سنجش و تحلیل درجه توسعه یافتگی بخش کشاورزی در شهرستان های استان قزوین
محورهای موضوعی :یوسف قنبری 1 , سعیده سلیمیان 2
1 - دانشگاه اصفهان/جغرافیا برنامه ریزی روستایی
2 - دانشجو دانشگاه اصفهان
کلید واژه: واژگان کلیدی : توسعه کشاورزی, توسعه یافتگی , استان قزوین, روش تاپسیس,
چکیده مقاله :
امروزه كشاورزی بخشي جدايي ناپذير در اقتصاد ملّي و يكي از محورهای توسعه است و اهمیت این مهم بر هیچ کس پوشیده نیست. عدم توسعه کشاورزی و نابرابری در زمینه توسعه کشاورزی خود مهم‌ترین عامل نابرابری در زمینه توسعه روستایی است. شناخت وضعیت برخورداری یا محرومیت شهرستان¬ها، منجر به اصلاح سیاست گذاری ها و اولویت ها می شود که در نهایت حرکت به سوی عدالت اجتماعی را به همراه دارد. هدف این پژوهش بررسي درجه توسعه يافتگي شهرستان¬های استان قزوین در زمينه 27 شاخص مورد مطالعه است. با استفاده از اطلاعات آماری و بهره گیری از مدل آنتروپی و تکنیک تاپسیس و درنهایت نمایش توزيع مكاني - فضايي با نرم افزار GIS میزان توسعه يافتگي كشاورزی شهرستان¬های این استان بدست آمد. نتایج حاکی از این است که شهرستان قزوین در سطح بسیار توسعه یافته؛ شهرستان تاکستان در سطح توسعه یافته ؛شهرستان¬های بویین زهرا، آبیک و آوج درسطح متوسط و شهرستان البرز در سطح محروم توسعه كشاورزي قرارگرفته است. شهرستان قزوین با توجه به مرکز استان بودن، برخورداری از وسعت بزرگ و وجود راه ترانزیتی به پایتخت و سایر مراکز استان ها توانسته از سطح توسعه کشاورزی بالایی برخوردارباشدو سایر شهرستان ها نیز با کم شدن شاخص های عدیده و وجود دلایل مختلف از میزان توسعه یافتگی آنان در بخش کشاورزی کاسته شده است. شهرستان البرز به دلیل وسعت پایین خود، وجود مراکز و شهرهای صنعتی ، توجه بیشتر به بخش صنعت و عدم توجه به بخش کشاورزی از توسعه یافتگی در این بخش محروم مانده و درپایین ترین سطح از توسعه قرار دارد.
Yusof Ghanbari , Saeedeh Salimian Abstract These days, agriculture is an inseparable part of the economy and one of the axes of development, so the importance of this is visible to everyone. The lack of agricultural development and inequality in the field of agricultural development is the most critical factor of inequality in rural development. Recognizing the state of advantage or deprivation of the cities leads to modifying policies and priorities, ultimately leading to the movement toward social justice. This research aims to investigate the degree of development of the counties of Qazvin province in the field of 27 studied indicators. The degree of agricultural development of this province's cities was obtained using statistical information, the Entropy model, and the TOPSIS technique, and finally, showing the spatial distribution with GIS software. The results indicate that Qazvin county is highly developed, Takestan county is at the developed level, Buin-Zahra, Abyek, and Avaj counties are at the medium level, and Alborz county is at the deprived level of agricultural development. Qazvin county has a high level of agricultural development due to being the center of the province, having a large area, and a transit road to the capital and other centers of the provinces. Moreover, other counties have also decreased their level of development in the agricultural sector due to the decrease of many indicators and the presence of various reasons. Due to its small size, the presence of industrial centers and counties, more attention to the industry sector, and lack of attention to the agricultural sector, Alborz county needs more development in this sector and is at the lowest level of development.
- اصغرپور، محمد جواد (1393)، تصمیم گیری های چندمعیاره، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- اینانلو، علی (1390)، «هدف نهایی : توسعه پایدار ؛ تحلیل و تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستانهای استان قزوین». رشد آموزش جغرافیا، شماره 97، 34-41.
- برقی، حمید، و قنبری، یوسف، و حجاریان، احمد (1390)، «تحلیل درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان اصفهان در شاخص های عمده بخش کشاورزی» پژوهش و برنامه ریزی شهری، 2(4)، 113-128.
