روابط ساختاری ناگویی هیجانی و گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان: نقش میانجی انعطافپذیری روان‌شناختی
محورهای موضوعی : روانشناسی
نرجس عامری
1
(گروه روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.)
محمود نجفی
2
(گروه روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.)
کلید واژه: ناگویی هیجانی, انعطافپذیری روان‌شناختی, رفتارهای پرخطر, نوجوانان,
چکیده مقاله :
هدف از پژوهش حاضر تعیین نقش میانجی انعطافپذیری روان‌شناختی در رابطه بین ناگویی هیجانی و گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی (مدل معادلات ساختاری) بود. جامعه آماری شامل نوجوانان شهر شاهرود در سال 1402 بود که از این میان 300 نفر به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی، مقیاس ناگویی هیجانی و پرسشنامه پذیرش و عمل بود. به منظور تحلیل مدل پژوهش از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که ناگویی هیجانی و گرایش به رفتارهای پرخطر رابطه مثبت و معناداری دارد و انعطافپذیری روان‌شناختی در رابطه ناگویی هیجانی و گرایش به رفتارهای پرخطر نقش واسطهای دارد. در مجموع نتایج نشان داد که مدل از برازش مطلوبی برخوردار بود. طبق نتایج به دست آمده، ناگویی هیجانی و انعطافپذیری روان‌شناختی نقش مهمی در پیش‌بینی رفتارهای پرخطر نوجوانان دارند. ناگویی هیجانی و عدم انعطافپذیری روان‌شناختی می‌توانند باعث افزایش بروز و تداوم گرایش به رفتارهای پرخطر از جمله مصرف مواد در نوجوانان گردند. بنابراین، طراحی مداخلات مبتنی بر بهبود ناگویی هیجانی و افزایش انعطافپذیری روان‌شناختی به عنوان مبنایی برای کاهش رفتارهای پرخطر این گروه از افراد پیشنهاد می‌شود.
The purpose of this study was to investigate the mediating role of psychological flexibility in the relationship between emotional inadequacy and tendency to risky behaviors in adolescents. The descriptive research method was of the correlation type (structural equation model). The statistical population included the teenagers of Shahrood city in 2023, out of which 300 people were selected by available sampling method. The tools used in this research included risk-taking questionnaires of Iranian teenagers, emotional deficiency and psychological flexibility questionnaire. In order to analyze the research model, the structural equation model was used the findings showed that there is a positive and significant relationship between emotional inadequacy and the tendency to risky behaviors, and psychological flexibility plays a mediating role in the relationship between emotional insufficiency and the tendency to risky behaviors. Overall, the results showed that the model had a good fit. According to the obtained results, emotional inadequacy and psychological flexibility play an important role in predicting high-risk behaviors of adolescents. Emotional inadequacy and lack of psychological flexibility can increase the incidence and persistence of high-risk behaviors, including drug use, in teenagers. Therefore, the design of interventions based on improving emotional inadequacy and increasing psychological flexibility is suggested as a basis for reducing the high-risk behaviors of this group of people.
براهوئی، سائره؛ نجفی، محمود و طالع پسند، سیاوش (1402). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر بر اساس تحول مثبت نوجوانی و سرمایه‌های روان‌شناختی مثبت در نوجوانان. فصلنامه علمی اعتيادپژوهي، ۱۷(69)، 245-270.
بشارت، محمد علی (1391). رابطه ناگویی هیجانی با اضطراب، افسردگی، درماندگی روان‌شناختی و بهزیستی روان شناختی. مجله روانشناسی دانشگاه تبریز، 10، 40-17.
چاقوساز، مرضیه؛ اصغری، مهسا و ریحانی، مهناز (1399). پیش‌بینی گرایش به رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان بر اساس سرسختی روان‌شناختی، سبک‌های مقابله‌ای و انعطافپذیری روان‌شناختی. فصلنامه ایده های نوین روانشناسی، 6(10)، 13-1.
زاده‌محمدی علی؛ احمدآبادی، زهره و حیدری، محمود (1390). تدوین و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی. مجله روا‌‌ن‌‌پزشكي و روا‌‌ن‌‌شناسي باليني ايران، ۱۷(۳)، ۲۱۸-225.
