وظایف والدین در تكوین مبادی مسئولیت پذیری كودكان در دوره تمهید (پیش از بلوغ وسن تكلیف)
محورهای موضوعی : تاریخ و ماهیت رشته فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت، مکاتب و رویکردهای فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت قدیم و جدید ،تاریخ اندیشه و عمل تربیتی (سیاست‌ها، برنامه‌ها، اقدامات و...) مفاهیم، گزاره‌ها و نظریه‌های تربیتی آراء مربیان و فیلسوفان تربیتی روش‌شناسی پژوهش‌های تربیتی انواع تربیت مسائل تعلیم‌وتربیت ایران و جهان برنامه درسی و آموزش در رشته‌های گوناگون
فیصل ربیهاوی
1
,
سید جلال هاشمی
2
,
مسعود صفایی مقدم
3
,
خسرو باقری
4
1 - دانشجوي دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2 - دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 - استاد گروه علوم تربیتی،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی،دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز،ایران
4 - استاد، گروه علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران .ایران .
کلید واژه: وظایف والدین, تکوین, مبادی مسئولیت پذیری, کودکان,
چکیده مقاله :
چکیده هدف این مطالعه، تبیین وظایف والدین در تکوین مبادی مسئولیت پذیری کودکان است. در این پژوهش به منظور شناخت مفهوم، مؤلفه ها و مبانی مسئولیت پذیری از روش تحلیلی و جهت تبیین مسئولیت ها و فعالیت های والدین از رویکرد استنتاجی پیشرونده بهره گرفته شده است. تحلیل ها نشان می دهد که منطبق با مبادي سه گانة (شناختی، گرایشی، ارادی)عمل مسئولیت پذیری به استناد آیات قرآن می توان از اصول تربیتی زیر یاد کرد: در مبدأ شناختی از اصول آگاهی و هوشیاری نسبت به مسئولیت،وظیفه شناسی(متعهد و مکلف بودن)؛ و طبق مبدأ گرایشی از اصول مراقبت از اجرای مسئولیتها، انتساب عمل و عاملیت، وتمهید استقلال فرزند در انجام وظایف؛ و وفق مبدأ ارادی از اصول پاسخگویی و پذیرفتن پیامدهای عمل، رعایت حقوق(ادای حق)، و اصل تلاشگری در ایفای مسئولیت¬ها. براساس نتایج این پژوهش می توان گفت با توجه اینکه فرزندان (در دوران تمهید) در سنین رشد شناختی و عقلانی هستند و مطابق دیدگاه عاملیت شایستگی¬های لازم برای ادارة زندگانی و تعالی خویش را ندارند والدین آنها در امر تکوین و شکل¬گیری مبادی تربیت و به ویژه بروز شایستگی مسئولیت¬پذیری فرزندان، نقشی بی بدیل دارند و بایسته است در این راستا خود را ملزم به رعایت یک الگو بر مبنای آموزه های اسلامی نمایند.
The purpose of this study is to explain the duties of parents in the development of the basics of children's responsibility. In this research, to understand the concept, components, and basics of responsibility, the analytical method has been used, and to explain the responsibilities and activities of parents, a progressive inferential approach has been used. The analyses show that by the three basics of taking responsibility based on the verses of the Quran, the following educational principles can be mentioned: in the cognitive base of the principles of awareness and vigilance towards responsibility, conscientiousness (being committed and obligated); And according to the base of tendentious the principles of taking care of the implementation of responsibilities, attribution action and agency, and Provision the child's independence to do responsibilities; And according to the voluntary base of the principles of accountability and accepting the consequences of actions, compliance with rights , and the principle of striving in fulfilling responsibilities. Based on the results of this research, it can be said that considering that the children (during the Provision period) are at the age of cognitive and intellectual development and according to the perspective of agency, they do not have the necessary competencies to manage their lives and excellence, their parents have an irreplaceable role in the development and formation of the basics of education and especially the emergence of the children's competence of responsibility, and in this regard, they must oblige to follow a conceptual model based on Islamic teachings.
منابع -قرآن کریم (1388).ترجمه محمد مهدی فولادوند، قم: اسوه.
- آذر مهر، فاطمه (1391).وظیفه شناسی و مسئولیت پذیری در قرآن و سنّت. مشهد: حوزه علمیه خراسان،واحد مدرسه علمیه نرجس(س).
-احمدی زمانی، زهرا؛گودرزی، اکرم؛ دیالمه، نیکو (1398). مرور سیستماتیک عوامل مؤثر بر مسئولیت پذیری دانش آموزان با تأکید بر نقش مدرسه. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام. 7(13 ).2-57.
-اسنیک، گر ؛ هافتن، ووتر.(2001). فلسفه تعلیم و تربیت به مثابه تحلیل و نقد مبانی. ترجمه: محمد جعفر پاک سرشت، جزوه درس روش تحقیق.
-اعرافی، علی رضا ؛ موسوی ، سید تقی (1395).فقه تربیتی؛ مبانی و پیش فرض ها. ج 1، قم: مؤسسه اشراق و عرفان.
- باقری، خسرو(1382).هویت علم دینی: نگاهی معرفت شناختی به رابطه دین و علوم انسانی.تهران: طبع ونشر.
-باقری، خسرو(1399).عاملیت انسان رویکردی دینی و فلسفی. تهران: واکاوش، چاپ اول.
- باقری، خسرو(1400). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. ج 2، تهران: مدرسه.
- باقری ، خسرو(1401).تربیت در افق عاملیت انسان. تهران : واکاوش، چاپ اول.
- باقری، خسرو(1401). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. ج 1، تهران:مدرسه.
- باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس ؛ توسلی، طیبه(1394).رویکردها و روش های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، چاپ دوم.
