مطالعه تاثیر سیاست پولی بر سرمایه اجتماعی و شادی در ایران
محورهای موضوعی :علیرضا عرفانی 1 , صائمه کریمی زارع 2
1 - هیت علمی
2 - دانشگاه سمنان
کلید واژه: کلمات کلیدی: ( سیاست¬های پولی, سرمایه اجتماعی, تولید ناخالص ملّی, شادی, مدل VAR ),
چکیده مقاله :
مقدمه: شادی بین افراد جامعه به عنوان موتوری برای انجام فعالیتی سودمند و پرثمر اقتصادی می باشد، کشوری که در آن افراد با روحیه مثبت و سرمایه اجتماعی پیشرفته به فعالیت می پردازند مطمئناً دارای بازدهی و رونق بهتر اقتصادی خواهد شد، از این جهت تحقیق حاضر به این سؤال اصلی پاسخ می دهد: ارتباط بین سیاست پولی، سرمایه اجتماعی و شادی مردم ایران چگونه است؟ روش: روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش مبتنی برتجزیه و تحلیل سری های زمانی می باشد و مدل اقتصاد سنجی پژوهش مدلVAR می باشد که در این راستا پس از بررسی مانایی متغیر ها، با استفاده از رهیافت خودرگرسیون برداری و هم انباشتگی تحلیل های اقتصادی مرتبط با متغیرهای سری زمانی و استفاده از مدل VAR نتایج تحقیق برآورد می شود. متغیرهای مورد استفاده در این تحقیق شامل تولید ناخالص ملّی، حجم نقدینگی، طلاق، چک های برگشتی و هزینه تفریحات و سرگرمی خانوارها در دوره زمانی سال 1363 الی1395 در کشور ایران می-باشد. یافته ها: نتایج به دست آمده برای این دوره 32 ساله نشان می دهد: سرمایه اجتماعی و مؤلفه‌های شادی علیت هم دیگر می باشند و سرمایه اجتماعی تأثیر مثبت بر مؤلفه‌های اقتصاد شادی دارد و همچنین سیاست های پولی، سرمایه اجتماعی و شادی مردم ایران ارتباط معنادار باهم دارند و به صورتی که در بلندمدت بر همدیگر تأثیرگذار هستند. بحث: مطابق نتایج تحقیق، توصیه های اقتصادی-اجتماعی ارائه شده است از جمله، اعمال سیاست های پولی مناسب با توجه به زمان های خاص هر دوره ،کاهش نرخ بیکاری به منظور رسیدن به کاهش تعداد چک های برگشتی افراد و تلاش در جهت رشد اقتصادی و همچنین ارتقاۀ سرمایه اجتماعی و ثبات تولید ناخالص ملّی کشور.
فصلنامه راهبرد توسعه/ سال هیجدهم/ شماره 1 (پیاپی 69)/ بهار 1401/ 94-72
Quarterly Journal of Development Strategy, 2022, Vol. 18, No.1 (69), 72-94
مطالعه تاثیر سیاست پولی بر سرمایه
اجتماعی و شادی در ایران
علیرضا عرفانی1
صائمه کریمیزارع2
(تاريخ دريافت 14/6/1400 ـ تاريخ تصويب 10/9/1400)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
چکیده
مقدمه: شادی بین افراد جامعه به عنوان موتوری برای انجام فعالیتی سودمند و پرثمر اقتصادی میباشد، کشوری که در آن افراد با روحیه مثبت و سرمایه اجتماعی پیشرفته به فعالیت میپردازند مطمئناً دارای بازدهی و رونق بهتر اقتصادی خواهد شد، از این جهت تحقیق حاضر به این سؤال اصلی پاسخ میدهد: ارتباط بین سیاست پولی، سرمایه اجتماعی و شادی مردم ایران چگونه است؟
روش: روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش مبتنی برتجزیه و تحلیل سریهای زمانی میباشد و مدل اقتصاد سنجی پژوهش مدلVAR میباشد که در این راستا پس از بررسی مانایی متغیرها، با استفاده از رهیافت خودرگرسیون برداری و هم انباشتگی تحلیلهای اقتصادی مرتبط با متغیرهای سری زمانی و استفاده از مدل VAR نتایج تحقیق برآورد میشود. متغیرهای مورد استفاده در این تحقیق شامل تولید ناخالص ملّی، حجم نقدینگی، طلاق، چکهای برگشتی و هزینه تفریحات و سرگرمی خانوارها در دوره زمانی سال 1363 الی1395 در کشور ایران میباشد.
