بررسی عوامل موثر بر موفقیت سرمایه گذاری مشترک خارجی در واحدهای فناور مستقر در پارک های علم و فناور
محورهای موضوعی : تخصصیمحسن مرادیان 1 , محمدصادق خیاطیان 2 , احمد جمالی 3
1 - کارشناس ارشد مدیریت تکنولوژی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - استادیار پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3 - دکترای مدیریت دانشگاه تهران، معاون اقتصادی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد، تهران، ایران
کلید واژه: واحدهای فناور, پارک علم و فناوری, سرمایهگذاری مشترک خارجی ,
چکیده مقاله :
واحدهای فناور مستقر در پارکهای علم و فناوری برای رشد به منابع مالی، دانش، فناوری و بازار داخلی و بینالمللی نیاز دارند. استفاده از سرمایهگذاری مشترک خارجی یکی از راه‌های مناسب دستیابی واحدهای فناور به بازار می‌باشد. در این راستا، این پژوهش با هدف بررسی عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی، با روش تحقیق ترکیبی در واحدهای فناور مستقر در پارکهای علم و فناوری استان تهران صورت گرفته است. جامعه آماری 225 واحد فناور مستقر در پارکهای استان تهران و قلمرو زمانی انجام تحقیق نیز پاییز سال 1398 است. در بخش کیفی پژوهش با مرور پیشینه و مصاحبه با 11 خبره که به صورت قضاوتی و با تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند، مدل مفهومی پژوهش تدوین شد. در ادامه در بخش کمی، پرسشنامه محقق ساخته در جامعه آماری تحقیق (واحدهای فناور مستقر در پارکهای علم و فناوری استان تهران) به صورت تصادفی توزیع شد. 147 پرسشنامه تکمیل شده به کمک مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار SmartPLS تحلیل گردید و مولفه‌های اثرگذار بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی به ترتیب اهمیت عوامل محیطی، فرهنگی-رفتاری و ساختاری-سازمانی مشخص شد. به علاوه، ذیل مولفه‌های یاد شده افزایش ثبات سیاسی، افزایش ضمانت اجرایی مالکیت فکری، افزایش توانمندی منابع انسانی، ساختار عادلانه‌تر حقوقی شراکت، تعهد و اعتماد متقابل بین شرکا، شهرت و تجربه پیشین بین المللی شریک تجاری از مهمترین عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی از دیدگاه واحدهای فناور هستند. یافتههای این تحقیق دلالت‌های و پیشنهادات علمی و نظری برای موفقیت سرمایهگذاریهای خارجی در واحدهای فناوری مستقر در پارکهای علم و فناوری ارائه می‌نماید
Technology units located in science and technology parks need financial resources, knowledge, technology and domestic and international markets to grow. Using foreign joint venture is one of the best ways to get technology units to market. In this regard, this study has been conducted with the aim of investigating the factors affecting the success of foreign joint ventures with the method of combined research in technology units located in science and technology parks of Tehran province. The statistical population of 225 technology units located in the parks of Tehran province and the time zone of the research is the fall of 1398. In the qualitative part of the research, a conceptual model of the research was developed by reviewing the background and interviewing 11 experts who were selected judiciously using the snowball technique. Then, in the quantitative part, a researcher-made questionnaire was randomly distributed in the statistical population of the research (technology units located in science and technology parks of Tehran province). 147 completed questionnaires were analyzed using structural equation modeling with SmartPLS software. the components affecting the success of foreign joint ventures were identified as the importance of environmental, cultural-behavioral and structural-organizational factors, respectively. In addition, the following components: increasing political stability, increasing the executive guarantee of intellectual property, increasing human resource empowerment, fairer legal structure of partnership, commitment and mutual trust between partners, reputation and previous experience of the trading partner are the most important factors influencing joint venture success. They are foreign from the point of view of technology units. The findings of this study provide scientific and theoretical implications and suggestions for the success of foreign investment in technology units located in science and technology parks.
-اشمیتوف, کلایو.ام. "حقوق تجارت بین الملل ترجمه دکتر بهروز اخلاقی"سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، تهران، 1394
-بازرگان , عباس; سرمد, زهره"روش های تحقیق در علوم رفتاری" نشر آگه، 1395
-ثنایی پور، فاطمه؛ قرونه،داود "بررسی نقش عوامل موثر در رشد شرکتهای جدید فناورانه محور (NTBFs) شهر مشهد" فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی، شماره 17، دوره 9، 1399
-جمالی, احمد; شیرازی شایسته, مهدی; شاوردی, مرضیه"سرمایه-گذاری خارجی ، مفاهیم،تئوری¬ها و روش"تهران، نشر آبگین ، چاپ اول، 1389
-حمیدی زاده, محمدرضا; زارع احمد آبادی, حبیب; سنگبر , محمدعلی"تجزيه وتحليل عوامل مؤثر بر موفقيت شراكت هاي راهبردی با رویکرد پویایی های سیستم (مورد مطالعه: خوشة صنعتي كاشي و سراميك استان يزد)"مدیریت بازرگانی، 1393، 517-534
-خاکی, غلامرضا "روش تحقیق در مدیریت" مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد، تهران، 1382
-خیاطیان، محمدصادق؛ طباطباییان، حبیب الله؛ الیاسی،مهدی "تحلیلی بر عوامل موثر بر رشد و پایداری شرکتهای دانشبنیان در ایران" فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی، شماره 6، دوره 3، پاییز 1393
-داوودی, پرویز; شاهمرادی, اکبر "بازشناسی عوامل موثر بر جذب سرمایه¬گذاری مستقیم خارجی در اقتصاد ایران و 64 کشور جهان در چارچوب یک الگوی تلفیقی" پژوهشهای اقتصادی ایران، 1383، 81-116
-عظیمی, ناصر علی; برخورداری دورباش, سجاد، شناسایی بنیان های اقتصاددانش بنیاد، انتشارات مرکز تحقیقات سیاست علمی، تهران، 1389
-قاضی نوری، سید سروش، آزادگان مهر، ماندانا، "تخصص و مشارکت،نیازهای مراکز رشد برای حمایت از شرکتهای تازه تاسیس تکنولوژی محور" سومین کنفرانس مدیریت تکنولوژی، تهران، 1387
-کاظمی, اعظم; بیک, مجید; هادیان, الهام; حکیمی, فاطمه "شناسایی و اولویت بندي عوامل مؤثر بر جذب سرمایه گذاري مستقیم خارجی با استفاده از تکنیک فصلنامه سیاست های مالی و اقتصادی، 1392، 45-72
-کریمی طرارانی، محبوبه؛ شریف زاده، فتاح؛ سیدنقوی،میرعلی؛ حسین پور، داوود "الگوی خط مشی‌گذاری پارکهای علم و فناوری و شرکتهای دانشبنیان در نظام نوآوری" نوآوری و ارزش آفرینی؛ سال هفتم شماره 13؛ 1397
-منتظریان, محمد; مسجدیان جزی, علیرضا "آسیب شناسی نظام تامین مالی شرکتهای کوچک و متوسط مطالعه موردی حوزه نانو فناوری" ششمین کنفرانس بین المللی مدیریت فناوری، تهران، 1391
-نیلی, مسعود; درگاهی, حسن "خلاصه مطالعات طرح استراتژی توسعه صنعتی کشور" دانشگاه صنعتی شریف، تهران، 1383
-وارث, سید حامد; حسنقلی پور, طهمورث; حبیبی, مرضیه "بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد سرمایهگذاریهای مشترک" مدیریت بازرگانی،1392، 141-160
-وکیل یزدی , ابراهیم; خواجه فینی "اولویت بندی عوامل موثر بر جذب سرمایه¬گذاری مستقی مخارجی در بستر تجارت جهانی در شرکتهای کوچک و متوسط مطالعه موردی: ) صنعت رایانه و فعالیتهای وابسته به آن در ایران" کنفرانس بین المللی حسابداری، اقتصاد و مدیریت مالی، تهران،1393
-Ali, Yunus "Performance of international joint ventures in developing countries: a study of IJVs in Bangladesh" University of Wollongong, 1995
-Batalla, David De Matías "International Joint Venture characteristics in Spanish Companies: Uppsala model implications" Journal of Socioeconomic Engineering, 2014, 21-32
-Broll , Udo"FOREIGN DIRECT INVESTMENT, CREDIBLE POLICY: The Role of Risk Sharing"The International Trade Journal,2003,165-176
-Chiesa, V., & Manzini, R. (1998). organizing for technological collaboration: a managerial prespective. technovation.
-Cho, H. E., Moon, J. J., & Jeong, I. (2020). Equal ownership split in international joint ventures: performance implications in an emerging market. Asian Business & Management, 1-26.
-Cooper, A.C, The Founding of Technologically-Based Firms, Milwaukee: The Center for Venture Management, 1971
-Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3), 297-334.
-Demirbag , Mehmet; Mirza, Hafiz "Factors affecting international joint venture success: an empirical analysis of foreign–local partner relationships and performance in joint ventures in Turkey"International Business Review, 2000, 1-35
-Ejermo , Olof; Xiao, Jing, Entrepreneurship and survival over the business cycle: how do new technology-based firms differ?, Small Business Economics, 2014, PP: 411-426
-Eliasson, kent; Hansson, Par; Lindve, Markus "Effects of foreign acquisitions on R&D and high-skill activities" Small Business Economics, June 2017,pp 163–187
-Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 39-50.
-Ghoronh, Hassan ; Tabaian, Seyed Kamel ; Bushehri, Ali Reza"Identifying and Prioritizing Policy Tools to Support New Technology-Based Firms’ Cooperation With Public Industries in Iran, a Futures Studies Approach"Journal of Futures Studies,2017,57-72
-Harrigan, Kathryn Rudie "Joint ventures and competitive strategy" Strategik Management journal, 1988, 141-158
-Hoffmann, Werner, H ; Schlosser, Roman "Success Factors of Strategic Alliances in Small and Medium-sized Enterprises—An Empirical Survey" Long Range Planning, 2001, 357-381
-Hu, Michael Y ; Chen, Haiyang "An empirical analysis of factors explaining foreign joint venture performance in China" Journal of Business Research, 1996, 165-173
-Ireland, R.Duane; Hitt, Michael A; Vaidyanath, Deepa "Alliance Management as a Source of Competitive Advantage" Journal of Management, 2002, 413-446
-Kale, Prashant; Dyer, Jeffrey; Singh, Harbir "ALLIANCE CAPABILITY, STOCK MARKET RESPONSE, AND LONG-TERM ALLIANCE SUCCESS: THE ROLE OF THE ALLIANCE FUNCTION" Strategic Management Journal, 2002, 747-767
-Kauser, Saleema; Shaw , Vivienne "The influence of behavioural and organisational characteristics on the success of international strategic alliances" International Marketing Review,2004, 17-52
-Kogut, Bruce "a study of life cycle in joint ventures" Management International Review, 1988, 39-52
-Lin, Jun-You "Knowledge creation through joint venture investments: The contingent role of organizational slack" Engineering and Technology Management, October 2017, 1-25
-Liu, J., Cui, Z., Feng, Y., Perera, S., & Han, J. (2020). Impact of culture differences on performance of international construction joint ventures: the moderating role of conflict management. Engineering, Construction and Architectural Management.
