بررسی زمانی – مکانی مخاطره گرد و غبار( مطالعه موردی: ایستگاه های یاسوج و دوگنبدان)
محورهای موضوعی :
علی مدبرپور
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد)
امیر گندمکار
2
(گروه جغرافیا، واحد نجف¬آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف¬آباد، ایران)
مرتضی خداقلی
3
(مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی اصفهان)
کلید واژه: روند, کهکیلویه و بویراحمد, گردوغبار, من- کندال,
چکیده مقاله :
گرد و غبار یکی از پدیده های رایج در مناطق خشک و نیمه خشک است و می تواند تأثیرات بسزایی را در شرایط اقلیمی یک منطقه داشته باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی گردوغبار در استان کهکیلوبه و بویراحمد شکل گرفته است. در این راستا کدهای 6، 7، 8، 9، 31، 32 و 35 گردوغبار در ایستگاه های یاسوج، دوگنبدان، سی سخت، دهدشت، لیکک و امامزاده جعفر در مقیاس روزانه، ماهانه و سالانه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا فراوانی روزانه، ماهانه و سالانه کدها در تمام ایستگاه ها بررسی و تقویم زمانی روزانه آنها تهیه گردید. سپس نقشه های پهنه بندی از مجموع تمام کدها طی ماه های سال ترسیم و در نهایت روند تعداد روزهای همراه با گردوغبار در ایستگاه های یاسوج و دوگنبدان بررسی گردید. نتایج نشان داد ایستگاه دوگنبدان با فراوانی 2381 بیشترین رخداد گردوغبار را طی دوره آماری مورد مطالعه داشته است. بررسی کدها حاکی از آن است که دو کد 6 و 7 از بیشترین رخداد در تمام ایستگاه های مطالعاتی برخوردار بوده اند. کد 6 در ایستگاه های دوگنبدان، لیکک، امامزاده جعفر و سی سخت در سال 1391، در ایستگاه یاسوج در سال 1388 و در ایستگاه دهدشت در سال 1387 از بیشترین فراوانی برخوردار بوده اند. کد 7 نیز در ایستگاه دوگنبدان در سال 1371 و در ایستگاه یاسوج در سال 1371 بیشترین رخداد را داشته است. روند گردوغبار در ایستگاه های یاسوج و دوگنبدان نیز بیانگر آن است که در هر دو ایستگاه های ماه های سرد سال از روند کاهشی گردوغبار برخوردار بوده و ماه های گرم سال فاقد روند بوده اند. در مقیاس سالانه نیز هر دو ایستگاه روند افزایشی را نشان دادند.
Dust is one of the common phenomena in arid and semi-arid regions and can have significant effects on the climatic conditions of an area. Therefore, the present study was conducted to investigate the dusts in Kohkiluyeh and Boyer Ahmad provinces. In this regard, codes 6, 7, 8, 9, 31, 32 and 35 of dusts were investigated at Yasouj, Dugonbadan, Thay, Dehdasht, Likak and Imamzadeh Jafar stations on daily, monthly and annual basis. At first, the frequency of daily, monthly and yearly codes was checked at all stations and their daily calendar was prepared. Then the zoning maps from all of the codes were mapped in the months of the year and finally, the number of days with dust was investigated at Yasouj and Dogonbodan stations. The results showed that Dogonbadan Station with the frequency of 2381 had the highest dust incidence during the statistical period. The review of codes indicates that the two codes 6 and 7 were the most frequent at all stations. Code 6 at Dogonbadan, Likak, Imamzadeh Jafar and Thirud stations in 2012 was at Yasouj Station in 2009 and at Dehdasht station in 2008, with the highest frequency. Code 7 was also reported at Dogonbadan Station in 1992 and at Yasouj Station in 1371. The process of dusts at Yasouj and Dogonbadan stations also indicate that both cold-run stations in the year have had a drought-reducing process and the warm months have not been trendy. Both stations showed an increasing trend on an annual basis
1. آرامی، سید عبدالحسین، اونق، مجید، محمدیان بهبهانی، علی، اکبری، مهری، زراسوندی، علیرضا، (1397): "تحلیل مطالعات مخاطره گردوغبار در جنوب غرب ایران در دوره 22 ساله (2017-1996)"، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 5، شماره 1، صص 66-39.
2. احمدی، زهره، دوستان، رضا، مفیدی، عباس، (1394): "تحلیل همدیدی گرد و غبار نیمه گرم سال در استان خراسان جنوبی"، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال هشتم، شماره 29، صص 61-41.
3. باهک، بتول، (1397): "تحلیل فضایی روند وقوع پدیده گرد و غبار در استان سیستان و بلوچستان با روش های آماری"، جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای، سال هشتم، شماره 2، صص 109-97.
4. بروغنی، مهدی، مرادی، حمیدرضا، زنگنه اسدی، محمدعلی، (1395): "تحلیل وقوع گرد و غبار و پهنه بندی آن در استان خراسان رضوی"، پژوهش های فرسایش محیطی، سال 4، شماره 20، صص 57-45.