یافتهها: نتایج به دست آمده برای این دوره 32 ساله نشان میدهد: سرمایه اجتماعی و مؤلفه‌های شادی علیت هم دیگر میباشند و سرمایه اجتماعی تأثیر مثبت بر مؤلفه‌های اقتصاد شادی دارد و همچنین سیاستهای پولی، سرمایه اجتماعی و شادی مردم ایران ارتباط معنادار باهم دارند و به صورتیکه در بلندمدت بر همدیگر تأثیرگذار هستند.
بحث: مطابق نتایج تحقیق، توصیههای اقتصادی-اجتماعی ارائه شده است از جمله، اعمال سیاستهای پولی مناسب با توجه به زمانهای خاص هر دوره ،کاهش نرخ بیکاری به منظور رسیدن به کاهش تعداد چکهای برگشتی افراد و تلاش در جهت رشد اقتصادی و همچنین ارتقاۀ سرمایه اجتماعی و ثبات تولید ناخالص ملّی کشور.
کلمات کلیدی: ( سیاستهای پولی، سرمایه اجتماعی، تولید ناخالص ملّی، شادی، مدل VAR )
1- مقدمه
در سالهای اخیر توجه بیشتر اقتصاددانان به مسئله شادی باعث شده که عوامل مؤثر بر روی شادی را بررسی کنند. درگذشته بیشتر اقتصاددانان نئوکلاسیک برای اندازهگیری سطح رفاه و رضایت از زندگی افراد میزان درآمد آنها را موردسنجش قرار میدانند و ادعا میکردند هر که درآمد بیشتری داشته باشد در سطح رفاه بالاتری خواهد داشت مطالعات اخیر نشان داده است که مسائل مختلفی ممکن است سطح رفاه و شادی افراد را تحت تأثیر قرار دهد.سیاستهای پولی و سرمایه اجتماعی از جمله عوامل تأثیرگذار بر شادی میباشد. این دو فرآیند خود شامل متغیرهایی است که قسمت اعتباری آن شامل سیاست پولی و اجزای تشکیل‌دهنده آن و قسمت اجتماعی شامل سرمایه اجتماعی میباشد که این دو عامل از مشخصههای مهم ایجاد شادی می باشد و اگر شرایط مطلوبی برای این دو عامل در زمان یکسان ایجاد شود میتواند اثرات مثبتی را برای شادی و نشاط در کشور به ارمغان آورد. این پژوهش به بررسی چگونگی تأثیرگذاری این دو متغیر بر شادی در کشور ایران میپردازد.