-Kumar, V., Singh, D., Purkayastha, A., Popli, M., & Gaur, A. (2020). Springboard internationalization by emerging market firms: Speed of first cross-border acquisition. Journal of International Business Studies, 51(2), 172–193
-Gaur, A. S., Pattnaik, C., Singh, D., & Lee, J. Y. (2019). Internalization advantage and subsidiary performance: The role of business group affiliation and host country characteristics. Journal of International Business Studies, 50(8), 1253–1282.
-Luo, Yadong "Joint venture success in China: How should we select a good partner?" Journal of World Business, 1998, 145-166
-Medcof, John W "Why too many alliances end in divorce"Long Range Planning, 1997, 718-732
-Mosad Zineldin, Hisao Fujimoto, Yu Li , Hemant Kassean , Valentina Vasicheva “Why do both marriages and strategic alliances have over 50% failure rate? A study of relationship quality of strategic alliances in China, Japan and Mauritius” International Journal of Strategic Business Alliances,2015, Volume 4, Issue 1, 1-23
-Nielsen, Bo Bernhard "Determining international strategic alliance performance: A multidimensional approach" International Business Review, 2007, 337-361
-Hughes, M., Hughes, P., Morgan, R. E., Hodgkinson, I. R., & Lee, Y. (2021). Strategic entrepreneurship behaviour and the innovation ambidexterity of young technology-based firms in incubators. International Small Business Journal, 39(3), 202-227.
-Tukker A and Tischner U (2017) New Business for Old Europe: Product-Service Development, Competitiveness and Sustainability. London: Routledge.
-Park, Seung Ho; Ungson, Gerardo R "Interfirm Rivalry and Managerial Complexity: A Conceptual Framework of Alliance Failur" Organization Science, 2001, 37-53
-Piaskowska, Dorota; Nadolska, Anna; Barkema, Harry G"Embracing complexity: Learning from minority, 50-50, and majority joint venture experience"2017
-Pothukuchi, Vijay ; Damanpour, Fariborz; Choi, Jaepil; Chen, Chao C; Park, Seung Ho "National and Organizational Culture Differences and International Joint Venture Performance" Journal of International Business Studies, 2002, 243-265
-Swoboda, Bernhard; Meierer, Markus; Foscht, Thomas; Morsch, Dirk "International SME Alliances: The Impact of Alliance Building and Configurational Fit on Success" Long Range Planning, 2011, 271-288
-Whipple, Judith M; Frankel, Robert "Strategic Alliance Success Factors"Journal of Supply Chain Management, 2000, 21-28
Analysis of influential factors on the success of international joint ventures in the tenants of science and technology parks
* Mohsen Moradian ** Mohammad sadegh khayyatian *** Ahmad jamali
* Senior Expert in Technology Management, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran mohsen90moradian@gmail.com
** Assistant Professor, Research Institute of Fundamental Studies of Science and Technology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran m_khayatian@sbu.ac.ir
*** PhD in Management, University of Tehran, Economic Deputy of the Secretariat of the Supreme Council of Free Zones, Tehran, Iran aj.investiniran@gmail.com
Received: 10.10.2021 Accepted: 07.15.2023
P.39 -58
Abstract
Technology units located in science and technology parks need financial resources, knowledge, technology and domestic and international markets to grow. Using foreign joint venture is one of the best ways to get technology units to market. In this regard, this study has been conducted with the aim of investigating the factors affecting the success of foreign joint ventures with the method of combined research in technology units located in science and technology parks of Tehran province. The statistical population of 225 technology units located in the parks of Tehran province and the time zone of the research is the fall of 1398. In the qualitative part of the research, a conceptual model of the research was developed by reviewing the background and interviewing 11 experts who were selected judiciously using the snowball technique. Then, in the quantitative part, a researcher-made questionnaire was randomly distributed in the statistical population of the research (technology units located in science and technology parks of Tehran province). 147 completed questionnaires were analyzed using structural equation modeling with SmartPLS software. the components affecting the success of foreign joint ventures were identified as the importance of environmental, cultural-behavioral and structural-organizational factors, respectively. In addition, the following components: increasing political stability, increasing the executive guarantee of intellectual property, increasing human resource empowerment, fairer legal structure of partnership, commitment and mutual trust between partners, reputation and previous experience of the trading partner are the most important factors influencing joint venture success. They are foreign from the point of view of technology units. The findings of this study provide scientific and theoretical implications and suggestions for the success of foreign investment in technology units located in science and technology parks.
Corresponding Author : Mohammad sadegh khayyatian - M_khayatian@sbu.ac.ir
|
|
بررسی عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی در واحدهای فناور مستقر در پارکهای علم و فناور
*محسن مرادیان **محمدصادق خیاطیان ***احمد جمالی
* کارشناس ارشد مدیریت تکنولوژی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران mohsen90moradian@gmail.com
** استادیار پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران m_khayatian@sbu.ac.ir
*** دکترای مدیریت دانشگاه تهران، معاون اقتصادی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد، تهران، ایران aj.investiniran@gmail.com
تاریخ دریافت: 18/07/1400 تاریخ پذیرش: 24/04/1402
صص: 58- 39
چکيده
واحدهای فناور مستقر در پارکهای علم و فناوری برای رشد به منابع مالی، دانش، فناوری و بازار داخلی و بینالمللی نیاز دارند. استفاده از سرمایهگذاری مشترک خارجی یکی از راه‌های مناسب دستیابی واحدهای فناور به بازار می‌باشد. در این راستا، این پژوهش با هدف بررسی عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی، با روش تحقیق ترکیبی در واحدهای فناور مستقر در پارکهای علم و فناوری استان تهران صورت گرفته است. جامعه آماری 225 واحد فناور مستقر در پارکهای استان تهران و قلمرو زمانی انجام تحقیق نیز پاییز سال 1398 است. در بخش کیفی پژوهش با مرور پیشینه و مصاحبه با 11 خبره که به صورت قضاوتی و با تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند، مدل مفهومی پژوهش تدوین شد. در ادامه در بخش کمی، پرسشنامه محقق ساخته در جامعه آماری تحقیق (واحدهای فناور مستقر در پارکهای علم و فناوری استان تهران) به صورت تصادفی توزیع شد. 147 پرسشنامه تکمیل شده به کمک مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار SmartPLS تحلیل گردید و مولفه‌های اثرگذار بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی به ترتیب اهمیت عوامل محیطی، فرهنگی-رفتاری و ساختاری-سازمانی مشخص شد. به علاوه، ذیل مولفه‌های یاد شده افزایش ثبات سیاسی، افزایش ضمانت اجرایی مالکیت فکری، افزایش توانمندی منابع انسانی، ساختار عادلانه‌تر حقوقی شراکت، تعهد و اعتماد متقابل بین شرکا، شهرت و تجربه پیشین بین المللی شریک تجاری از مهمترین عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی از دیدگاه واحدهای فناور هستند. یافتههای این تحقیق دلالت‌های و پیشنهادات علمی و نظری برای موفقیت سرمایهگذاریهای خارجی در واحدهای فناوری مستقر در پارکهای علم و فناوری ارائه می‌نماید.
واژه‌های کلیدی: واحدهای فناور، پارک علم و فناوری، سرمایهگذاری مشترک خارجی.
نوع مقاله: پژوهشی
1- مقدمه
کشورهای توسعه‌یافته با مدنظر قرار دادن این موضوع که "دانش" می‌تواند تولیدکننده ثروت از طریق ایجاد تحول در عوامل تولید، ارتقای مهارت‌ها و توسعه فناوری باشد به
تدوین مطالعاتی در زمینه سیاستگذاری‌های اقتصادی پرداخته‌اند که سبب گذار مفهوم توسعه اقتصادی از اقتصاد
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: محمدصادق خیاطیان M_khayatian@sbu.ac.ir
|
برخورداری،1389). از پیشران‌های اصلی اقتصاد دانشبنیان در سراسر جهان، شرکتهای تازه‌تاسیس فناوریمحور می‌باشند (خیاطیان و دیگران،1393). از ابتدایی‌ترین تعاریفی که برای معرفی شرکتهای تازه‌تاسیس فناوریمحور(در این مقاله واحد فناور نامیده میشوند) در جهان بیان شدهاست، تعریف کوپر1 می‌باشد که در سال 1971 ارائه داده و اینگونه شرکتها را شرکتهایی دانسته که تاکید عمده آنها بر بهره‌برداری از دانش فنی جدید است (کوپر،1971). به‌طور خاص شرکتهای مبتنی بر فناوری و دانش جدید عامل موثری در ایجاد نوآوری، انتقال فناوری و تسریع در توسعه کیفیت و بهرهوری می‌باشند که منجر به رشد اقتصادی خواهند شد (اژرمو و ژیائو2،2014)
رشد و توسعه واحدهای فناور به دلیل تاثیرگذاری در انتقال فناوری از بخش‌هاي تحقيقاتي و پژوهشی به بخش‌هاي توليدي و صنعتی و اشاعه فناوري در سطح‌کشور، مورد توجه سياستگذاران و پژوهشگران قرارگرفته‌است (قاضینوری و آزادگان‌مهر،1387) .
کشورهای دیگر و همچنین کشور ما با تاسیس پارکهای علم و فناوری و تصویب قوانین حمایتی مرتبط، زمینه توسعه نوآوری در شرکتها را فراهم کرده و گام‌های موثری را در جهت حمایت از رشد اینگونه شرکتها برداشته‌اند (کریمی طرارانی و دیگران،1397) نتایج حاصل از پژوهش ثناییپور و قرونه (1399) نشان از رشد بیشتر واحدهای فناور در صورت حمایت مضاعف پارکهای علم و فناوری دارد. علی رغم حمایت‌های مستقیم پارکهای علم و فناوری از اینگونه واحدها و رفع نسبی مشکلات آنها اما مشکلات دانشی و منابع آنها همچنان پابرجاست (متیو هوگ و همکاران،2021)
بسیاری از پژوهشگران معتقدند، تامین منابع از عمده‌ترین مسائل پیش روی شرکتهای کوچک و متوسط خصوصا در حوزه فناوری می‌باشد (منتظریان و مسجدیان‌جزی،1391). تامین منابع و دانش کم واحدهای فناور از نظر استراتژیک این واحدها را دچار مشکل کرده است اما با این وجود این واحدها توانایی بسیار زیادی در کارآفرینی و رشد اقتصادی دارند (متیو هوگ 3و همکاران،2021) واحدهای فناور تازه تاسیس با دو چالش در مقابل تعهدات و پیشرفت خود مواجه‌اند. نخستین چالش نحوه بهره‌برداری موثر از توانایی‌های داخلی برای ایجاد جریان درآمد و مدیریت ساختارهای هزینه‌ای است. دومین چالش کشف نوآوری‌های جدید برای مقابله با سرعت تند پیشرفت فناوری و رقابت با بازار در عین کوتاه شدن چرخه عمر محصولات است (توکر و تیشنر4،2017).