5. فرج زاده، منوچهر، فیضی، وحید، ملاشاهی، مریم، (1389): "مطالعه تغییر اقلیم در شمال غرب ایران به روش من کندال"، همایش کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی محیطی، خرم آباد.
6. فرج زاده اصل، منوچهر علیزاده، خاطره، (1390): "تحلیل زمانی و مكانی طوفان هاي گرد و غبار در ایران"، مجله مدرس علوم انسانی- برنامه ریزي و آمایش فضا، دوره 15 ، شماره 1 ، ص 20 - 1 .
7. گندمکار، امیر؛ فنایی، راضیه، دانشور، فاطمه، کاردان، حسین، احدی نژاد، مریم السادات، رضایی، نجمه، (1396): "بررسی و ارتباط سنجی روند سری های دمایی و روزهای همراه با گردوغبار استان همدان"، فصلنامه جغرافیا، سال پانزدهم، شماره 53، صص 293-277.
8. نوروزی، علی اکبر، شعاعی، ضیاء الدین، (1397): "شناسایی مناطق دارای پتانسیل تولید گرد و غبار در جنوب غرب ایران، مطالعه موردی استان خوزستان"، مهندسی و مدیریت آبخیز، جلد 10، شماره 3، صص 409-398.
9. محمد خان، شیرین، (1396): "بررسی وضعیت و روند تغییرات طوفان های گرد و غبار در ایران در دوره زمانی 1364 تا 1384"، مرتع و آبخیزداری، دوره 70، شماره 2، صص 514-495.
10. رایگانی، بهزاد، خیراندیش، زهرا، (1396): "بهره گیری از سری زمانی داده های ماهوارهای به منظور اعتبارسنجی کانون های شناسایی شده تولید گرد و غبار استان البرز"، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 4، شماره 4، صص 18-1.
11. Al-Jumaily, K J. and Ibrahim M K. (2013): "Analysis of synoptic situation for dust storms in Iraq", International Journal of Energy and Environment, VOL, 4, Issue 5. 851-858.
12. Chen, Lei, Zhang, Meigen, Zhu, Jia, Skorokhod, Andrei, (2017): "Model analysis of soil dust impacts on the boundary layer meteorology and air quality over East Asia in April 2015", Atmospheric Research, 187 , 42–56.
13. Egerer, Sabine, Claussen, Martin, Reick, Christian, (2018): "Rapid increase in simulated North Atlantic dust deposition due to fast change of northwest African landscape during the Holocene", climate of the past, 14, 1051–1066.
14. Goossens C, Berger A. (1986): "Annual and seasonal climatic variations over the Northern Hemisphere and Europe during the century". Annales Geophysicae, 4: 385-399.
15. Huang, J.; P. Minnis, B. Chen, Z. Huang, Z. Liu, Q. Zhao, and J. K. Ayers. (2008): "Long‐range transport and vertical structure of Asian dust from CALIPSO and surface measurements during PACDEX", Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 113(D23), 1-13.
16. Lettenmaier,D.P.,E.F.Wood, and J. R.Wallis, (1994): "Hydro-climatological Trends in the Continental United States 1948-88", Journal of Climate, 7: 586-607.
17. Ohgaito, Rumi, Abe-Ouchi, Ayako, O’ishi, Ryouta, Takemura, Toshihiko, Ito, Akinori, Hajima, Tomohiro, Watanabe, Shingo, Kawamiya, Michio, (2018): "The effect of high dust amount on the surface temperature during the Last Glacial Maximum: A modelling study using MIROC-ESM", climate of the past, 1-31.
18. Orlovsky, N. orlovsky, A. & Durdye,V. (2005): "Dust storms in Turkmenistan", Journal of Arid Environments, 60: 83-97.
19. Serrano, A., Mateos, V.L., and Garcia, J.A., (1999): "Trend Analyisi of Monthly Precipitation Over the Iberian Peninsula for the Period 1921-1995". Physics and Chemistry of the Earth, Part B: Hydrology, Oceans and Atmosphere, vol:24, no. 1-2: 85-90.
20. Sorribas M, Adame , J.A, Andrews, E , Yela, M. (2017): "An anomalous African dust event and its impact on aerosol radiative forcing on the Southwest Atlantic coast of Europe in February 2016", Science of the Total Environment 583, 269-279.
21. Schepanski, K.; I. Tegen, and A. Macke. (2012): "Comparison of satellite based observations of Saharan dust source areas". Remote Sensing of Environment, 123: 90-97.
22. Tang, Yang, Han, Guilin, (2017): "Characteristics of major elements and heavy metals in atmospheric dust in Beijing, China", Journal of Geochemical Exploration, 176, 114-119.
23. Turgay, P. and Ercan K, (2006): "Trend Analysis in Turkish Precipitation data". Hydrological processes , 20. 2011-2026.
24. Wang, W., Z., Fang. (2006). "Numerical simulation and synoptic analysis of dust emission and transport in East Asia", Global and Planetary Change, vol.52, 57–70.
25. Zhou, X.K. and P.M Zhai. (2004): "Relationship between vegetation coverage and spring dust storms over northern China". Journal of Geophysical Research, 109(D3), 1-9.