در ادبیات اقتصاد کشورهای پیشرفته، نقش سیاستهای پولی با ملایم کردن چرخههای اقتصادی همراه است، در مقابل نقش سیاستهای پولی در کشورهای درحال‌توسعه با گسترش اقتصادی و توسعه پیوند خورده است (آل‌عمران و همکاران،7، 95). کاهش تورم و ثبات قیمتها از اهداف اعمال سیاستهای پولی است. از جمله آثار زیان‌بار تورم ایجاد فضای نا اطمینانی در اقتصاد است که سبب تأخیر در تصمیم‌گیری‌های تخصیص دهنده منابع و هدایت عوامل تولید به سمت فعالیتهای سفته بازانه و نامولد میگردد و به‌تبع آن باعث تأثیر بر روی میزان رفاه و شادی در جامعه خواهد شد. تحلیلهای ویلسون در سال 1967 شادی را دارای سه جزء اساسی میدانند که عبارت‌اند از: الف)بعد عاطفی (هیجانی) که در حقیقت خلق‌وخوهای مثبت و خوشایند در افراد را شامل میشود. ب) بعد شناختی که نوعی تفکر و پردازش اطلاعات را دربرمی گیرد و به ارزیابی مثبت افراد از زندگی منجر میشود. ج) بعد اجتماعی که بیانگر گسترش روابط اجتماعی فرد با دیگران و به دنبال آن افزایش حمایت اجتماعی است. سرمایه اجتماعی به روغنی می‌ماند که در بین اجزای یک موتور مکانیکی وارد میشود و سبب تسهیل و افزایش عمر قطعات موتور میشود. درواقع باوجود سطح بالای اعتماد در جامعه روابط و قراردادهای اقتصادی تسهیل شده و هزینه مبادلهای در جامعه کاهش مییابد (میرفندرسکی،5، 2010). مطالعات تجربی مختلفی نشان میدهد که میزان شادی و رضایت از زندگی انسان از اهمیت ویژهای در عملکردهای اقتصادی آنها برخوردار است زیرا رضایت از زندگی سبب بهبود هوش و توانایی و انگیزه و به دنبال آن افزایش بهره‌وری خواهد شد که این عوامل در هر فرد درونی است و در کل کشورهایی شادتر و از زندگی خود راضیتر هستند که رشد اقتصادی بالاتری خواهند داشت (لی و لو، 2009،4)3 برخی ابعاد و جنبه‌های اشکال سرمایه اجتماعی عبارت‌اند از اعتماد، صداقت، حس تفاهم، سلامتی نفس، همدردی، هم دوستی، فداکاری و...که از آنها به‌عنوان ارزش‌های اجتماعی نیز یاد میشود و این ابعاد از طریق جریانها و اطلاع‌رسانی‌های زیاد مانند آموزش، بهداشت، تبادل اطلاعات، تعهدات و روابط متقابل و...به دست میآیند. وجود احساس شادی و نشاط در هر جامعه خود باعث ایجاد انرژی، شور و حرکت و پویایی میشود. سرمایه اجتماعی یک جامعه دردل این ساختارها جای دارد و اغلب تعیین‌کننده احساس شادی و شادکامی در نظر گرفته شدند. تئوری‌های رشد و توسعه نتوانستند تفاوت کشورها در رشد و شادی را بیان کنند ولی با کمک سرمایه اجتماعی که حلقه گم شده این تئوری‌ها بوده این تفاوت‌ها به خوبی روشن میشود. سرمایه اجتماعی میتواند بر توسعه انسانی مؤثر باشد و از آنجایی که شاخص توسعه انسانی و شاخصهای تأثیرگذار بر سرمایه اجتماعی شامل زیر بخش‌های سلامت، آموزش، تولید سرانه و نقدینگی است میتوان اذعان داشت که نتیجه حاضر هماهنگ با بسیاری از مطالعات مورد نظر است و میتوان با برآورد عوامل سرمایه اجتماعی مانند مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، اعتماد اجتماعی، آگاهی اجتماعی بر روی شادمانی به نتایج مورد نظر در اقتصاد شادی رسید. اهمیت و ارزش این مطالعه به چگونگی بررسی رابطه بین اعمال سیاستهای پولی بر سرمایه اجتماعی و تأثیر آنها بر روی سطح شادی میپردازد. بنابراین با توجه به نقش سرمایه اجتماعی شامل متغیرهایی مانند (مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، اعتماد اجتماعی، آگاهی اجتماعی و...) و نتایج اعمال سیاستهای پولی در کشور به بررسی اثر آنها بر شادمانی مردم ایران پرداخته شده که با عنایت به اهداف تحقیق میتوان به اهمیت و ارزش این مطالعه پی برد در این پژوهش به دنبال یافتن پاسخ به سوال زیر هستیم: آیا سیاستهای پولی بر روی سرمایه اجتماعی و مؤلفه‌های اقتصاد شادی تأثیر دارد؟