یکی از گزینه‌های پیش روی مدیران شرکتها به جهت پاسخگویی به این قبیل چالش‌ها همکاری میان شرکت‌هاست که می‌تواند آنها را در دستیابی به مهارت و دانش فنی، تامین مالی و تقسیم ریسک یاری دهد (چیزا و مانزینی5،2001). طبق تحقیقات انجام‌گرفته سرمایهگذاری مشترک خارجی و تحقیق و توسعه مشترک از بهترین راهکارهای توسعه برای شرکتهای فناوریمحور جدید محسوب میشوند (قرونه 6و دیگران،2017). مشارکت‌های راهبردی و سرمایهگذاری مشترک خارجی از جمله ابزارهای همکاری‌های بینالمللی در محیط‌های پیچیده امروزی برای مدیریت کسب و کارها در جهت تامین شکاف منابع، ایجاد هم‌افزایی، افزایش یادگیری و رقابت‌طلبی سازمان‌ها می‌باشد (منطقی و دیگران،1397).
سرمایهگذاری مشترک خارجی، از اشکال سازماندهی شده محبوب در بین کشورهای کمتر توسعه‌یافته و کشورهای درحال‌گذار به اقتصادهای بینالمللی، در فرایند جذب سرمایهگذاری خارجی و انتقال فناوری است (برول7،2003). در روش سرمایهگذاری مشترک، سرمایه‌گذار به مهارت‌های تخصصی شریک محلی، دانش بازار محلی و ارتباطات دولتی دسترسی پیدا خواهد کرد. از این روش می‌توان به عنوان یکی از بهترین روشهای سرمایهگذاری خارجی که موجب انتقال توانمندی فناوری و انتقال دانش می‌گردد، در بین انواع قراردادهای انتقال فناوری نام برد (جمالی و دیگران،1389). یادگیری فناوری برای شرکتهای میزبان در فرایند سرمایهگذاری مشترک، از سایر روشهای انتقال فناوری به مراتب بالاتر است و این امر برای شرکتهای کشورهای درحال‌توسعه حائز اهمیت است (پیاسکوسکا8 و دیگران،2017). مدیریت سرمایهگذاریهای مشترک خارجی به دلیل مشارکت شرکا از دو کشور متفاوت و تاثیرپذیری از عوامل مختلف بر مشارکت بسیار دشوار است. پژوهشهای انجام‌گرفته (پارک و آنگسون9،2001؛ زینلدین10 و همکاران،2015) حکایت از نرخ بالای شکست پروژه‌های سرمایهگذاری مشترک( رقمی بین 50 تا 77 درصد از مجموع این مشارکت‌ها) دارد. براین اساس این پژوهش به دنبال شناسایی عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی در واحدهای مستقر در پارکهای علم و فناوری است. پژوهشگر در این تحقیق با توجه به مطالعه ادبیات، مصاحبه با نمونه مورد مطالعه بخش کیفی و انجام تحقیقات کمی، به تعیین میزان اهمیت و رتبه‌بندی عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی در واحدهای مستقر در پارکهای علم و فناوری و همچنین بررسی شاخصهای نشان دهنده‌ی موفقیت در یک پروژه سرمایهگذاری مشترک پرداخته است.
در فرایند این تحقیق محققین ابتدا با مطالعه ادبیات و پیشینه پژوهش اقدام به استخراج عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاریهای مشترک خارجی کرده اند، سپس این عوامل مستخرج را از طریق مطالعه نیمه ساختاریافته با خبرگان منتخب از جامعه آماری (پژوهشگران، عوامل و مدیران فعال در زمینه سرمایهگذاری مشترک خارجی) به روش نمونه گیری هدفمند قضاوتی با 11 تن از نمونه مورد مطالعه بخش کیفی به بحث و تبادل نظر گذاشته و در خلال این مصاحبه ها عواملی حذف و عواملی دیگر به پیشنهاد نمونه مورد مطالعه بخش کیفی به مدل پیشنهادی اضافه گردیدند و سپس مدل نهایی تدوین گردید. مدل نهایی پژوهش از طریق پرسشنامه در نمونه آماری به روش تصادفی در جامعه معرفی شده یعنی واحدهای فناور مستقر در پارکهای علم و فناوری استان تهران اجرا گردید. در مرحله پایانی با توجه اطلاعات مستخرج از پرسشنامه های تکمیلی و پردازش این اطلاعات محققین اقدام به تجزیه و تحلیل اطلاعات و نتیجه گیری بر مبنای اطلاعات کردهاند.
2- مبانی نظری و پیشینه تحقیق
سرمایهگذاری مشترک خارجی
در ادبیات موجود سرمایهگذاری، تعاریف مختلفی از سرمایهگذاری مشترک خارجی بیان شدهاست. به عقیده اشمیتوف، سرمایهگذاری مشترک، قراردادي است بين دو يا چند شخص كه به طور مشترك تعهد انجام عملي را بر عهده مي‌گیرند و براي اين منظور بايد مال، پول، دانش و هنر خود را مشتركاً به كار گيرند (اشمیتوف و اخلاقی، 1394). سرمایهگذاری مشترک، ترتیبات همکاری بین دو یا چند فرد و یا سازمان مختلف است که می‌تواند بسیار گسترده تعریف شود، به طوری‌که شامل همکاری‌های اقتصادی، فناورانه و یا همکاری مدیریتی شود (علی11، 1995).
سرمایهگذاری مشترک خارجی راهبردی با ابعاد مختلف مالی، راهبردی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است که بین دو یا چند شرکت تجاری به جهت غلبه بر مشکلات مختلف بازاریابی، فناورانه و مهارتی هریک از شرکتها از کشورهای مختلف به‌کارگرفته می‌شود (چو جئونگ، 2020).
امروزه شرکتهای خارجی به طور فزایندهای به جهت دسترسی به دانش تکمیلی شرکتهای محلی برای دستیابی به اهداف راهبردی مهم نظیر نوآوری محصول و نفوذ در بازار به سرمایهگذاری مشترک خارجی روی آورده‌اند (چو جئونگ،2020). سرمایهگذاری مشترک خارجی، یکی از انتخاب‌های سریع برای رشد سازمان‌ها در تجارت های خارجی می‌باشد، مدیریت موفق این سرمایه‌گذاری‌ها، تدوین، سازگاری اهداف و رویه‌های سازمانی متناسب با راهبرد شراکت، کار بسیار مشکلی است، خصوصا این که اغلب، سرمایه‌گذاران از کشورهای مختلفی می‌باشند (نیلسن12، 2007). شکل‌گیری و مدیریت سرمایهگذاریهای مشترک خارجی، از فعالیتهای چالش برانگیز برای بسیاری از شرکتهای کوچک و متوسط است (سبودا13 و همکاران، 2011). از آنجا که تفاوت اهداف استراتژیک و مشخصه های سازمانی بین شرکای سرمایه گذار مشترک در اقتصادهای در حال ظهور آشکار می‌شود، نیاز به هماهنگی و ارتباط بهتر برای نظارت بهتر بر مشارکت و همسویی انگیزه‌ها با اهداف مشترک را افزایش می‌دهد (گائور14 و همکاران،2019). به ویژه در بازارهای نوظهور، شریک محلی در درجه اول یک شریک منفعل است که به دنبال کسب دانش فنی و مدیریتی پیشرفته از طریق سرمایهگذاری مشترک خارجی است، در حالی که شریک خارجی اغلب به دنبال نفوذ به بازار محلی از طریق روابط شبکه‌ای شریک محلی است. این علایق و انتظارات نامتقارن اغلب رفتارهای فرصت طلبانه را در بین شرکا ترویج می‌نماید و احتمال شکست مشارکت را افزایش می‌دهد (کومار15 و همکاران،2020).
3- عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی
برای مطالعه بر روی موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی از آن جهت که عوامل محیطی موثر بر سرمایهگذاری خارجی بسیار حائز اهمیت است ابتدا باید به سراغ مطالعاتی رفت که بر عوامل موثر بر جذب سرمایهگذاری خارجی متمرکز شده‌اند. داوودی و شاهمرادی با مطالعه بر روی اقتصاد ایران و 46 کشور دنیا، تدوین زیرساخت‌های قانونی برای جذب سرمایهگذاری خارجی، تشویق و تقویت سرمایهگذاری داخلی بخش خصوصی و افزایش ضریب آزادی اقتصادی در کشور، توجه به افزایش بهرهوری، سرمایهگذاری در بخش‌های زیرساخت و تحقیق و توسعه، توجه به کارایی و افزایش سطح مهارت‌های منابع انسانی نیروی‌کار و اقداماتی در جهت افزایش ثبات سیاسی کشور را عواملی برای چرایی جذب بیشتر سرمایه خارجی در برخی نقاط دنیا نسبت به کشورهای دیگر دانسته‌اند (داوودی و شاهمرادی، 1383). همچنین در مطالعه‌ای دیگر، اندازه بازار کشور میزبان، توسعه اقتصادی و سرمایه انسانی، آزادسازی اقتصادی، امنیت اقتصادی، کاهش ریسک سرمایهگذاری در فناوری‌های جدید، قوانین کشور میزبان، توسعه بازارهای مالی، تجارت، نرخ ارز و نظام‌های ارزی کشور و سیاستهای مالیاتی کشور میزبان از مهمترین عوامل موثر بر جذب سرمایه خارجی شناخته شده است (نیلی و درگاهی، 1383).پایداری و رشد هر سازمان تجاری از عوامل عمومی نظیر زنده بودن محصول و رقابتپذیری در بازار، بهبود مستمر تولید و ... نشات می‌گیرد، اما در سرمایهگذاری مشترک خارجی، عوامل پیچیده‌تری نظیر عوامل فرهنگی، ساختاری، هماهنگی، دوری‌گزینی از رقابت‌های انفرادی و .. در رشد و پایداری آن دخیل می‌باشند که به طور خاص مربوط به این نوع شراکت‌ها است (لیو16 و دیگران،2020) مطالعات یونس‌علی نشان داده‌است که پنج دسته از عوامل بر عملکرد یک سرمایهگذاری مشترک خارجی موثر است تا به موفقیتی با دو شاخص ثبات و سهم بازار دست یابد. این پنج دسته شامل عوامل مربوط به کشور سرمایه‌گذار، عوامل مرتبط با نوع صنعت، عوامل مربوط در سطح شرکت، عوامل ارتباطی سازمانی و عوامل مدیریتی می‌باشد. باتالا با بررس نمونه 166 شرکت اسپانیایی، شاخصه‌ی موفقیت و تداوم ثبات را بازده مالی، انتفاع طرفین از مشارکت، تداوم نفوذ در بازار و رقابتپذیری آن شناسایی نموده است. عوامل موثر بر دستیابی به این شاخصه‌های موفقیت را در ابتدا با سنجش عوامل مطالعه‌شده قبلی پژوهشگران نظیر فرهنگ سازمانی، شهرت تجاری، اعتماد متقابل، اندازه سازمانی و تجربه فعالیتهای پیشین، نشان داده‌است که تقارن سازمانی-فرهنگی، کمک شرکا برای هم‌افزایی منابع، تعهد به اجرای تعهدات، اهداف مشترک و شهرت شرکت مهمترین عوامل در دستیابی به موفقیت است. یافتههای این تحقیق دلالت بر لزوم تدوین مشترک اهداف عاملی برای پذیرش جمعی و موفقیت این پروژه‌هاست (باتاللا،2014). شاه‌حسینی و همکاران راهبری شرکتی یا تدوین ساختار مطلوب مدیریتی را از عوامل بسیار تاثیرگذار در موفقیت سرمایهگذاری مشترک بین المللی می‌دانند. لین در پژوهش خود به بررسی عوامل موثر بر جذب و انتقال دانش در سرمایهگذاری مشترک پرداخته‌است. لین این عوامل را به دو دسته کلی عوامل موثر در سطح شرکت و عوامل موثر در سطح کشور تقسیم‌بندی کرده‌است. نتایج این پژوهش عوامل سطح شرکت موثر در موفقیت سرمایهگذاری مشترک را به ترتیب اهمیت، فناوری شرکت، شباهت فعالیت شرکتها، اندازه سازمان‌ها، تعداد شرکای درگیر در سرمایهگذاری مشترک، تساوی حقوقی شرکتها نشان داده‌است. همچنین لین با توجه به نتایج پژوهش معتقد است عواملی در سطح کشورهای میزبان و سرمایه‌گذار مانند تولید ناخالص داخلی شرکتهای سرمایهگذاری مشترک کشورهای درگیر، میزان حفاظت حقوق مالکیت فکری در کشورها، قواعد حقوقی ثبت اختراعات در کشورها و پارامتر‌های علمی کشورها نظیر تعداد اختراعات و تعداد استنادات به مقالات علمی این کشورها در موفقیت جذب دانش در سرمایهگذاریهای مشترک موثر است (لین17،2017) ونگ و همکاران با مطالعه‌ای بر روی 47
شرکت چینی که با همکاران خارجی خود سرمایهگذاری مشترک انجام داده‌اند، نتیجه‌گیری کردهاند که تقویت اهداف مشارکتی به جای اهداف رقابتی در بین شرکا عامل بسیار موثری در موفقیت سرمایهگذاری مشترک محسوب می‌شود. ونگ معتقد است شرکا باید انگیزه‌های فردی را کنار گذاشته و فقط به هدف مشترک سازمانی یعنی تقویت بهرهوری و مشارکت فکر کنند. ونگ و همکاران نشان می‌دهند که ایجاد روابط با کیفیت از طریق اهداف همکاری می‌تواند مزایای تعهدات بهرهوری و مشارکت در عملکرد شرکتهای مشترک بین المللی را تقویت کند (ونگ18 و همکاران،2017). اعتماد متقابل بین شرکا، تعهد و ارتباطات خوب، اتحاد راهبردی بین شرکا، سازوکارهای مدیریت اجرایی مناسب، مشارکت شرکا در تدوین اهداف، تعداد شرکا و تفاوت‌های فرهنگی-جغرافیایی شرکا از جمله عوامل موثر دیگر شناسایی شده توسط پژوهشگران می‌باشد (هافمن و اشلوزر،2001).
