسکندرنامه» نظامی
الموضوعات :
مریم حسینی
1
(دانشگاه الزهرا )
سولماز دهقانی
2
(دانشگاه الزهرا)
الکلمات المفتاحية: اسکندرنامه کهن‌الگو فرایند فردیت اسکندر یونگ,
ملخص المقالة :
دو منظومۀ شرفنامه و اقبالنامه حکیم نظامی گنجوی که به اسکندرنامه شهرت‌یافته، سرگذشت سفرها و جنگ های اسکندر مقدونی است. نظامی در آفرینش این دو منظومه علاوه بر استفاده از وقایع تاریخی از داستان های اسطوره ای و افسانه ها نیز استفاده کرده و طرحی نو درانداخته است. اسکندر در این دو منظومه، آن سردار فاتح تاریخ نیست، بلکه شخصیتی اسطوره ای و پیامبرگونه دارد که تمامی نیروهای زمینی و فرازمینی، او را در راه پر فراز و نشیب سفرها و طی فرایند فردیت و مسیر شناخت خویشتن یاری می دهند. اسکندر در شرفنامه، حکیمی است که در پی کسب حکمت، راهی آفاق شده و در اقبالنامه در قالب یک پیامبر، سفری انفسی را تجربه می کند. نقد روان-شناسانۀ این دو منظومه نشان می دهد که این شاه جوان در سفرها با هر یک از عناصر ناخودآگاهی از جمله: سایه، آنیما و پیر خرد دیدار می کند و سرانجام به خود و حقیقت والای وجود دست می یابد. هدف این مقاله، تحلیل این کهن-الگوها با تکیه بر دیدگاه‌های یونگ است.
احمدنژاد، کامل (1369) تحلیل آثار نظامی گنجوی، تهران، علمی.#
الیاده، میرچا (1365) اسطورۀ بازگشت جاودانه، ترجمۀ بهمن سرکاراتی، تبریز، نیما.#
دلاشو، م.#لوفلر (1386) زبان رمزی قصه¬های پریوار، ترجمۀ جلال ستاری، تهران، توس.#
دوبوکور، مونیک (1391) رمزهای زنده جان، ترجمۀ جلال ستاری، تهران، مرکز.#
سرکاراتی، بهمن (1350) «پری، تحقیقی در حاشیۀ اسطوره¬شناسی تطبیقی»، نشریۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، شماره 1-4، صص 1-32.#
سرلو، خوان ادواردو (1388) فرهنگ نمادها، مهرانگیز اوحدی، تهران، دستان.#
شایگان، داریوش (1355) بت¬های ذهنی و خاطره¬های ازلی، تهران، امیرکبیر.#
شوالیه، ژان و آلن گربران (1378) فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضایلی، جلد 1، تهران، جیحون.#
کمپبل، جوزف (1377) قدرت اسطوره، ترجمۀ عباس مخبر، تهران، مرکز.#
گریمال، پی¬یر (1339) فرهنگ اساطیر یونان و رم، ترجمۀ دکتر احمد بهمنش، جلد 1، تهران، دانشگاه تهران.#
گوهرین، سید صادق (1368) شرح اصطلاحات تصوف، جلد 1، تهران، زوّار.#
مورنو، آنتونیو (1376) یونگ، خدایان، انسان مدرن، ترجمۀ داریوش مهرجویی، تهران، مرکز.#
مهدوی دامغانی، احمد (1390) دانشنامۀ جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره¬المعارف اسلامی.#
نظامی گنجه¬ای، الیاس¬بن¬محمد (1388الف) اقبالنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره .#
----------------------- (1388ب) شرفنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره
ووگلر، کریستوفر (1387) سفر نویسنده، ترجمۀ محمد گذرآبادی، تهران، مینوی خرد.#
یاوری، حورا (1387) روان¬کاوی و ادبیات، تهران، سخن.#
یونگ، کارل گوستاو (1377) انسان و سمبل¬هایش، ترجمۀ محمود سلطانیه، تهران، جام.#
---------------- (1368) چهار صورت مثالی: مادر، ولادت مجدد، روح¬، کار، ترجمۀ پروین فرامرزی، تهران، آستان قدس رضوی.#