- دانش، جواد(1397).مسئولیت اخلاقی.قم:پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،چاپ اول.
-دهخدا، علی اکبر(1377).لغت نامه. تدوین توسط محمد معین و جعفر شهیدی،تهران:مؤسسه لغت نامه دهخدا،ج 12و14.
- جعفری، حمید رضا(1395).مؤلفه های مثبت اندیشی از نظر اسلام و روان شناسی مثبت گرا.قم :دانشکده روان شناسی اسلامی،مؤسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت.
- جوادی آملی، عبدالله(1387).تفسیر موضوعی قرآن(معرفت شناسی در قرآن). ج13، قم: اسرا،چاپ ششم.
- جوادی آملی، عبدالله(1391).گستره دین. قم: اسراء.
-حر عاملی، محمد بن حسن(1370). تفصيل وسائل الشيعه الي تحصيل مسائل الشريعه. موسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.قم.
- رستمیان، محمد علی(1393). مسئولیت پذیری و وظیفه شناسی از دیدگاه قرآن و روایات اهل بیت(علیهم السلام). پژوهشگاه حکمت اهل بیت(علیهم السلام). دانشکده ادبیات و علوم انسانی. گروه معارف اسلامی. دانشگاه اصفهان،سال اول (2 ): 31-50.
-زرین جوی الوار، مریم ؛ فیاض، ایراندخت(1396).بررسی روش های تربیتی مادران با مسئولیت پذیری پسران ( با تأکید برآموزه های اسلامی).نشریه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت در اسلام، سال دوم( 2): 37-60.
-سجادیه، نرگس؛ باقری، خسرو؛ مدنی فر، محمد رضا(1394). اهداف واسطی«تربیت» در دوران کودکی براساس رویکرد اسلامی عمل. دوفصلنامه علمی-پژوهشی تربیت اسلامی، س 10 پاییز و زمستان (21): 29-55.
-شریعتمداری، علی(1390).اصول تعلیم و تربیت.تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- شیلینگ،لوئیس(1391). نظریه های مشاوره، ترجمه خدیجه آرین .تهران : انتشارات اطلاعات.
-طباطبایی،سید محمد حسین(1378).ترجمه تفسیر المیزان. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-طهرانی مقدم، حامد؛ شریعت باقری، محمد مهدی(1397).ارتباط عملکرد خانواده با مسئولیت پذیری و ارضای نیازهای روانی پایه دانش آموزان پسر دبیرستانی.فصلنامه خانواده پژوهی.سال چهاردهم.تابستان(5 ):221 -235.
-کومبز، جرالد آر؛ دنیلز ،لو روي بی(1394).پژوهش فلسفی: تحلیل مفهومی. ترجمه خسرو باقري.
-گلسر، ویلیام(1400).واقعیت درمانی.ترجمه علی صاحبی. سایه سخن.چاپ هفتم.
- محمد پور، سعید(1399). مسئولیت اخلاقی در قرآن و حدیث(شرایط، قلمرو و مراتب). قم : مؤسسه بوستان کتاب،چاپ اول.
- مصباح یزدی، محمدتقی(1394).مجموعه آثار(مشکات) 9/1:تفسیر موضوعی1.حقوق وسیاست در قرآن.قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
-مطهری، مرتضی(1368).مجموعه آثار.ج 2، قم:صدرا.
-مطهری، مرتضی(1382).مجموعه آثار(ختم نبوت).تهران: صدرا.
-مکارم شیرازی، ناصر(1374).تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-موحدی پارسا،فاطمه؛جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره؛ همت بناری، علی؛ شعبانی ورکی، بختیار(1397).امکان تربیت اخلاقی کودکان تا هفت سال براساس آموزه های اسلام(آیات و روایات). تربیت اسلامی،س 13، بهار و تابستان( 26):7-24.
-Allen, A. (2010). Responsibility and School Governance, Educational Policy originally published onlin.
-Cereto, S.C. (1989). Principles of Modern Management, Function & Systems.
-MacLeod, J. (2018). Professional Responsibility in an Age of Alternative Entities,Alternative Finance, and Alternative Facts. Transactions: The Tennessee Journal of Business Law, 19(1), 227-259.
-Mergler, A.; Spencer F.M. & Patton ,W.A. (2007). “Development of a Measure of Personal Responsibility for Adolescent”.
-Miller, Seumas. (2004). Social Action: A Theological Account, Published By The Press Syndicate Of The University Of Cambridge.
- Peters, R.S.(2009)Freedom and the Development of the Freedom, in:P.H.Hirst and P.white(eds) Philosophy of Education.Major Themes in the Analytic Tradition.Volme II:Education and Human Being(London, Routledge,1998),PP.11-31.
-Postiglione, Steven.(2020). Teacher Perceptions of Student Acceptance of Individual Responsibility at School and Factors that May Influence Those Perceptions: A Mixed Method Analysis. dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree ofDOCTOR OF EDUCATIONto the faculty of the DEPARTMENT OF ADMINISTRATIVE AND INSTRUCTIONAL LEADERSHIPofTHE SCHOOL OF EDUCATIONatST. JOHN’S UNIVERSITYNew York.
- Schneider;K.J; Pierson;J.F; Bugental;J.F.(Eds).(2015).The handbook of humanistic psychology: Theory;research;and practice 2nd ed .sage Publications.
-Simkulet, William. (2015). “On Derivative Moral Responsibility and the Epistemic Connection Required for Moral Responsibility”, KilikyaFelsefeDergisi,2pp.61.
-Voegtlin, C. (2016). What does it mean to be responsible? Addressing themissingresponsibility dimension in ethical leadership research. Leadership. 12(5), 581-608.