[1] . cooper
[2] . Ejermo & Xiao
[3] . Hughes
[4] . Tukker and Tischner
[5] . Chiesa & Manzini
[6] . Ghoronh
[7] . Broll
[8] . Piaskowska
[9] . Park & Ungson
[10] . Zineldin
[11] . Ali
[12] . Nielsen
[13] . Swoboda
[14] . Gaur
[15] . Kumar
[16] . liu
[17] . Lin
[18] . Wong
جدول 1. جمع‌بندی پیشینه (نویسندگان)
مرجع | تمرکز تحقیق | توضیحات |
لیو و همکاران 2020 | تاثیر عوامل فرهنگی بر عملکرد سرمایهگذاری مشترک خارجی | اختلافات فرهنگی سبب وجود تعارض در شراکت خواهد شد و پیاده سازی سیستم مدیریت تعارض از اهمیت بالایی برخوردار است. |
چو جئونگ1 2020 | بررسی میزان مالکیت شرکا بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک | سهم برابر شرکای داخلی و خارجی به نسبت زمانی که شریکی در اقلیت یا اکثریت است سبب موفقیت بیشتر مشارکت خواهد شد. |
لین 2017 | بررسی نقش دانش بر سرمایهگذاری مشترک | عوامل سازمانی مانند سطح فناوری شرکت ها، مشابهت فعالیت، اندازه و تعداد شرکای درگیر در سرمایهگذاری و عوامل محیطی مانند میزان رعایت حقوق مالکیت فکری در کشورها، قواعد حقوقی و در مشارکت را موثر ترین عوامل موفقیت در سرمایهگذاری مشترک نام برده است. |
شاه حسینی و همکاران 2020 | بررسی نقش راهبری شرکتی در موفقیت سرمایه گذاری مشترک | راهبری شرکتی و تدوین ساختار مدیریتی مناسب پس از ادغام از عوامل موثر موفقیت در سرمتایه گذاری مشترک است. |
کوبرنیوک2 و همکاران 2014 | تاثیر فرهنگ سازمانی بر سرمایهگذاری مشترک | اعتماد متقابل بین شرکا و باز بودن فرهنگ سازمانی آنها را در موفقیت سرمایهگذاری مشترک مهمترین عامل می‌داند. |
سبودا 2011 | عوامل موثر بر موفقیت اتحادهای استراتژیک خارجی در شرکتهای کوچک و متوسط | شاخص موفقیت: بهرهوری، دستیابی به اهداف، بازگشت سرمایه، مدیریت هزینه ها عوامل موثر: تصمیم برای شراکت (تدوین اهداف استراتژیک، جستجو برای شریک مکمل، انعطافپذیری) تدوین ساختار شراکت (جستجو و انتخاب شریک، ایجاد پایه اعتماد) پیادهسازی و مدیریت شراکت (ایجاد سیستم اطلاعاتی، ظرفیت برای یادگیری، سازگاری) |
منطقی و دیگران1386 | ارزیابی عوامل موفقیت مشارکت‌های راهبردی | اعتماد بین شرکا مهمترین عامل در موفقیت همکاری‌های مشترک است. |
یونس علی 1995 | عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک | شاخص موفقیت: رشد و پایداری، رشد فروش و بازگشت سهام عوامل موثر بر موفقیت: عوامل در سطح شرکت، کشور، |
باتاللا 2014 | مشخصه‌های سرمایهگذاری مشترک | شاخصه موفقیت: تداوم و ثبات، بازده مالی، بازار و رقابتپذیری عوامل موثر: تقارن فرهنگ سازمانی شرکا، هم‌افزایی منابع، تعهد به اجرای تعهدات، اهداف مشترک، شهرت شریک |
مدکوف 2007 | عوامل موثر بر شکست اتحادهای استراتژیک | شاخص موفقیت: (پایداری شراکت) عوامل موثر: انتخاب شریک با دو ویژگی سازگاری و توانمندی، مدیریت شراکت با دو ویژگی تعهد و کنترل |
نیلسن 2007 | عوامل موثر بر عملکرد اتحادهای استراتژیک خارجی | شاخص موفقیت: پایستگی و بقا و سودآوری عوامل موثر: عوامل قبل از قرارداد: (تجربهی پیشین، ریسک سیاسی، شهرت شریک) عوامل بعد از قرارداد(همکاری در انتقال دانش، اعتماد، اختلاف فرهنگی، تعهد، دانش فنی) متغیرهای کنترلی (ساختار سازمانی، اندازه سازمان، عناصر مرتبط با کسب و کار) |
الیاسون3 و همکاران2017 | نقش ادغام و اکتساب خارجی بر تحقیق و توسعه | عوامل موثر: توانایی تحقیق و توسعه شرکتها، توانایی فنی، بهرهوری نیروی کار، توانایی مالی و تجربه فعالیتهای بینالمللی قبلی |
[1] . Cho & Jeong
[2] . Kobernyuk
[3] . Eliasson
4- روششناسی پژوهش
پژوهش حاضر از بعد هدف کاربردی و از لحاظ گردآوری داده‌ها، یک روش اکتشافی می‌باشد (بازرگان،1395). استراتژی مورد استفاده قرارگرفته در این تحقیق به شیوه تلفیقی کیفی-کمی است.
5- بخش کیفی پژوهش
در بخش کیفی تحقیق، پژوهشگر از طریق مطالعه پژوهشهای پیشین عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی از دیدگاه نویسندگان را شناسایی و سپس این عوامل را از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با نمونه به اشتراک گذاشته و در این خلال عواملی از طریق نمونه مورد مطالعه حذف و عواملی دیگر به پیشنهاد نمونه اضافه گردید (جدول 2 و 3) که در نهایت سبب شکل گیری مدل مفهومی (شکل 1) تحقیق گردید.
خبرگان دارای صلاحیت در بخش کیفی شامل سیاستگذاران و خبرگان حوزه سرمایهگذاری خارجی، اساتید دانشگاهی، مدیران پارکهای علم و فناوری و مدیران شرکتهای فناور مستقر در پارک‌ها با تجربه جذب سرمایهگذاری خارجی می‌باشد.
نویسندگان به شیوه قضاوتی و با تکنیک گلوله برفی از 11 نفر شامل چهار کارشناس در سازمان سرمایهگذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی، رییس یک پارک علم و فناوری، رییس یک مرکز رشد دانشگاهی، سه عضو هیات علمی و پژوهشگر با سابقه پژوهش مرتبط و مدیر سه واحد مستقر در پارک علم و فنـاوری با سـابقه جذب سـرمایه خـارجی می‌باشد
برای سنجش روایی بخش کیفی از روایی محتوا بهره‌گرفته شده و شاخصهای شناسایی‌شده از پیشینه (جدول 1) با مصاحبه خبرگان به تایید رسید.
6- بخش کمی پژوهش
جامعه آماری بخش کمی شامل شرکتهای مستقر در 5 پارک علم و فناوری استان تهران می‌باشند که با بررسی صورت گرفته در سال 1398، 225 واحد هستند.
حجم نمونه با فرمول کوکران 142 تعیین شد و بر این اساس پس از توزیع 180 پرسشنامه در جامعه آماری، 147 پرسشنامه صحیح تکمیل شده از مجموع 154 شرکتها جمع‌اوری شده، مورد پذیرش و برای تحلیل استفاده شد.
2 شرکت از دانشگاه شهید بهشتی، 51 شرکت از دانشگاه تهران، 24 شرکت از دانشگاه صنعتی شریف، 4 شرکت از دانشگاه تربیت مدرس و 66 شرکت در پارک فناوری پردیس به پرسشنامه پاسخ دادند.
برای تایید روایی در بخش کمی نیز از روایی همگرا و روایی واگرا(جدول4) در محیط نرم‌افزار Smart PLS استفاده شدهاست. با استفاده از معیار فورنل و لاركر (ریشه‌دوم میانگین واریانس استخراج‌شده) که نشان از دقت بالای اندازه‌گیری نشانگرهای تحقیق در جدایی معنایی بین سازه‌های مدل می‌باشد جدول (5) (فورنل و لارکر1،1981) در این بخش از دو پایایی آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بهره گرفته شدهاست که همانطورکه در جدول (6) نشان داده شده است همه اعداد بالای 0.7 و قابل اعتبار می‌باشند.