2- چارچوب نظری
متغیري به نام شادي نه یک شاخص عینی، بلکه یک شاخص ذهنی است، به طوري که این شاخص در تحلیلهای رفاهی، رفاه ذهنی را مورد بررسی قرار میدهد که در آن افراد، سطح رفاه معینی را در ذهن خود و با توجه به اثر فاکتورهاي گوناگون (اقتصادي و غیراقتصادی) درك و تجربه میکنند. که بخش اعتباری آن را میتوان سیاستهای پولی و تولید ناخالص ملی به عنوان منتخبی از بخش اقتصادی و سرمایه اجتماعی را به عنوان منتخبی از بخش غیر اقتصادی دانست و ارتباط آنها را بر شاخص شادمانی مورد ارزیابی قرار داد. به همین دلیل در این تحقیق این نکته مهم حائز اهمیت است که پژوهش‌های مربوط به اقتصاد شادي نباید فقط به تحلیل فاکتورهاي اقتصادي بر روي رفاه ذهنی افراد یا همان مقولۀ شادي ، محدود شود و باید تأثیر هر دو مقوله اقتصادی و غیر اقتصادی را با هم و توأماً بر روی شادی مورد سنجش قرار داد. دیدگاه نظری پژوهش مورد نظر در مورد رابطه دو سویه بین شادی و سیاست پولس و سرمایه اجتماعی میباشد که طبق الگوی نظری سنجی مدل ور مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
3- پیشینه پژوهش
پیشینه پژوهش داخلی | پیشینه پژوهش خارجی |
|---|---|
دلانگیزان و همکاران (1392)، در کشور ایران نتایج حاصل از تحقیق و تخمین مدل نشان دهنده آن است که نا اطمینانی تورمی بر نرخ بیکاری اثر کاهنده دارد. تأثیر سیاستهای پولی بر بیکاری در شرایط نا اطمینانی تورم کاهش مییابند و رابطه مثبتی و معناداری بین نا اطمینانی تورم و بیکاری وجود دارد. | دیتلا و مککولاچ4 (2006)، به بررسی نقش برخی متغیرهای کلان همچون درآمد، بیکاری و تورم در تعیین رفاه و شادی جامعه پرداختهاند.آنها از شاخص رضایت از زندگی به عنوان نشاندهنده رفاه جامعه استفاده نمودند. نتایج نشاندهنده این است که رضایت از زندگی رابطه مثبت با درآمد دارد و همچنین بیکاری و تورم باعث کاهش رضایت از زندگی میشود. |
نصرتی نژاد و همکاران(1394)، با توجه به اینکه شبکههای اجتماعی و انسجام اجتماعی، عوامل اساسی در ایجاد حمایتهای اجتماعی هستند و این‌ها خود از عوامل مهمی در ایجاد شادی و نشاط در جامعه میباشند به همین سبب است افرادی که دارای شرایط اقتصادی خوبی هستند اما از شبکههای اجتماعی مطلوبی برخوردار نیستند خود را چندان شادکام نمییابند. | بلانچفلوور5(2007)، هم بیکاری و هم تورم، رضایت از زندگی را کاهش میدهد و همچنین بیکاری بیشتر از تورم از دیدگاه زندگی افراد میباشد. |