صدری‌‌دیمرجی، اسماعیل؛ هنرمندقوجه بگلو، پژمان؛ امیر، سیدمحمدبصیر و قلی زاده، بهزاد (1398). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر بر اساس نقش مؤلفه‌های حمایت اجتماعی ادراک‌شده، ابرازگری هیجانی، سیستم‌های مغزی‌رفتاری در معتادان. طب داخلی روز، 25(4)، 297-282.
عامری، نرجس (1401). روابط ساختاری طرحواره‌های ناسازگار اولیه با ولع مصرف در افراد وابسته به مواد تحت درمان نگهدارنده با متادون: نقش میانجی شفقت به خود. فصلنامه علمی اعتيادپژوهي، 16(6)، 70-47.
عامری، نرجس و نجفی، محمود (1399). پیش‌بینی نشانه‌های وسواس فکری و عملی براساس حساسیت اضطرابی، پریشانی روان‌شناختی و انعطافپذیری روان‌شناختی در دانشجویان. رویش روان شناسی، 9(12)، 96-85.
عامری، نرجس و نجفی، محمود (1400). نقش میانجی پریشانی روان‌شناختی (استرس، اضطراب و افسردگی) در رابطه بین اجتناب تجربی با علائم وسواس فکری-عملی. مطالعات روان‌شناختی، 17(4)، 11-31.
فتحی‌آشتیانی؛ مینا و شیخ الاسلامی، راضیه (1398). رابطة بین سبک دلبستگی و بهزیستی روان‌شناختی: نقش واسطهای انعطافپذیری شناختی، مجله علمی-پژوهشی روانشناسی، (2)23، 147-134.
فرزادنیا، مرضیه (1400). نقش ناگویی هیجانی در پیش‌بینی گرایش به رفتارهای پرخطر بر مبنای نقش واسطهای حمایت اجتماعی ادراک شده، مجله علمی-پژوهشی روانشناسی، (4)25، 559-550.
میرزایی، جعفر؛ حاتمی، محمد و حسنی، جعفر (1402). اثربخشی درمان فراتشخیصی بر کارآمدی هیجان، واکنش‌های قلبی عروقی، کیفیت خواب و انعطافپذیری روان‌شناختی در آزادگان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه، مجله علمی-پژوهشی روانشناسی، (4)27، 405-395.
نریمانی، محمد؛ رجب پور، مجتبی؛ احمدی، عذرا؛ یاقوتی زرگر، حسن و رستم اوغلی، زهرا (1395). بررسی میزان شیوع و عوامل مرتبط با سوء مصرف مواد در بین دانش‌آموزان متوسطه شهر سمنان. روانشناسی مدرسه، 5(4)، 145-132.
نعمت طاوسی، محترم و سلطانی‌‌‌نیا، شیوا (1399). نقش واسطهای اجتناب تجربه‌ای در رابطه بین ناگویی هیجانی و تنظیم هیجان در بیماران مبتلا به افسردگی اساسی پس از آسیب مغزی تروماتیک. مجله روانشناسی و روان‌پزشکی شناخت، 2(7)، 152-140.
Boyle, G. J., Saklofske, D. H., & Matthews, G. (2015). Measures of personality and social psychological constructs. London: Academic Press.
Pennato, T., Berrocal, C., Bernini, O., & Rivas, T. (2013). Italian version of the Acceptance and Action Questionnaire-II (AAQ-II): Dimensionality, reliability, convergent and criterion validity. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 35(4), 552-563.
Álvarez-García, D., Núñez, J. C., González-Castro, P., Rodríguez, C., & Cerezo, R. (2019). The effect of parental control on cyber-victimization in adolescence: the mediating role of impulsivity and high-risk behaviors. Frontiers in psychology, 10, 1159.
Bond, F. W., Hayes, S. C., Baer, R. A., Carpenter, K. M., Guenole, N., Orcutt, H. K., ... & Zettle, R. D. (2011). Preliminary psychometric properties of the Acceptance and Action Questionnaire–II: A revised measure of psychological inflexibility and experiential avoidance. Behavior therapy, 42(4), 676-688.