[1] . Fornell & Larcker
جدول2. متغیرهای وابسته مدل مفهومی پژوهش و شاخصهای موفقیت آنها
متغیر | شاخص | منبع | نشانه |
|---|---|---|---|
پایداری شراکت | بقا و طول عمر | یونس علی(1995)، باتاللا(2014)، مدکوف(1997) | SUS1 |
سرمایهگذاری مجدد از محل درآمد | مصاحبه با نمونه مورد مطالعه بخش کیفی | SUS2 | |
ثبات مشارکت | یونس علی(1995) | SUS3 | |
موفقیت مالی | رشد فروش | سبودا(2011) | FNC1 |
بازگشت سرمایه و سودآوری | نیلسن(2007) ،یونس‌علی (1995) | FNC2 | |
افزایش سهم بازار | یونس علی(1995)، باتاللا(2014) | FNC3 | |
رقابت پذیری در بازار | یونس علی(1995) | FNC4 | |
رضایتمندی | رضایتمندی از دستیابی به منافع ناشی از شراکت | باتاللا(2014) | STF1 |
رضایتمندی از سطح رابطه بین شرکا | مصاحبه با نمونه مورد مطالعه بخش کیفی | STF2 | |
رضایتمندی از افزایش بهره وری | سبودا (2011) | STF3 | |
رضایتمندی افزایش هم‌افزایی | مصاحبه با نمونه مورد مطالعه بخش کیفی | STF4 |
جدول 3. متغیرهای مستقل مدل مفهومی پژوهش و شاخصهای آنها
متغیر | شاخص | منبع | نشانه |
|---|---|---|---|
عوامل محیطی | زیر ساخت قانونی برای جذب | داوودی(1383)، نیلی (1383)،یزدی (1393) | ENV1 |
سیاست های حمایتی دولتی | داوودی(1383) ، کاظمی، نیلی (1383) | ENV2 | |
افزایش ثبات سیاسی | داوودی (1383)، نیلسن(2007) | ENV3 | |
ثبات قانونی در حکمرانی‌اقتصادی | نیلی (1383)، یزدی(1393) ، کاظمی (1392) | ENV4 | |
ثبات در شاخصهای اقتصاد کلان | وکیل یزدی(1393)، نیلی (1383) ، کاظمی(1392) | ENV5 | |
تامین‌مالی از منابع خارجی | مصاحبه با نمونه مورد مطالعه بخش کیفی | ENV6 | |
مبادلات بانکی بینالمللی | کاظمی (1392)، نیلی (1383) | ENV7 | |
اندازه تولید ناخالص داخلی | لین(2017) | ENV8 | |
اندازه بازار کشور میزبان | مصاحبه با نمونه مورد مطالعه بخش کیفی | ENV9 | |
زیرساخت‌هایی نظیر جاده، انرژی | داوودی(1383)، کاظمی(1392) | ENV10 | |
تحقیق و توسعه در کشور | داوودی (1383)، لین (2017) | ENV11 | |
منابع انسانی در سطح کشور | داوودی(1383)، نیلی(1383) | ENV12 | |
درجه آزادی اقتصادی کشور | وکیل یزدی (1393)، نیلی (1383) | ENV13 | |
حفاظت از حقوق مالکیت فکری | لین(2017) | ENV14 | |
افزایش امنیت سرمایهگذاری | نیلی (1383)، یزدی(1393) ، کاظمی (1392) | ENV15 | |
عوامل ساختاری-سازمانی | منابع مالی شرکت | الیاسون(2017)، یادونگ‌لو(1998) | SAO1 |
توانایی و سطح فناوری شرکت | لین(2017)، وارث(1392)، یونس علی(1995) | SAO2 | |
توانایی تحقیق و توسعه شرکتها | الیاسون(2017)، هو1(1996)، نیلسن(2007) | SAO3 | |
بهرهوری منابع انسانی | الیاسون(2017)، یادونگ لو(1998)، حافظ میرزا(2000) | SAO4 | |
توانایی در فنون مدیریتی | پاسوکوچی(2002)،شاه حسینی و همکاران 2020 | SAO5 | |
نزدیکی اندازه سازمان‌های شریک | پاسوکوچی(2002)، الیاسون(2017)، یونس علی(1995) | SAO6 | |
شباهت فعالیت‌شرکا | لین(2017)، هو(1996)، باتاللا(2014)، یادونگ لو(1997) | SAO7 | |
تعداد شرکای درگیر در مشارکت | ژان یو لین(2017) ، وارث(1392) ، چو و جئونگ 2020 | SAO8 | |
ساختار عادلانه حقوقی شراکت | سبودا(2011)، کاله(2000)، کاسر و شاو(2004) | SAO9 | |
عوامل فرهنگی-رفتاری | تجربه بین المللی پیشین شرکا | یادونگ لو(1998)، پاسوکوچی2(2002)، یونس‌علی(1997)، | CAB1 |
توانایی یادگیری سازمانی | یادونگ لو(1998)، نیلسن(2007)، ویپل و فرانکل(2000)3 | CAB2 | |
توانایی در جذب فناوری | مصاحبه با نمونه مورد مطالعه بخش کیفی | CAB3 | |
توانایی در اکتساب دانش | لو(1998)،حافظ میرزا(2000)،نیلسن(2007) | CAB4 | |
تطابق رهبری سازمانی شرکا | وارث(1392)، یادونگ لو(1998) | CAB5 | |
تدوین مشترک اهداف راهبردی | آیرلند4(2002)، کاسر و شاو(2004)، سبودا(2011) | CAB6 | |
نزدیکی فرهنگ سازمانی شرکا | لیو و همکاران(2020)، باتاللا(2014) | CAB7 | |
تعهد و اعتماد متقابل شرکا | لین(2017) پاسوکوچی(2002)، یونس علی(1995)، باتاللا(2014) | CAB8 | |
شهرت شریک در بازار | لین(2017)، نیلسن(2007)، باتاللا(2014)، یادونگ‌لو(1997) | CAB9 | |
کیفیت روابط شرکا | یونس علی(1995)، کاسر و شاو(2004)، هافمن و اشلوزر(2001) | CAB10 | |
همکاری در دستیابی به اهداف | پاسوکوچی (2002)، آیرلند(2002)، کاسروشاو(2004) | CAB11 | |
تقویت اهداف مشارکتی | پاسوکوچی(2002)، باتاللا(2014)، پارک و آنگسون(2001) | CAB12 |
جدول4. آزمون روایی همگرا
متغیر | AVE |
پایداری شراکت | 675/0 |
موفقیت مالی | 721/0 |
رضایتمندی | 678/0 |
عوامل محیطی | 518/0 |
عوامل ساختاری-سازمانی | 638/0 |
عوامل فرهنگی-رفتاری | 515/0 |
موفقیت پروژه | 803/0 |
جدول 5. آزمون روایی واگرا (مدل فورنل-لارکر)
پایداری شراکت | موفقیت مالی | موفقیت پروژه | محیطی | فرهنگی-رفتاری | ساختاری-سازمانی | رضایتمندی |
|
|
|
|
|
| 889/0 |
|
|
|
|
| 830/0 | 501/0 |
|
|
|
| 967/0 | 798/0 | 775/0 |
|
|
| 903/0 | 833/0 | 549/0 | 839/0 |
|
| 896/0 | 720/0 | 718/0 | 799/0 | 804/0 |
| 849/0 | 783/0 | 853/0 | 768/0 | 403/0 | 823/0 |
822/0 | 844/0 | 811/0 | 877/0 | 763/0 | 465/0 | 801/0 |
جدول7. پایایی متغیرهای مدل مفهومی پژوهش
متغیر | آلفای کرونباخ | پایایی مرکب |
|---|---|---|
پایداری شراکت | 760/0 | 862/0 |
موفقیت مالی | 871/0 | 912/0 |
رضایتمندی | 841/0 | 893/0 |
عوامل محیطی | 932/0 | 941/0 |
عوامل ساختاری-سازمانی | 901/0 | 921/0 |
عوامل فرهنگی-رفتاری | 914/0 | 927/0 |
[1] . Hu
[2] . Pothukuchi
[3] . Whipple & Frankel
[4] . Ireland
6- یافتههای پژوهش
بخش کیفی
بخش کیفی پژوهش شامل مطالعه ادبیات و مصاحبه با نمونه مورد مطالعه است که منجر به استخراج عوامل موثر بر سرمایهگذاری مشترک خارجی شدهاست. عمده عوامل، مستخرج از پیشینه است که در جداول 2 و 3 قابل مشاهده می‌باشد. همانطور که در بخش روششناسی توضیح داده شد، عوامل مستخرج از پیشینه از طریق مصاحبه با نمونه به بحث و تبادل نظر گذاشته شد و در پایان بخشی از عوامل مستخرج که از دیدگاه نمونه مورد مطالعه بخش کیفی بی ارتباط با موضوع تحقیق بودهاند از ادامه روند پژوهش حذف و برخی از عوامل دیگر به پیشنهاد نمونه به موضوع تحقیق اضافه گردیدند.
در بخش شاخصهای موفقیت عوامل سرمایهگذاری مجدد از محل درآمد، رضایتمندی از سطح رابطه بین شرکا و رضایتمندی از هم افزایی از جمله یافتههای بخش کیفی در روند مطالعه کیفی پژوهش بوده است که به پیشنهاد نمونه به مدل مفهومی تحقیق اضافه شده است.
در بخش عوامل موثر بر موفقیت، عوامل تامین مالی از منابع خارجی، اندازه بازار کشور میزبان و توانایی در جذب فناوری از جمله یافتههای بخش کیفی به پیشنهاد نمونه مورد مطالعه بوده است که در چارچوب مفهومی تحقیق لحاظ شد. با تجمیع عوامل شناسایی شده و همچنین با توجه به اینکه برخی از عوامل از طریق نمونه و به پیشنهاد آنها به عوامل قبلی اضافه شده است مدل مفهومی تحقیق به عنوان خروجی یافتههای بخش کیفی تعیین شده است.
7- بخش کمی
51 درصداز پاسخ دهندگان به پرسشنامه دارای مدرک کارشناسی ارشد، 36 درصد دارای مدرک کارشناسی و 12 درصد نیز دارای مدرک دکتری بودهاند. 55 درصد پاسخ‌دهنگان از کارشناسان ارشد شرکتها، 27 درصد از معاونین شرکتها و 18 درصد نیز از میان مدیران عامل و اعضای هیات مدیره به این پرسشنامه پاسخ داده‌اند. 64 درصد از پاسخ‌دهندگان دارای سابقه‌ای بین2 تا 5 سال در خصوص موضوع مورد مطالعه، 27 درصد از آنها بین 5 تا 10 سال و مابقی آنها بیشتر از 10 سال سابقه داشته‌اند.