یارخدا(1395)، یافتهها نشان دهنده این است که سرمایه اجتماعی میتواند عامل اثرگذار بر سطح شادکامی جوانان باشد. به گزارش سی و یکم تیرماه 1393 خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) ایران در ردیف ناشادترین کشورهای جهان قرار دارد. در سال 2013 مؤسسه گالوپ گزارشی مبنی بر وضعیت خشنودی و خوشحالی در بین 138 کشور جهان را منتشر کرد که بنابراین گزارش عراق نخستین کشور غمگین جهان و پس از عراق کشورهای ایران، مصر، یونان، سوریه به ترتیب به‌عنوان ناشادترین کشورهای جهان معرفی شدهاند. بنا به گزارش همان روز ایرنا، گالوپ در خبری که این نظر سنجی را منتشر کرده و به ایرانیان حق داده تا احساس غمگینی داشته باشند با توجه به بیکاری بالا، نرخ تورم بالا و تحریمهای جهانی را به عنوان دلایلی نام برده که از نظر این مؤسسه میتواند در احساس نکردن شادی مردم ایران مؤثر باشد. | ( بارتولینی6 و همکاران (2008)، (آیا کاهش سرمایه اجتماعی از شادی آمریکاییها میکاهد؟) حاکی از آن است که میان شاخصهای سرمایه اجتماعی و مقدار شادی و نشاط رابطه معناداری موجود است بدین ترتیب که با افزایش سرمایه اجتماعی مقدار و اندازه شادی و نشاط افزایش مییابد. |
جعفری(1396)، در کشورهای اسلامی عوامل تأثیرگذار بر شادی را بدین صورت تفکیک بندی نموده: الف) با افزایش درآمد سرانه شادی نیز افزایش مییابد. ب) بیکاری و تورم اثر کاهنده برشادی دارند. ج) افزایش محدودیتهای دولت و خصومتهای اجتماعی به عنوان شاخصهای اندازهگیری محدودیتهای مذهبی با شادی کمتری همراه شده است. د) امید به زندگی با اثرگذاری مثبت، بیشترین تأثیر را بر میزان شادمانی داشته است. ادبیات تجربی موجود نشان میدهد که ارتباط مثبت بین سرمایه اجتماعی و رشد اقتصادی بدون تمایز اقتصاد خرد از کانالهای کلان اقتصادی وجود دارد. در واقع اغلب مطالعات از تعریف سرمایه اجتماعی، اندازهگیری اعتماد از سوی بانک جهانی استفاده میشود برای مثال فوکویاما 7(1995) بین رشد اقتصادی و سطح اعتماد در کشورهای مختلف یک رابطه مثبت پیدا میکند. | موگیلنر،8 (2010) دراین‌باره اقتصاددانان با مطالعات بسیاری در طول 50 سال انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که با افزایش ثروت مادی کشور، سطح خوشبختی آمریکاییان در طول همان دورهی زمانی ثابت مانده است. |
| هیشه9 (2011)، رابطه بین پول و شادی بهزیستی ذهنی، به هیچ وجه تک خطی و مثبت نیست. بنابر نظر دیگر محققان اهمیت مقایسه اجتماعی بر رابطه بین پول و شادی اثر میگذارد. |
| ساکس10 و همکاران( 2012)، نشان دادند ادراک و برداشت فرد از درآمدهای خود به درآمد او در گذشته و درآمد افراد دیگر بستگی دارد، بنابراین بهزیستی ذهنی فرد بستگی به درآمد مقایسهای خود دارد. ساکنان کشورهای ثروتمندتر از کشورهای فقیر شادترند. یافته این پژوهشگران "پارادوکس استرلین" را که به مدت سه دهه رایج بوده است به چالش کشید. بر اساس این دیدگاه افزایش تولید ناخالص داخلی به معنای رفاه بیشتر مردم نیست. در نتیجه یافته این پژوهشگران نادرستی پارادوکس استرلین را اثبات میکند. |
| هان سه هی11 (2014) سطح فردی سرمایه اجتماعی بر شادکامی و کار داوطلبانه اثرگذار است و حس سودمندی و مشارکت سازمانی در سطح همسایگی، تأثیری مثبت بر شادکامی دارد. |
| (تامسون12 (2018) سرمایه اجتماعی شامل شبکه اعتماد است که این همکاری و اشتراک اطلاعات بین عوامل اقتصادی را تسهیل میکند و از این رو برای فعالیتهای نوآورانه ضروری است و نوآوری موتور اصلی رشد اقتصادی است وقتی سرمایه اجتماعی فعالیتهای نوآورانه را تحریک میکند منجر به افزایش سود انحصاری میشود که سرمایه اجتماعی بالاتری را در مکانیسم خود تقویت میکند و سود رقابت رقبای انحصاری رشد میکند و مدل پیشبینی میکند که رشد اقتصادی با نسبت تولیدکنندگان به نوآوران افزایش مییابد.
