بررسی تغییرات تاب‌آوری معیشتی خانوارهای روستایی در دو دوره سکونت در شهر و مهاجرت به روستاها (مطالعه موردی دهستان دزلی شهرستان سروآباد)
محورهای موضوعی :دکتر سعدی محمدی 1 , سیدبختیار راستگونژاد 2
1 - عضوی هیات علمی دانشگاه پیام نور
2 - دانشگاه پیام نور
کلید واژه: مهاجرت معکوس تاب آوری تاب آوری معیشتی بخش خاو , میرآباد شهرستان مریوان,
چکیده مقاله :
تامین معیشت روستاییان و مهمتر از آن، پایدار نمودن سیستم های معیشتی به عنوان اصل اساسی در رویکرد غالب برنامه ریزی توسعه روستایی در عصر حاضر پذیرفته شده است. مهمترین راهکار تحقق این امر نیز، ارتقای سطح تاب آوری معیشت روستاییان می باشد تا بدین ترتیب امکان مقابله، سازگاری و حفظ عملکرد برای سیستم های معیشتی آسیب پذیر روستایی در برابر بحران های طبیعی و انسانی فراهم آید و بدین ترتیب، پایدار گردند. در این راستا نیز، پژوهش کاربردی حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی سطح تاب آوری معیشتی مهاجران بازگشتی به بخش خاوومیرآباد شهرستان مریوان پرداخته تا بدین ترتیب شناخت جامعی از وضع موجود سطح تاب آوری معیشتی منطقه مورد مطالعه حاصل گردد و این شناخت زمینه ساز اتخاذ راهکارهای کاربردی جهت هرچه تاب آورتر نمودن نظام معیشتی روستاییان و جذب مهاجران گردد. پرسشنامه-هایی در برگیرنده سه شاخص اصلی تاب آوری معیشتی(اقتصادی،اجتماعی، کالبدی-محیطی) به صورت هدفمند در میان خانوارهای بازگشتی به روستاها توزیع گردید. پس از تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده با استفاده از آزمون های آماری همچون: ویلکاکسون،تی زوجی،تحلیل مسیر و ابزار نزدیک ترین همسایگی در شاخص توزیع فضایی Arc GIS، نشان دادند که با اقدامات اقتصادی و اجتماعی انجام گرفته سطح تاب آوری معیشتی خانوارهای بازگشتی از میانگین نامطلوب 2.69 دوره شهرنشینی به مقدار رضایت بخش 3.39 در دوره بازگشت به روستاها بهبود یافته است و در این میان شاخص اقتصادی می باشد که بیشترین تاثیر را در این بهبود وضعیت داشته است. همچنین توزیع فضایی تاب آوری معیشتی این خانوارها در سطح بخش به صورت نرمال و با رعایت اصل عدالت فضایی صورت گرفته است.
This research was conducted to analyze and evaluate the effects of the rural immigrants returning on the resilience of rural livelihoods (a case study of Khawmirabad District of Marivan County). The method of this research in terms of purpose is applied, in terms of the method is descriptive-analytical and in terms of the combined method is documentary-survey method. The population of this study was all residents of the Khawmirabad district of Marivan city that regard to the subject matter of this study, household caregivers were selected as the sample. The sample was 354 people. After collecting data, descriptive statistics were used to analyze the data. First, for the normal distribution of data, the Kolmogorov Smirnov test was used. To test the hypotheses and to investigate the effect of rural immigrants returning on resiliency changes in rural areas, one-sample t-test, ANOVA, regression analysis and Friedman analysis were used.The results showed that the rural immigrants' returning on the resilience of livelihoods changes in the villages has a positive and significant effect(P=0.001). In addition, the rural immigrants' returning has a positive impact on the social, economic, physical and environmental resilience of livelihoods (P=0.001). ANOVA showed that there is a significant difference between different aspects of livelihood resilience. This means that there was the greatest difference between economic and environmental dimensions and the economic dimension has a fairly good value (3.65) but they are in a lower position than the environmental dimension (3.19). Regression analysis showed that all dimensions of livelihood resilience (social, natural, physical, financial) had a significant effect on survivor's resilience of villagers but the economic dimension predicts a greater share of livelihood resilience. In general, it can be concluded that the rural immigrants' returning has a positive effect on livelihood resilience of affected villagers.
1. حیدری ساربان و مجنونی، علی(1395) نقش تنوع معيشتي در تاب آوري خانوارهاي روستايي پيرامون درياچه اروميه در برابر خشكسالي، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال سوم ، شماره 4.
2. داستوار، عدنان(1395) تحليل اثر بازارچه هاي مرزي بر معيشت پايدار پس كرانه هاي روستايي (مورد مطالعه: بخش خاوميرآباد شهرستان مريوان، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور به راهنمایی دکتر فرزاد ویسی.
3. رفیعیان، مجتبی؛ رضایی، محمد رضا؛ عسگری، علی؛ پرهیزکار، اکبر؛ شایان، سیاوش (1390) "تبیین مفهومی تاب آوری و شاخص سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور" ، فصلنامه¬ی مدرس علوم انسانی، (4) 74.