از میان 147 واحد فناور مستقر 11 شرکت در حوزه انرژی و محیط زیست، 27 شرکت در حوزه دارو، شیمی و پلیمر، 47 شرکت در حوزه برق و کامیپیوتر، 32 شرکت در حوزه تجهیزات مکانیکی و هوافضا، 13 شرکت در حوزه مواد و تجهیزات پزشکی و 17 شرکت در حوزه خدمات فعال
بودهاند.
برای تایید روابط بین مولفه‌ها و شاخص‌ها و رتبه‌بندی آنها در مدل مفهومی پژوهش از تحلیل مسیر در مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده شدهاست. تکنیک معادلات ساختاری این امکان را به ما می‌دهد که متغیرها را به صورت مکنون و با حداقل خطای ممکن اندازه‌گیری کنیم. همچنین با این روش میزان اهمیت وزنی هر یک از متغیرهای آشکار در نظر گرفته میشوند و می‌توان نقش هر متغیر آشکار در عامل (متغیر مکنون) مربوطه را به تنهایی تعیین کنیم. برای تایید روابط در آزمون معادلات ساختاری با توجه به ضریب مسیر T عمل می‌شود. در این پژوهش با توجه به در نظر گرفتن سطح معناداری 0.95 برای آزمون مقدار آماره مورد محاسبه از طریق نرم‌افزار باید بالای 1.96 باشد تا روابط علی میان متغیرها معنا‌دار تعیین گردد. همچنین برای تعیین میزان تاثیر مولفه‌ها و شاخص‌ها بر متغیر مکنون از مقدار ضریب مسیر و بارعاملی استفاده می‌شود که در شکل (2) و (3) خروجی نرم افزار SMARTPLS مشخص است. همانطور که از جدول (7) پیداست، شاخصهای نشان‌دهنده موفقیت از دیدگاه شرکتهای مستقر در پارکهای علم و فناوری به ترتیب تاثیر پایداری شراکت، رضایتمندی و موفقیت مالی بوده‌است. در بخش عوامل موثر بر موفقیت پروژه نیز عوامل موثر محیطی بیشترین تاثیر را بر موفقیت پروژه دارند. پس از عوامل محیطی نیز، به ترتیب عوامل فرهنگی-رفتاری و عوامل ساختاری-سازمانی نسبت به موفقیت یک پروژه سرمایهگذاری مشترک خارجی دارای تاثیر می‌باشند. رتبه‌بندی عوامل موثر هریک از مولفه‌ها نیز با توجه به بار عاملی هریک در جدول (9) و (10) مشخص گردیده است.
8- تاثیر حوزه فعالیت شرکتها بر عوامل موفقیت
نتایج حاصل از مطالعه شرکت بسته به ماهیت و حوزه کاری شرکتها نشان می‌دهد که شرکتهای فعال در حوزه انرژی و محیط زیست بالاترین اهمیت را به عوامل درجه آزادی اقتصادی کشورها، سیاستهای حمایتی دولتی و تامین منابع مالی از خارج از کشور داده‌اند. شرکتهای فعال در حوزه دارو، شیمی و پلیمر مهمترین عامل موثر در موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی را وجود زیرساخت حمایت از حقوق مالکیت فکری قلمداد کردهاند و در درجه بعدی اهمیت توانایی تحقیق و توسعه و توانایی مالی شرکتها برای تولیدات متنوع را دارای اهمیت شناخته‌اند. افزایش امنیت سرمایهگذاری، حفاظت از حقوق مالکیت فکری و شهرت شریک در بازار از با اهمیت‌ترین عوامل در موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی در شرکتهای فعال در حوزه برق و کامیپیوتر شناخته شدهاست. توانایی تحقیق و توسعه، توانایی فنی و سطح فناوری شرکت و توانایی در اکتساب دانش مهترین عوامل شناخته‌شده از دیدگاه شرکتهای فعال در حوزه مکانیک و هوافضا بوده‌است. نتایج به‌دست‌آمده از مطالعه شرکتهای فعال در حوزه خدمات، نشان می‌دهد با اهمیت‌ترین عوامل از منظر شرکتهای فعال در این حوزه
مبادلات بانکی بین المللی، شهرت شریک در بازار و اندازه بازار کشور میزبان قلمداد شدهاست.
جدول8. آزمون فرضیات مدل تحقیق
مسیر مستقیم | ضریب تأثیر | ضریب معناداری (t) | وضعیت |
عوامل محیطی ← موفقیت پروژه | 0.430 | 848/18 | تأیید |
عوامل ساختاری-سازمانی ← موفقیت پروژه | 0.298 | 717/17 | تأیید |
عوامل فرهنگی-رفتاری ← موفقیت پروژه | 0.371 | 686/19 | تأیید |
موفقیت پروژه ← پایداری شراکت | 0.811 | 991/30 | تأیید |
موفقیت پروژه ← موفقیت مالی | 0.783 | 532/27 | تأیید |
موفقیت پروژه ← رضایتمندی | 0.804 | 419/32 | تأیید |
|
شکل2. مدل ضرایب مسیر T |
شکل 3. مدل ضرایب مسیر و بارعاملی
جدول 9. رتبه‌بندی مولفه‌های موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی
شاخص های موفقیت پروژه | رتبه | ضریب مسیر | مولفه‌های موثر بر موفقیت پروژه | رتبه | ضریب مسیر |
|---|---|---|---|---|---|
پایداری شراکت | 1 | 0.811 | محیطی | 1 | 0.430 |
رضایتمندی | 2 | 0.804 | فرهنگی-رفتاری | 2 | 0.371 |
موفقیت مالی | 3 | 0.783 | ساختاری-سازمانی | 3 | 0.298 |
جدول 10. رتبه بندی زیر معیارهای شاخصهای سنجش موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی
شاخص پایداری شراکت | رتبه | بار عاملی | شاخص موفقیت مالی | رتبه | بار عاملی | شاخص رضایتمندی | رتبه | بار عاملی | ||||||
بقا و طول عمر | 1 | 0.852 | بازگشت سرمایه و سودآوری | 1 | 0.863 | رضایتمندی افزایش هم‌افزایی | 1 | 0.880 | ||||||
سرمایهگذاری مجدد از محل درآمد | 2 | 0.814 | رشد فروش | 2 | 0.862 | رضایتمندی از دستیابی به منافع ناشی از شراکت | 2 | 0.873 | ||||||
ثبات مشارکت | 3 | 0.798 | رقابتپذیری در بازار | 3 | 0.838 | رضایتمندی از سطح رابطه بین شرکا | 3 | 0.785 | ||||||
| افزایش سهم بازار | 4 | 0.834 | رضایتمندی از افزایش بهره وری | 4 | 0.747 | ||||||||
جدول 11. رتبه‌بندی عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی در شرکتهای مستقر در پارکهای علم و فناوری
عوامل موثر "محیطی" | رتبه | بار عاملی | عوامل موثر "ساختاری-سازمانی" | رتبه | بار عاملی | عوامل موثر فرهنگی-رفتاری | رتبه | بار عاملی | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
افزایش ثبات سیاسی | 1 | 0.830 | ساختار عادلانه حقوقی شراکت | 1 | 00.871 | تعهد و اعتماد متقابل شرکا | 1 | 0.754 | ||||
حفاظت از حقوق مالکیت فکری | 2 | 0.829 | توانایی فنی و سطح فناوری شرکت | 2 | 0.855 | تجربه بین المللی پیشین شرکا | 2 | 0.745 | ||||
زیر ساخت قانونی برای جذب | 3 | 0.788 | توانایی تحقیق و توسعه شرکتها | 3 | 0.853 | شهرت شریک در بازار | 3 | 0.740 | ||||
منابع انسانی در سطح کشور | 4 | 0.782 | منابع مالی شرکت | 4 | 0.835 | توانایی در جذب فناوری | 4 | 0.739 | ||||
سیاست های حمایتی دولتی | 5 | 0.751 | شباهت فعالیت‌شرکا | 5 | 0827 | کیفیت روابط شرکا | 5 | 0.729 | ||||
تحقیق و توسعه در کشور | 5 | 0.751 | بهرهوری منابع انسانی | 6 | 0.799 | تطابق رهبری سازمانی شرکا | 6 | 0.725 | ||||
تامین‌مالی از منابع خارجی | 7 | 0.749 | تعداد شرکای درگیر در مشارکت | 7 | 0.795 | نزدیکی فرهنگ سازمانی شرکا | 7 | 0.724 | ||||
زیرساخت‌هایی نظیر جاده، انرژی | 8 | 0.728 | توانایی در فنون مدیریتی | 8 | 0.488 | توانایی یادگیری سازمانی | 8 | 0.718 | ||||
اندازه تولید ناخالص داخلی | 9 | 0.697 |
| تدوین مشترک اهداف راهبردی | 9 | 0.700 | ||||||
درجه آزادی اقتصادی کشور | 10 | 0.687 | تقویت اهداف مشارکتی | 10 | 0.695 | |||||||
ثبات قانونی در حکمرانی‌اقتصادی | 10 | 0.687 | همکاری در دستیابی به اهداف | 11 | 0.695 | |||||||
ثبات در شاخصهای اقتصاد کلان | 12 | 0.665 | توانایی در اکتساب دانش | 12 | 0.644 | |||||||
اندازه بازار کشور میزبان | 13 | 0.646 |
| |||||||||
افزایش امنیت سرمایهگذاری | 14 | 0.603 | ||||||||||
مبادلات بانکی بینالمللی | 15 | 0.539 | ||||||||||
نتایج حاصل از بررسی تفاوت و شباهت میان شرکتهای فعال در حوزه‌های مختلف در پاسخ به بااهمیت‌ترین عوامل موثر نشان می‌دهد که عواملی عمومی نظیر ساختار عادلانه حقوقی شراکت، تعهد و اعتماد متقابل شرکا، افزایش ثبات سیاسی و زیرساخت قانونی برای جذب سرمایه خارجی از عوامل با اهمیت شناخته شده در اکثریت قاطع شرکتهای فعال در حوزه‌های مختلف است. حفاظت از حقوق مالکیت فکری در شرکتهای فعال در حوزه‌های نیازمند ثبت پتنت نظیر دارو، شیمی و پلیمر، برق و کامپیوتر و مواد و تجهیزات پزشکی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. عمده دغدغه شرکتهای فعال در حوزه انرژی و محیط زیست نسبت به مساله ورود سرمایه‌گذار به شیوه ساخت بهره‌برداری و انتقال بوده است که در صورت آزاد نبودن اقتصاد و شیوه
|
9- بحث و نتیجه‌گیری هدف از این تحقیق دستیابی به تعیین میزان اهمیت عوامل موثر در به موفقیت رسیدن مشارکت میان شرکتهای مستقر در پارکهای علم و فناوری ایران و شرکتهای خارجی می‌باشد. این تحقیق به شیوه کیفی-کمی از طریق مطالعه پیشینه و مصاحبه با نمونه مورد مطالعه بخش کیفی و مطالعه 147 شرکت مستقر در پارک های علم و فناوری استان تهران با هدف بررسی جامع عوامل موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی انجام گرفته است. سرمایهگذاری مشترک خارجی سبب دستیابی شرکتهای داخلی به منابع مالی، دانش و فناوری و کمک به توسعه صادرات و ورود به بازارهای جهانی خواهد شد.
|
بهره‌برداری و انتقال بوده است که در صورت آزاد نبودن اقتصاد و شیوه قیمت‌گذاری دستوری برای انرژی تولیدی، این امر باعث شکست سرمایهگذاری مشترک در ادامه حیات سازمان خواهد شد. شهرت شریک در بازار از عوامل با اهمیت شناخته‌شده در حوزه برق و کامپیوتر و خدمات است، عمده دلیل انتخاب این عامل در بین این دو گروه به دلیل وجود شرکتهای چند ملیتی بزرگ در این حوزه‌ها است که حجم بسیار بالایی از بازار را در سراسر جهان در اختیار دارند. بااهمیت ترین عامل در حوزه خدمات؛ اندازه بازار کشور میزبان و مبادلات بانکی بین المللی قلمداد شدهاست که عامل اندازه بازار کشور میزبان به نسبت در حوزه‌های دیگر کم اهمیت‌تر شناخته شدهاست زیرا با گسترش جهانی‌سازی دیگر ملاک فعالیت یک شرکت بازار موجود در آن کشور نیست و در گستره جهانی شرکتها اقدام به فعالیت می‌نمایند.