|
4- روش پژوهش
ارزیابی میزان سیاست پولی و سرمایه اجتماعی و شادی در ایران با استفاده از الگوی خود رگرسیون برداری انجام میگیرد، به این صورت که متغیرهای شاخص سرمایه اجتماعی که تشکیل‌شده از متغیر طلاق و متغیر چکهای بلا وصول یا برگشتی میباشند که بعد از نرمال‌سازی مورداستفاده قرار میگیرد. شاخص سیاستهای پولی که در این تحقیق از متغیرحجم نقدینگی (M2) که به قیمتهای سال 1383 حقیقی، شده مورد استفاده قرار میگیرد و شاخص شادی در این پژوهش متغیر نسبت هزینه تفریحات و سرگرمی خانوادههای شهری به‌کل هزینههای غیرخوراکی میباشد و متغیر تولید ناخالص ملی نیز به‌عنوان بخش کلان اقتصاد در مدل موجود میباشد، تحت مدل زیر برآورد میگردند:
M2 : حجم نقدینگی، شاخص مورداستفاده متغیر سیاست پولی میباشد که میزان حجم نقدینگی برحسب اجزای تشکیل‌دهنده آن میباشد که به قیمتهای سال 1383 حقیقی شده است.
SC : شاخص سرمایه اجتماعی که از نرمال‌سازی متغیرهای طلاق به‌عنوان یک شاخص منفی سرمایه اجتماعی و تعداد چکهای بلا وصول به‌عنوان شاخص منفی دیگر سرمایه اجتماعی که نشاندهنده عدم اعتماد میباشد، تشکیل شده است.
GNP : تولید ناخالص ملی برحسب فعالیتهای اقتصادی به‌صورت سالانه به قیمتهای سال 1383 میباشد.
HP : شاخص شادی، که متغیر مورداستفاده این شاخص نسبت هزینه تفریحات و سرگرمی خانوادههای شهری به کل هزینههای غیر خوراکی خانوار میباشد.
سپس عکسالعمل ضربه یا عکسالعمل متغیرها به یک شوک موردبررسی قرار میگیرد و نتایج حاصل میشود و مورد تحلیل قرار میگیرد. لازم به ذکر است که به منظور حذف خطای ناشی از ناهمسانی واریانس در برآوردها، متغیرهای مدل به صورت لگاریتمی در نظر گرفته شده است.
: لگاریتم تولید ناخالص ملی به قیمت بازار به قیمتها سال 1383 را نشان میدهد. (Y1)
: لگاریتم حجم نقدینگی به قیمتهای سال 1383.) (Y2
: 
لگاریتم نسبت هزینه تفریحات خانوادهها به‌کل هزینههای غیرخوراکی سالانه. (شاخص شادی).(Y3)
: لگاریتم شاخص سرمایه اجتماعی. (Y4)
شایان ذکر است دادههای مربوط به متغیرهای تحقیق شامل حجم نقدینگی(M2) که نسبت به قیمتهای سال 1383 حقیقی شده است، طلاق، چکهای بلا وصول (چکهای برگشتی)، نسبت هزینه تفریحات و سرگرمی خانوار به کل هزینههای غیرخوراکی، تولید ناخالص ملی در نظر گرفته‌شده است. دادههای مربوط به حجم نقدینگی و تولید ناخالص ملی و تعداد چکهای بلا وصول از سایت بانک مرکزی جمع‌آوری‌شده است. دادههای مربوط به طلاق و هزینه تفریحات و سرگرمی خانوارها از سایت سازمان آمار به‌دست‌آمده است.