Doorley, J. D., Goodman, F. R., Kelso, K. C., & Kashdan, T. B. (2020). Psychological flexibility: What we know, what we do not know, and what we think we know. Social and Personality Psychology Compass, 14(12), 1-11.
Dutra, S. J., & Sadeh, N. (2018). Psychological flexibility mitigates effects of PTSD symptoms and negative urgency on aggressive behavior in trauma-exposed veterans. Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment, 9(4), 315.
Greene, D., Boyes, M., & Hasking, P. (2020). The associations between alexithymia and both non-suicidal self-injury and risky drinking: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 260, 140-166.
Hayes, S. C., Strosahl, K., Wilson, K. G., Bissett, R. T., Pistorello, J., Toarmino, D., ... & Stewart, S. H. (2004). Measuring experiential avoidance: A preliminary test of a working model. The psychological record, 54(4), 553-578.
Janik McErlean, A. B., & Lim, L. X. C. (2020). Relationship between parenting style, alexithymia and aggression in emerging adults. Journal of family issues, 41(6), 853-874.
Jiang, Q., Huang, X., & Tao, R. (2018). Examining factors influencing internet addiction and adolescent risk behaviors among excessive internet users. Health communication, 33(12), 1434-1444.
Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.
Kun, B., Alpay, P., Bodó, V., Molnár, Á., Horváth, A., Karsai, S., ... & Kökönyei, G. (2023). Differences in the associations between psychoactive substance use and alexithymia: A series of meta-analyses. Clinical Psychology Review, 102297.
Mallik, D., Kaplan, J., Somohano, V., Bergman, A., & Bowen, S. (2021). Examining the role of craving, mindfulness, and psychological flexibility in a sample of individuals with substance use disorder. Substance use & misuse, 56(6), 782-786.
McCracken, L. M. (2024). Psychological flexibility, chronic pain, and health. Annual Review of Psychology, 75, 601-624.
Muzi, S., & Pace, C. S. (2020). A pilot study on alexithymia in adopted youths: prevalence and relationships with emotional-behavioral problems. Mediterranean Journal of Clinical Psychology, 8(3).
Odacı, H., Bülbül, K., & Türkkan, T. (2021). The mediating role of cognitive flexibility in the relationship between traumatic experiences in the childhood period and substance abuse proclivity. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 39(4), 538-554.
Pakenham, K. I., Landi, G., Boccolini, G., Furlani, A., Grandi, S., & Tossani, E. (2020). The moderating roles of psychological flexibility and inflexibility on the mental health impacts of COVID-19 pandemic and lockdown in Italy. Journal of contextual behavioral science, 17, 109-118.
Palma-Álvarez, R. F., Ros-Cucurull, E., Daigre, C., Perea-Ortueta, M., Serrano-Pérez, P., Martínez-Luna, N., ... & Grau-López, L. (2021). Alexithymia in patients with substance use disorders and its relationship with psychiatric comorbidities and health-related quality of life. Frontiers in psychiatry, 12, 659063.
Pellerone, M., Tomasello, G., & Migliorisi, S. (2017). Relationship between parenting, alexithymia and adult attachment styles: a cross-sectional study on a group of adolescents and young adults. Clinical Neuropsychiatry, 14(2).
Pozuelo, J. R., Desborough, L., Stein, A., & Cipriani, A. (2022). Systematic review and meta-analysis: Depressive symptoms and risky behaviors among adolescents in low-and middle-income countries. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 61(2), 255-276.
Rosen, K. D., Curtis, M. E., & Potter, J. S. (2020). Pain, psychological flexibility, and continued substance use in a predominantly Hispanic adult sample receiving methadone treatment for opioid use disorder. Drug and alcohol dependence, 206, 107681.
Scott, K. L., & Jenney, A. (2023). Safe not soft: Trauma-and violence-informed practice with perpetrators as a means of increasing safety. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 32(7-8), 1088-1107.
Serafini, G., De Berardis, D., Valchera, A., Canepa, G., Geoffroy, P. A., Pompili, M., & Amore, M. (2020). Alexithymia as a possible specifier of adverse outcomes: clinical correlates in euthymic unipolar individuals. Journal of Affective Disorders, 263, 428-436.