نتایج حاصل از این پژوهش با پژوهش لیو و همکاران (2020) نشان از نزدیکی نتایج دارد. در پژوهش لیو و همکاران تفاوت فرهنگی شرکا سبب پیدایش تعارضات جدی در مشارکت می‌شود و در این تحقیق نیز نزدیکی فرهنگ سازمانی شرکا نشان از موفقیت مشارکت دارد و در نتایج از اهمیت بالایی برخوردار شدهاست. با مقایسه نتایج حاصل از این پژوهش با پژوهش چو جئونگ (2020) که نشان از سهم برابر شرکا در میزان موفقیت مشارکت دارد و نتایج حاصل از این پژوهش که تعداد شرکای درگیر را هر چقدر کمتر باشد سبب موفقیت بیشتر مشارکت خواهد شد و روابط و توانایی فنی و تحقیقاتی شرکتها در صورت برابر بودن عامل موفقیت قلمداد شدهاست حاکی از قرابت نتایج این دو تحقیق است. تعهد و اعتماد متقابل شرکا در این پژوهش در میان عوامل موثر فرهنگی دارای بالاترین اهمیت بوده است و این نتایج نشان از همسویی با نتایج حاصل از پژوهش منطقی و همکاران (1386) و کوبرنیوک و همکاران (2014) دارد. در پژوهش لین و همکاران (2017) عوامل موثر بر حفاظت مالکیت فکری در کشورها دارای تاثیر بسیار زیادی در موفقیت مشارکت‌های بینالمللی قلمداد شده است، از این رو در این تحقیق نیز حفاظت از مالکیت فکری دارای رتبه بالایی در میان عوامل محیطی قلمداد شدهاست و نشان از نزدیکی نتایج با این تحقیق دارد.
در مجموع تفاوت این پژوهش با پژوهشهای دیگر در جامع بودن عوامل است، در تحقیقات گذشته عموما پژوهش‌ها به بررسی عوامل سازمانی و فرهنگی پرداخته‌اند، اما محققین در این تحقیق به دلیل شرایط کشور ایران، عوامل محیطی موثر را نیز مورد بررسی قرار داده‌اند. عواملی نظیر ثبات سیاسی، ثبات در شاخصهای اقتصاد کلان؛ نحوه مبادلات بینالمللی از نتایج حائز اهمیت در این پژوهش بوده‌است که در مقالات پیشین به آن اشاره نشده‌است.
از نتایج حاصل از این پژوهش پیداست، یکی از عوامل اصلی این موفقیت‌ها کنترل عوامل محیطی اثرگذار بر موفقیت خواهد بود. عوامل محیطی سبب افزایش ریسک و تشویق ورود شرکتهای خارجی به داخل کشور میشوند. از دیدگاه شرکتهای مستقر در پارک‌ها مهمترین عامل محیطی موثر بر ورود سرمایه‌گذاران خارجی در کشور کاهش ریسک سیاسی و افزایش ثبات سیاسی است که نقش بسزایی در عملکرد ورود سرمایه‌گذار و پایداری شراکت بر عهده دارد. افزایش حفاظت از حقوق مالکیت فکری در کشور میزبان که از عوامل مورد سنجش محیطی دیگر است نیز نقش بسیار مهمی در انعقاد قرارداد مشارکت میان شرکتهای ایرانی و بینالمللی خصوصا در حوزه فناوری محور می‌باشد. افزایش توانایی منابع انسانی در درون کشور و ایجاد زیرساخت‌هایی برای جذب بیشتر سرمایه خارجی از طریق همکاری‌های بین‌شرکتی از دیگر عوامل محیطی بسیار موثر از دیدگاه شرکتهای فناور در موفقیت سرمایهگذاری مشترک قلمداد شده است.
شرکتها برای دستیابی به رشد و موفقیت با مشکلات سازمانی خاص خود روبرو می‌باشند. در این میان، ثبات در محیط اقتصاد کلان سبب جلوگیری از ورود التهابات اثرگذار بر روند توسعه شرکتها خواهد شد. رعایت عوامل فرهنگی-رفتاری موثر بر روند مشارکت‌ها سبب مدیریت و کاهش تعارضات سازمانی میان شرکای درگیر در مشارکت خواهد شد. از دیدگاه شرکتهای فناور مهمترین عامل فرهنگی-رفتاری موثر بر عملکرد سرمایهگذاری مشترک تعهد و اعتماد متقابل شرکا در طول شراکت است که نقش بسیار مهمی درپایداری شراکت و بقا و طول عمر آن را دارا می‌باشد. واحدهای فناور باید در انتخاب شریک به این نکته توجه داشته باشند که نزدیکی فرهنگ سازمانی میان شرکا، تجربه پیشین بین المللی شرکا، شهرت شریک در بازار از عوامل بسیار مهم فرهنگی-رفتاری در انتخاب شریک می‌باشد. توانایی در جذب فناوری و کیفیت مناسب میان ارتباطات سازمانی از قبیل همکاری در تدوین اهداف سازمانی میان شرکا از دیگر عوامل بسیار مهم در مولفه رضایتمندی و موفقیت مشارکت قلمداد شده است.
عوامل ساختاری-سازمانی موثر بر عملکرد سرمایهگذاری مشترک خارجی، سبب تدوین الگوی حقوقی مناسب، مدیریت فرایندها و تقسیم کار شفاف و روشن شدن مسئولیت‌ها و کاهش تعارضات سازمانی و یگانگی میان شرکا خواهد شد که از اصلی‌ترین عوامل موثر بر دستیابی به موفقیت در مشارکت‌ها می‌باشد. تدوین ساختار عادلانه حقوقی شراکت و پیش بینی سازوکارهای حل اختلافات از دیدگاه واحدهای فناور مهمترین عامل در دستیابی به موفقیت در یک پروژه سرمایهگذاری مشترک خارجی از دیدگاه واحدهای فناور قلمداد شده است. از مهمترین عوامل دیگر ساختاری- سازمانی موثر بر عملکرد سرمایهگذاری مشترک توانایی فنی و سطح فناوری شرکت، توانایی تحقیق و توسعه و توانایی مالی شرکتها می‌باشد که نقش بسیار مهمی در موفقیت مالی شراکت و شاخصهای آن نظیر رشد فروش و نفوذ در بازار را داراست.
رعایت همه این مولفه‌ها چه عوامل محیطی که در سطح مدیریت کلان کشور موثر است و چه عوامل فرهنگی-رفتاری و ساختاری-سازمانی که در سطح خرد بنگاهی توسط مدیران باید رعایت شود سبب دستیابی به موفقیت و رشد و توسعه واحدهای فناور داخلی خواهد بود.
10- پیشنهادهای پژوهش
با توجه به یافتههای تحقیق، افزایش ثبات سیاسی در کشور و تدوین زیرساخت‌های قانونی برای جذب سرمایه خارجی از بااهمیت‌ترین عوامل اساسی موثر در بخش عوامل محیطی موثر در موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی شناخته شده است. نکته‌ای که در این قسمت از یافته‌ها نهفته است مساله عدم توانایی واحدهای فناور در حل این موضوع است، بدین صورت که چنین عواملی باید از جانب دولت و سیاستگذاران مرتفع گردد، بنابراین دیپلماسی اقتصادی مناسب به جهت تسهیل روابط تجاری دوجانبه و چندجانبه با کشورهای دیگر برای ارتباط موثر در جذب سرمایهگذاری خارجی با انعقاد تفاهم‌نامه‌ها با آن کشورها و تفاهم‌نامه‌های تخصصی در زمینه سرمایهگذاری مشترک خارجی بین کشورها در جهت حمایت از توسعه این قراردادها و اعطای مشوق‌های قانونی بیشتر برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی از طریق سرمایهگذاری مشترک در پارکهای علم و فناوری می‌تواند راهگشای هموارسازی این عوامل موثر باشند.
حفاظت از حقوق مالکیت فکری در سطح کشور عامل مهم دیگری در موفقیت سرمایه گذاری مشترک خارجی در واحدهای فناور است که از یافته های تحقیق استنباط می‌گردد. لزوم تدوین قوانین مرتبط و افزایش ارتقای حفاظت از مالکیت فکری نقش موثری در ورود و موفقیت سرمایه خارجی خصوصا در حوزه‌های فناوری بالا دارد که اطمینان شرکای خارجی را بیشتر خواهد کرد.
مهمترین یافته در حوزه عوامل ساختاری سازمانی موثر بر موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی توجه ویژه به تدوین ساختار عادلانه حقوقی مشارکت است. واحدهای فناور در این زمینه می‌توانند با تدوین ساختاری شفاف از بروز اختلافات در آینده جلوگیری کنند. تدوین ساختار حقوقی مناسب و پیش‌بینی بروز اختلافات و ایجاد ساختاری برای حل و فصل اختلافات در آینده می‌تواند عامل موثری در موفقیت سرمایهگذاری مشترک خارجی باشد.
از مهمترین یافته‌ها در حوزه عوامل فرهنگی رفتاری موثر بر عملکرد سرمایهگذاری مشترک خارجی که واحدهای فناور باید به آن توجه محسوسی نمایند، انتخاب یک شریک خارجی با توجه به ویژگی‌های شهرت شریک در بازار بینالمللی، تجربه پیشین مشارکت خارجی و تناسب با فرهنگ کشور ایران است که نقش بسزایی در موفقیت یک پروژه سرمایهگذاری مشترک خارجی خواهد داشت.
11- پیشنهادها برای مطالعه آینده و محدودیت‌ها
این تحقیق با چند محدودیت عمده مواجه بود. اولا تجربه بسیار کم واحدهای فناور داخلی در مشارکت با شرکای خارجی تشخیص عوامل موثر را دشوار نمود. به علاوه دسترسی به مدیران شرکتها برای پاسخ به پرسشنامه دشوار بود که ناشی از مشغله زیاد آنها است. همچنین عدم امکان تعمیم یافتههای تحقیق پارکهای علم و فناوری سراسر کشور یا شرکتهای دانشبنیان، از دیگر محدودیت‌های تحقیق است.
