مروری بر ویژگی رمان‌های ادبیات مهاجرت
محورهای موضوعی : علوم اجتماعی
محمد طلا رخشان
1
(دانشگاه باهنرشیراز)
کلید واژه: ادبیات مهاجرت, داستان‌نویسی رمان, رمان‌های مهاجرت,
چکیده مقاله :
ادبیات مهاجرت شاخه‌ی جدیدی از ادبیات معاصر است با ویژگی‌های مخصوص خود که به دو بخش داستانی و منظوم تقسیم می‌شود و در هر کشوری بنا به تحولات اجتماعی و تاریخی آن وجود دارد. رشد و شکل‌گیری این نوع از ادبیات و ورود اصطلاح «ادبیات مهاجرت» به قاموس ادبیات سیاسی و فرهنگ‌های ملل مغرب زمین، محصول سال‌های پس از جنگ جهانی اول و دوم جهانی است. در راستای جریان‌های ادبی معاصر ایران که بعد از مشروطه و به‌ویژه از دوران پهلوی دوم در ایران رواج پیدا می‌کند، به‌تاثیر مهاجرتِ بسیاری از نخبگان، جوانان و نویسندگان به اروپا و آمریکا به دنبالِ توسعه تحصیلات و پیدا کردن کارِ مناسب و آ‌‌‌ینده بهتر، و نیز به‌تاثیر جنگ و نابسامانی‌های اقتصادی و...، طیفِ وسیعی از مهاجران متأثر از عوامل دوگانه دست‌به‌قلم بردند و داستان‌های کوتاه و بلند و یا زمان‌هایی را به نگارش در‌آوردند. از میان رمان‌های نویسندگان مورد‌نظر، رمان منتخب بیش از دیگر آثارش سبک و بیان خاص نویسنده را نشان می‌دهد. هرچند نویسندگانی مانند اسماعیل فصیح بسیاری از آثارشان را معطوف به مسئله مهاجرت نوشته‌اند، این تحقیق موردبررسی قرارگرفته است که در حوزه ادبیاتِ مهاجرت بوده. ادبیاتِ مهاجرت دارای خصیصه‌هایی ویژه ازجمله پرداختن به مشکلات و مصائب مهاجران است،که این پژوهش به‌تفصیل به آن پرداخته است. به‌طور‌کلی با تحلیل رمان‌های منتخب، متوجه شده‌ایم که علی‌رغم تأثیرپذیری نویسندگان از اندیشه‌ها و فرهنگ غرب، از گذشته و فرهنگ کشور مادری نیز برکنار نیستند؛ بنابراین مدرنیته و تعارضش باسنت، و پیامدهای مهاجرت از مضامین اصلی این آثار محسوب می‌شوند.
Migration literature is a new branch of contemporary literature with its own characteristics, which is divided into two parts: fiction and verse, and it exists in every country according to its social and historical developments. The growth and formation of this type of literature and the entry of the term "migration literature" into the dictionary of political literature and cultures of the nations of the West is the product of the years after World War I and World War II. In line with the contemporary literary trends of Iran that became popular in Iran after the constitution and especially from the Pahlavi II era, due to the migration of many elites, young people and writers to Europe and America in search of developing education and finding a suitable job and a better future, and also Due to the effects of war and economic disturbances, a wide range of immigrants affected by dual factors took up writing and wrote short and long stories or stories. Among the novels of the authors in question, the selected novel shows the author's style and expression more than his other works. Although writers such as Ismail Fasih have written many of their works on the issue of immigration, this research has been examined in the field of immigration literature. The migration literature has special characteristics, including dealing with the problems and sufferings of immigrants, which this research has dealt with in detail. In general, by analyzing the selected novels, we have realized that despite the influence of the authors from the ideas and culture of the West, they are not removed from the past and the culture of the mother country; Therefore, modernity and its conflict with tradition, and the consequences of migration are the main themes of these works.
• احمدی، بابک (۱۳۷۴). مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران: نشر مرکز، چاپ اول.
• اسکولز، رابرت (۱۳۸۳). عناصر داستان، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز، چاپ دوم.