- بسحاق، محمدرضا (1390)، «تحلیلی بر توسعه روستایی با تأکید بر بخش کشاورزی شهرستان ازنا»، پایان نامه کارشناسی ارشد، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه اصفهان.
- پور طاهری، مهدی (1389)، کاربرد روش های تصمیم گیری چندشاخصه در جغرافیا، تهران: سمت.
- توکلی، جعفر (1393)، «سنجش توسعه‌یافتگی کشاورزی استان‌های ایران با استفاده از تحلیل عاملی و تاکسونومی عددی»، جغرافیا و پایداری محیط، 4(3)، 1-12
- توکلی، جعفر، و دامن باغ ، جواد (1395)، «پیامدهای تعارض مالکیت بر بهره برداری از اراضی کشاورزی: مطالعه موردی بخش ماهیدشت شهرستان کرمانشاه»، پژوهش و برنامه ریزی روستایی، 15.
- حاجی، لطیف، و چیذری، محمد، و چوبچیان، شهلا (1395)، «تحلیل ساختاری مؤلفه های مؤثر بر توسعه ی پایدار تعاونیهای تولید کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان نقده»، پژوهشهای روستائی، 7(1)، 195-216.
- حكمت نيا، حسن، و موسوي، میرنجف (1390)، كاربرد مدل در جغرافيا باتاكيد بر برنامه ريزي شهري و ناحيه اي، یزد: انتشارات علم نوين.
- سالنامه آماری استان قزوین ، (۱۳۹۸).
- صفایی پور، مسعود، و عبیات، مرتضی، و عبیات، مصطفی (1397)، «تحلیل فضایی و سطح بندی توسعه ی روستایی در استان خوزستان با استفاده از فنون تصمیم گیری چندشاخصه ی جبرانی و مجموعه ی ادغامی»، پژوهشهای جغرافیای انسانی،50(3 )، 679-701.
- قادرزاده، حامد، و باقری، کیوان، و امین پور، داود (1396). «سنجش سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان کردستان با استفاده از شاخص های عمده بخش کشاورزی»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، 25(97)، 1-23.
- قنبری، سیروس، و شایان، محسن، و رشیدی، سعیده، و ابراهیمی پور، فائزه، و رییسی، محمدکریم (1398)، «توان های توسعه کشاورزی شهرستان داراب و پیش بینی نتایج آن بر توسعه روستایی»، جغرافیا و پایداری محیط، 9(31 )، 67-82.
- قنبری، یوسف، وجمینی، داود، وجمشیدی، علیرضا (1394)، کاربرد عملی مدل ها وتکنیک ها در برنامه ریزی روستایی، اصفهان: نگارخانه.
- کریم، محمدحسین، و صفدری نهاد، محمود، و امجدی پور، مسعود (1393)، «توسعه کشاورزی و اقتصاد مقاومتی، جایگزین نفت»، سیاست‌های راهبردی و کلان، 2(6)، 103-127.
- کلانتری، خلیل (1391). مدل های کمی در برنامه ریزی (منطقه ای، شهری و روستایی)، تهران: فرهنگ صبا.
- مطالعات برنامه آمايش استان قزوين،(1400).
- مولائی هشجین، نصرالله،و مولایی پارده، سیاووش (1393)، «تحلیل مکانی توسعه کشاورزی در شهرستان های استان خوزستان». اقتصاد فضا و توسعه روستایی،۳ (۸) ،۳۸-۱۹.
- Elmenofi, Gehan AG, & El Bilali ,Hamid, & Berjan ,Sinisa(2014), "Governance of rural development in Egypt." Annals of Agricultural Sciences, 59(2), 285-296.
- Jadidi, Omid, & Hong T. S, & Firouzi, Fatemeh, &Yusuff, Rosnah Mohd & Zulkifli, Norzima (2008), "TOPSIS and fuzzy multi-objective model integration for supplier selection problem." Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering ,31(2), 762-769.
- Kalbar, Pradip P, & Karmakar, Subhankar, & Asolekar , Shyam R (2016) ,"Life cycle-based decision support tool for selection of wastewater treatment alternatives." Journal of Cleaner Production ,117, 64-72.
- Straka, Jakub, & Tuzová, Marcela (2016), "Factors affecting development of rural areas in the Czech Republic: A literature review." Procedia-Social and Behavioral Sciences, 220, 496-505.