برای تحقیقات آینده نیز پیشنهاد می‌شود مطالعه موردی چند تجربه سرمایهگذاری مشترک خارجی در واحدهای فناور ایرانی به صورت تاریخی و طولی صورت گیرد و عوامل
منابع
1. اشمیتوف, کلایو.ام. "حقوق تجارت بینالملل ترجمه دکتر بهروز اخلاقی"سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، تهران، 1394
2. بازرگان , عباس; سرمد, زهره"روشهای تحقیق در علوم رفتاری" نشر آگه، 1395
3. ثناییپور، فاطمه؛ قرونه،داود "بررسی نقش عوامل موثر در رشد شرکتهای جدید فناورانه محور (NTBFs) شهر مشهد" فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی، شماره 17، دوره 9، 1399
4. جمالی, احمد; شیرازی شایسته, مهدی; شاوردی, مرضیه"سرمایهگذاری خارجی ، مفاهیم،تئوریها و روش" تهران، نشر آبگین ، چاپ اول، 1389
5. حمیدی زاده, محمدرضا; زارع احمد آبادی, حبیب; سنگبر , محمدعلی"تجزيه وتحليل عوامل مؤثر بر موفقيت شراكت هاي راهبردی با رویکرد پویایی های سیستم (مورد مطالعه: خوشة صنعتي كاشي و سراميك استان يزد)" مدیریت بازرگانی، 1393، 517-534
6. خاکی, غلامرضا "روش تحقیق در مدیریت" مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد، تهران، 1382
7. خیاطیان، محمدصادق؛ طباطباییان، حبیب الله؛ الیاسی، مهدی "تحلیلی بر عوامل موثر بر رشد و پایداری شرکتهای دانشبنیان در ایران" فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی، شماره 6، دوره 3، پاییز 1393
8. داوودی، پرویز: شاهمرادی، اکبر "بازشناسی عوامل موثر بر جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی در اقتصاد ایران و 64 کشور جهان در چارچوب یک الگوی تلفـیقی" پژوهـشهای
موثر و موانع این تجارب به همراه پیشران‌های آنها استخراج گردد. پیشنهاد بعدی، انجام تحقیق تطبیقی بین تجارب موفق و ناموفق سرمایهگذاری مشترک خارجی در ایران و چند کشور دیگر است. به علاوه، انجام این تحقیق در جامعه آماری دیگر پارکهای علم و فناوری و شرکتهای
دانشبنیان، می‌تواند محدودیت عدم تعمیم پذیری یافتههای این پژوهش را مرتفع نموده و امکان مقایسه یافته‌ها را نیز فراهم می‌کند.
اقتصادی ایران، 1383، 81-116
9. عظیمی, ناصر علی; برخورداری دورباش, سجاد، شناسایی بنیانهای اقتصاد دانشبنیاد، انتشارات مرکز تحقیقات سیاست علمی، تهران، 1389
10. قاضینوری، سید سروش، آزادگان مهر، ماندانا، "تخصص و مشارکت،نیازهای مراکز رشد برای حمایت از شرکتهای تازه تاسیس تکنولوژی محور" سومین کنفرانس مدیریت تکنولوژی، تهران، 1387
11. کاظمی، اعظم: بیک، مجید: هادیان، الهام: حکیمی, فاطمه "شناسایی و اولویت بندي عوامل مؤثر بر جذب سرمایهگذاري مستقیم خارجی با استفاده از تکنیک فصلنامه سیاستهای مالی و اقتصادی، 1392، 45-72
12. کریمی طرارانی، محبوبه؛ شریفزاده، فتاح؛ سیدنقوی، میرعلی؛ حسینپور، داوود "الگوی خط مشی‌گذاری پارکهای علم و فناوری و شرکتهای دانشبنیان در نظام نوآوری" نوآوری و ارزشآفرینی؛ سال هفتم شماره 13؛ 1397
13. منتظریان، محمد: مسجدیان جزی، علیرضا
"آسیبشناسی نظام تامین مالی شرکتهای کوچک و متوسط مطالعه موردی حوزه نانو فناوری" ششمین کنفرانس بینالمللی مدیریت فناوری، تهران، 1391
14. نیلی، مسعود: درگاهی, حسن "خلاصه مطالعات طرح استراتژی توسعه صنعتی کشور" دانشگاه صنعتی شریف، تهران، 1383
15. وارث، سید حامد: حسنقلی پور، طهمورث: حبیبی، مرضیه "بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد سرمایهگذاریهای مشترک" مدیریت بازرگانی،1392، 141-160
16. وکیلیزدی، ابراهیم: خواجه فینی "اولویت بندی عوامل موثر بر جذب سرمایهگذاری مستقی مخارجی در بستر تجارت جهانی در شرکتهای کوچک و متوسط مطالعه موردی: ) صنعت رایانه و فعالیتهای وابسته به آن در ایران"کنفرانس بینالمللی حسابداری، اقتصاد و مدیریت مالی، تهران،1393
17. Ali, Yunus "Performance of international joint ventures in developing countries: a study of IJVs in Bangladesh" University of Wollongong, 1995
18. Batalla, David De Matías "International Joint Venture characteristics in Spanish Companies: Uppsala model implications" Journal of Socioeconomic Engineering, 2014, 21-32
19. Broll , Udo"FOREIGN DIRECT INVESTMENT, CREDIBLE POLICY: The Role of Risk Sharing"The International Trade Journal,2003,165-176
20. Chiesa, V., & Manzini, R. (1998). organizing for technological collaboration: a managerial prespective. technovation.
21. Cho, H. E., Moon, J. J., & Jeong, I. (2020). Equal ownership split in international joint ventures: performance implications in an emerging market. Asian Business & Management, 1-26.
22. Cooper, A.C, The Founding of Technologically-Based Firms, Milwaukee: The Center for Venture Management, 1971
23. Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3), 297-334.
24. Demirbag , Mehmet; Mirza, Hafiz "Factors affecting international joint venture success: an empirical analysis of foreign–local partner relationships and performance in joint ventures in Turkey"International Business Review, 2000, 1-35
25. Ejermo , Olof; Xiao, Jing, Entrepreneurship and survival over the business cycle: how do new technology-based firms differ?, Small Business Economics, 2014, PP: 411-426
26. Eliasson, kent; Hansson, Par; Lindve, Markus "Effects of foreign acquisitions on R&D and high-skill activities" Small Business Economics, June 2017,pp 163–187
27. Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 39-50.
28. Ghoronh, Hassan ; Tabaian, Seyed Kamel ; Bushehri, Ali Reza"Identifying and Prioritizing Policy Tools to Support New Technology-Based Firms’ Cooperation With Public Industries in Iran, a Futures Studies Approach"Journal of Futures Studies,2017,57-72
29. Harrigan, Kathryn Rudie "Joint ventures and competitive strategy" Strategik Management journal, 1988, 141-158
30. Hoffmann, Werner, H ; Schlosser, Roman "Success Factors of Strategic Alliances in Small and Medium-sized Enterprises—An Empirical Survey" Long Range Planning, 2001, 357-381
31. Hu, Michael Y ; Chen, Haiyang "An empirical analysis of factors explaining foreign joint venture performance in China" Journal of Business Research, 1996, 165-173
32. Ireland, R.Duane; Hitt, Michael A; Vaidyanath, Deepa "Alliance Management as a Source of Competitive Advantage" Journal of Management, 2002, 413-446
33. Kale, Prashant; Dyer, Jeffrey; Singh, Harbir "ALLIANCE CAPABILITY, STOCK MARKET RESPONSE, AND LONG-TERM ALLIANCE SUCCESS: THE ROLE OF THE ALLIANCE FUNCTION" Strategic Management Journal, 2002, 747-767
34. Kauser, Saleema; Shaw , Vivienne "The influence of behavioural and organisational characteristics on the success of international strategic alliances" International Marketing Review,2004, 17-52
35. Kogut, Bruce "a study of life cycle in joint ventures" Management International Review, 1988, 39-52
36. Lin, Jun-You "Knowledge creation through joint venture investments: The contingent role of organizational slack" Engineering and Technology Management, October 2017, 1-25
37. Liu, J., Cui, Z., Feng, Y., Perera, S., & Han, J. (2020). Impact of culture differences on performance of international construction joint ventures: the moderating role of conflict management. Engineering, Construction and Architectural Management.
38. Kumar, V., Singh, D., Purkayastha, A., Popli, M., & Gaur, A. (2020). Springboard internationalization by emerging market firms: Speed of first cross-border acquisition. Journal of International Business Studies, 51(2), 172–193
39. Gaur, A. S., Pattnaik, C., Singh, D., & Lee, J. Y. (2019). Internalization advantage and subsidiary performance: The role of business group affiliation and host country characteristics. Journal of International Business Studies, 50(8), 1253–1282.
40. Luo, Yadong "Joint venture success in China: How should we select a good partner?" Journal of World Business, 1998, 145-166
41. Medcof, John W "Why too many alliances end in divorce"Long Range Planning, 1997, 718-732
42.Mosad Zineldin, Hisao Fujimoto, Yu Li , Hemant Kassean , Valentina Vasicheva “Why do both marriages and strategic alliances have over 50% failure rate? A study of relationship quality of strategic alliances in China, Japan and Mauritius”
International Journal of Strategic Business Alliances,2015, Volume 4, Issue 1, 1-23
43. Nielsen, Bo Bernhard "Determining international strategic alliance performance: A multidimensional approach" International Business Review, 2007, 337-361
44. Hughes, M., Hughes, P., Morgan, R. E., Hodgkinson, I. R., & Lee, Y. (2021). Strategic entrepreneurship behaviour and the innovation ambidexterity of young technology-based firms in incubators. International Small Business Journal, 39(3), 202-227.
45. Tukker A and Tischner U (2017) New Business for Old Europe: Product-Service Development, Competitiveness and Sustainability. London: Routledge.
46. Park, Seung Ho; Ungson, Gerardo R "Interfirm Rivalry and Managerial Complexity: A Conceptual Framework of Alliance Failur" Organization Science, 2001, 37-53
47. Piaskowska, Dorota; Nadolska, Anna; Barkema, Harry G"Embracing complexity: Learning from minority, 50-50, and majority joint venture experience"2017
48. Pothukuchi, Vijay ; Damanpour, Fariborz; Choi, Jaepil; Chen, Chao C; Park, Seung Ho "National and Organizational Culture Differences and International Joint Venture Performance" Journal of International Business Studies, 2002, 243-265
49. Swoboda, Bernhard; Meierer, Markus; Foscht, Thomas; Morsch, Dirk "International SME Alliances: The Impact of Alliance Building and Configurational Fit on Success" Long Range Planning, 2011, 271-288
50. Whipple, Judith M; Frankel, Robert "Strategic Alliance Success Factors"Journal of Supply Chain Management, 2000, 21-28
