تعیین سن مورفومتری مخروط سیندر خاتون‌باغ، شمال خاوری مهاباد، استان آذربایجان غربی
محورهای موضوعی :مرتضی خلعت‌بری جعفری 1 , نفیسه صالحی سیاوشانی 2 , مرضیه فریدی ماسوله 3
1 - سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور
2 - سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور
3 - مدرس
کلید واژه: تعیین‌سن طبقه‌بندی مورفولوژی کواترنری مخروط سیندر مورفومتری,
چکیده مقاله :
مخروط سیندر رخنمون یافته در جنوب روستای خاتون‌باغ، شمال خاوری مهاباد، استان آذربایجان غربی، از پایین به بالا شامل سه بخش است. بخش زیرین دربردارنده لایه‌های سرشار از اسکوری، خاکستر، تفرا، بخش میانی شامل لایه‌های اسکوری حاوی بمب و بخش بالایی از لایه‌های مملو از بمب آتشفشانی با میزان کمتری اسکوری است. ترکیب غالب این فراورده‌های آتشفشانی، الیوین‌بازالت است. در تعیین سن مورفومتری مخروط سیندر خاتون‌باغ، داده‌های مورفومتری موردنیاز با کمک نقشه‌های توپوگرافی و محاسبات مدل رقومی ارتفاعی (DEM) به‌دست‌آمده‌اند. پارامترهای اصلی مخروط، مانند ارتفاع، قطر قاعده و دهانه کراتر، برای محاسبه نسبت Hco/Wco و زاویه شیب میانگین اندازه‌گیری شدند. با توجه به پارامترهای اصلی، مخروط سیندر مورد مطالعه در قاعده شکل بیضوی و در دهانه کراتر خود شکل فرابیضوی داشته و می‌توان آن را در نوع مخروط نعل اسبی دسته‌بندی نمود. با مقایسه پارامترهای اصلی محاسبه شده با پارامترهای مخروط‌های سیندر در سایر مناطق دنیا، می‌توان نتیجه گرفت که ابعاد این مخروط به میانگین جهانی آن بسیار نزدیک است. ازآنجایی‌که با افزایش سن مخروط، ارتفاع، نسبت ارتفاع به قطر و زاویه شیب مخروط در اثر فرسایش کاهش می‌یابد لذا از نسبت Hco/Wco می‌توان جهت تعیین سن مورفومتری مخروط‌ها استفاده نمود. با مقایسه نسبت Hco/Wco مخروط خاتون‌باغ با نسبت‌های پیشنهادی Porker (1972) و داده‌های سن‌سنجی Wood (1980b) و Sucipta et al. (2006)، می‌توان سن نسبی 7/0 تا 2 میلیون سال را برای مخروط خاتون‌باغ تخمین زد که با سن چینه‌شناسی مستند در نقشه‌های زمین‌شناسی منطقه مطابقت دارد.
Scoria cone near Khatoon-Bagh, NE of Mahabad in West Azerbaijan province consists of 3 Parts: Lower part containlayer of scoria, ash and tephra, middle part consist of volcanic bomb-bearing scoria and finally (Cupper part) a layer full of bomb. Their composition is mainly olivine basalt. The morphometric data used for morphologic age were either derived by manual measurement on topographic maps and by Digital Elevation Model-based (DEM) calculations. The main parameters of cone such as height, basal and crater diameter have been measured for calculation of Hco/Wco ratio and average slope angle. The main parameters show that the basal shape of this cinder cone is elliptical and at the crater is super elliptical, therefore can categorize it as horseshoe-shaped cone. The comparison of main parameters from a number of previous studied cinder cones from around the world suggest that dimensions of Khatoon-Bagh cone is similar to global average. Since with the increase in age and degradation of cone, the height, height to diameter and slope angle of cone will decrease, so Hco/Wco could be used for morphometric ages. According to Wood (1980b) and Sucipta et al. (2006) aging data and Porker (1972)’s relations, the relative age of Khatoon-Bagh cinder cone estimate 0.7-2 Ma which is in agreement with stratigraphic age in geological maps