• انصاری، عبدالمعبود.(۱۳۶۹). ایرانیان مهاجر در ایالات متحده، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: نشر آگه، چاپ اول.
• پرین، لارسن (۱۳۸۷). تأملی دیگر در باب داستان؛ محسن سلیمانی، تهران: سوره مهر، چاپ هفتم
• تفرشی مطلق، لیلا(۱۳۸۹). «مطالعات پسا استعماری در ادبیات مهاجرت»، فصلنامه ی تخصصی علوم سیاسی،شماره دهم.
• تندرو صالح، شاهرخ (۱۳۷۹). از غربتی به غربت دیگر، تهران: نشر مرمر، چاپ اول.
• جهانبگلو، رامین (۱۳۷۹).ایران و مدرنیته، تهران: نشر گفتار، چاپ اول. ۱۶) --- (۱۳۸۵). مدرن ها، تهران: نشر مرکز، چاپ سوم.
• حاج سید جوادی، حسن (۱۳۸۲). بررسی و تحقیق در ادبیات معاصر ایران، تهران: گروه پژوهشگران ایران، چاپ اول.
• حیدری، فاطمه (۱۳۹۵)، «نقد پسااستعماری روح‌انگیز شریفیان»، فصلنامه تخصصی تحلیل و نقد متون زبان وادبیات فارسی، شماره ۲۷، صص ۵۰-۲۹
• خدایار، ابراهیم (۱۳۸۷). «ادبیات مهاجرت (بررسی مضامین شعر مهاجرت شاعران فارسی گوی ماورالنهر درقرن بیستم)»، فصلنامه مطالعات ملی، ۳۳، سال نهم، شماره ۱، صص ۴۵-۲۷ ۲۱)
• راسل، پیتر ادوراد(۱۳۷۲). سروانتس، ترجمه علی محمد حق شناس، تهران: طرح تو. چاپ اول.
• زرافا، میشیل (۱۳۸۶).جامعه‌شناسی ادبیات داستانی، ترجمه نسرین پروینی، تهران: انتشارت سخن، چاپ اول.
• سلیمانی، محسن (۱۳۸۷).رمان چیست؟، تهران: انتشارات سوره مهر، چاپ اول.
• شریفیان، روح‌انگیز (۱۳۹۰). کارت‌پستال، تهران: انتشارت مروارید، چاپ پنجم
• احمدزاده، شیده(۱۳۹۱). مهاجرت در ادبیات و هنر (مجموعه مقالات)، تهران: انتشارات سخن، چاپ اول.
• محسن سلیمانی، تهران: نگاه، چاپ چهارم.
• قاسمی، رضا (۲۰۰۷). وردی که بره‌ها می‌خوانند، پاریس: نشر خاوران
• گرین، کیت و جبيل لبيهان (۱۳۸۳). درسنامه ی نظریه و نقد ادبی. ترجمه ی لیلا بهرانی محمدی. تهران: انتشارات روزنگار
• محسنی، منوچهر (۱۳۸۲). جامعه‌شناسی عمومی، تهران: طهوری، چاپ هجدهم.
• میر صادقی، جمال (۱۳۹۰). عناصر داستان، تهران: انتشارات سخن، چاپ هفتم.
• میر عابدینی، حسن (۱۳۷۷).صد سال داستان‌نویسی ایران، جلد سوم، تهران: نشر چشمه، چاپ اول.
• معین، محمد(۱۳۸۸) فرهنگ معین، تهران: انتشارات امیر کبیر، جلد چهارم.
• معروفی، عباس (۱۳۹۱). تماماً مخصوص، سوئد: نشر گردون، ویرایش جدید.
• نجف زاده بارفروش، محمدباقر (۱۳۷۵) رنان داستان‌نویس در ایران، تهران: انتشارات روجا، چاپ اول.
• وفایی، عباسعلی (۱۳۸۷). سفر در آینه، نقد و بررسی ادبیات معاصر،تهران: انتشارات سخن، چاپ اول.
• وقوفی، حسن (۱۳۸۰). فرار مغزها، بررسی مهاجرت نخبگان از زوایای گوناگون، تهران، موسسه فرهنگی انتشاراتی زهد. چاپ اول.