4. سجادی، ژیلا؛ حامدی، رسول(1381) "بررسی روابط مکانی- فضایی هادی شهر (شهرستان جلفا) با مراکز جمعیتی پیرامون در راستای سامان دهی"، مجله¬ی علوم زمین. (8) 9.
5. سجاسی قیداری، حمدا..، صادقلو، ظاهره و اشکوری فرد، اسماعیل(1395) سنجش سطح دارییهای معیشتی در مناطق روستایی با رویکرد معیشت پایدار، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی روستایی،شماره 13.
6. شماعی پور، علی؛ پوراحمد، ادیب (1393) بهسازی و نوسازی از دید علم جغرافیا، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران
7. عاشری، امامعلی(1383) نقش طرح هاي هادي رروستايي در عمران روستاها، ماهنامه دهیاریها، شماره 10.
8. قاسمي، مريم؛ جوان، جعفر؛ صابري، زهرا (1393) "تحليلي بر علل شكل¬گيري مهاجرت معكوس در نواحي روستايي
9. مشیری، سید رحیم، مهدوی، مسعود و آمار، تیمور (1383) ضرورت تحوّل در كاركرد اقتصادي نواحي روستائي (مطالعه موردي: بخش خورگام شهرستان رودبار) ، پزوهشهای جغرافیایی انسانی ، شماره 50.
10. مطيعي لنگرودي، سید حسن، قدیری معصوم، مجتبی، رضوانی، محمد رضا، نظری، عبدالحمید و صحنه، بهمن (1390) به بررسی تأثير بازگشت مهاجران به روستاها در بهبود معيشت ساكنان( مطالعه موردی: شهرستان آق قلا)، فصلنامه پزوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 78.
11. مرکزآمار ایران(1390) سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان سروآباد.
12. منافی آذر، رضا؛ عبدالهی، عبداله؛ علیزاده، تیمور؛ ولائی، محمد؛ قاسمی، علی(1396) مهاجرت بازگشتی و پیامدهای آن بر سکونتگاههای روستایی مطالعه موردی: بخش باروق شهرستان میاندوآب، مجله مطالعات برنامه ریزی و سکونتگاههای روستایی، (12)38.
13. مهدووی، مسعود(1383) مبانی جغرافیای جمعیت، چاپ دوم، انتشارات قومس.
14. نوری، هدایت الله؛ سپهوند، فرخنده (1394) "تحلیل تاب¬آوری سکونتگاه¬های روستایی دربرابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر زلزله (مورد مطالعه: دهستان شیروان شهرستان بروجرد)"، فصلنامه ی پژوهش های روستایی، (7)2، صص. 285-272
15. Anderson, Jock R,(2003), Risk Management in Rural Development, Rural Strategy Background Paper#7.
16. BELCHER, B ,(2014), Development of a village-level livelihood monitoring tool: A case-study in Viengkham District, Lao PDR, International Forestry Review Vol 14(4).
17. Ellis, Frank,1999,rural livelihood diversity in developingcountries: evidence and policy implications, the material that follows has been provided by the overseas development institute
18. Farrell, Maura and Mahon,Marie,2012, the rural as a return migration destination, Europ. Countrys,No2, pp. 31-44
19. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO),2016, migration ,agricultureand ruraldevelopment addressing the root causesof migration and harnessingits potential for development, at: http://www.fao.org/3/a-i6064e.pdf.
20. Fouracre, Philips,2001,transport and sustainable rural livelihoods, rural transport knowledge base, rural travel and transport program. Retrieved April 10, 2016 from:https: //www.ssatp.org/sites/ssatp/files/publications/HTML/rural_transport/knowledge_base/English/Module%205/5_3a%20Sustainable%20Livelihoods.pdf.
21. Haas, Hein and Fokkema, Tineke,2015, Return Migration as Failure or Success? The Determinants of Return Migration Intentions Among Moroccan Migrants in Europe, Int. Migration &Integration ,No.16,pp415–429.
22. Jialu, L. (2009). Human Capital, Returning Migration and Rural Entrepreneurship in China. Indian Growth and Development Review, 4 (2), 100- 122
23. Mukherjee, I,2006,understanding eco agriculture: a framework for measuring landscape performance,Retrieved July 15, 2016 from: ecoagriculture.org/wp.../3/.../Brief-Guide-to-Selecting-Indicators-from-the-LMRC .pdf.
24. Morse, S,2013,The Theory Behind the Sustainable Livelihood Approach,Retrieved July 15, 2016 from https: http://www.springer.com/978-94-007-6267-1.
25. Nelson, V ., Lamboll, R, Arendse, A (2009) Climate Change Adaptation, Adaptive Capacity and Development, Discussion Paper, DSA-DFID Policy Forum 2008.https://www .researchgate .researchgate.net/publication/242088443
26. Speranza, C (2014) An indicator framework for assessing livelihood resilience in the context of social–ecological dynamics, Global Environmental ChangeVolume 28, Pp: 109-119