5- یافتههای پژوهش
الف)تحلیلی
در جدول شماره1 اطلاعاتی آماري در مورد مقدار متوسط، حداقل، حداکثر، انحراف معیار و ضریب تغییرات هر متغیر در کشور ایران مشاهده میشود . براساس جدول مذکور، بیشترین و کمترین پراکندگی به ترتیب مربوط به متغیرهای حجم نقدینگی و نسبت هزینه تفریحات و سرگرمی خانوار به کل هزینههای غیرخوراکی میباشد. بیشترین مقدار شاخص شادی 0.019 و کمترین مقدار این شاخص 0.008 میباشد با توجه به آمار موجود میتوان متوجه شد که نسبت هزینه تفریحات و سرگرمی به کل هزینههای غیرخوراکی در ایران بسیار پایین است. در مورد حجم نقدینگی بیشترین مقدار آن 2295586.1 و کمترین مقدار آن 1459.14 میباشد و با توجه به آمار موجود که نشاندهنده افزایش این متغیر در طول سالهای مذکور میباشد حکایت از رشد تورم در کشور میباشد که در نتیجه اتخاذ سیاستهای پولی نامناسب در کشور بوده است. در مورد متغیرهای چکهای برگشتی و طلاق که به عنوان شاخص سرمایه اجتماعی انتخاب شدهاند بیشترین مقدار آنها 6564 و173590 و کمترین مقدار آنها 381.28 و29311 میباشد که رشد منفی سرمایه اجتماعی را نشان میدهد. در مورد تولیدناخالصملّی که از مهم‌ترین متغیرهای کلان اقتصادی کشورها جهت سنجش توسعه و پیشرفت آن‌هاست و به این دلیل در تحقیق به کاررفته است، بیشترین مقدار آن2416150.989 و کمترین مقدار آن 593840.1 میباشد و در سالهای مورد مطالعه دارای افت‌وخیزهای بسیاری بوده است و این هشداری منفی در خصوص عدم ثبات اقتصادی و امنیت اقتصادی در کشور میباشد و این مسئله از مشکلات اساسی برای تصمیمگیریهایی جهت کسب توسعه میباشد
جدول شماره(1).شاخصهای آماری متغیرهای مدل طی سالهای 1363-1395
| حجم حقیقی نقدینگی به قیمتهای سال 1383 (میلیارد ریال) | طلاق تعداد ثبتی | چکهای بلا وصول (هزار برگ) | نسبت هزینه تفریحات و سرگرمی خانوادهها به‌کل هزینههای غیرخوراکی
| تولید ناخالص ملی (میلیارد ریال) |
میانگین
| 329050.4 | 76351.4 | 2857.4 | 0.013 | 1392728.7 |
حداکثر
| 2295586.1 | 173590 | 6564 | 0.019 | 2416150.989 |
حداقل
| 1459.14 | 29311 | 381.28 | 0.008 | 593840.1 |
میانه
| 45624.7 | 53797 | 2632 | 0.013 | 1147903.2 |
انحراف معیار | 573901.5 | 48481.7 | 1829.4 | 0.003 | 572119.1 |
ضریب پراکندگی | 1.7 | 0.63 | 0.64 | 0.23 | 0.41 |
تعداد مشاهدات | 32 | 32 | 32 | 32 | 32 |
منبع: یافتههای پژوهش
5-1-آزمون ریشه واحد دیکی-فولر تعمیم یافته
به دلیل اینکه در کلیه متغیرهای الگو، یک رابطه مثبت با زمان مشاهده میشود لذا، برای اجتناب از بروز رگرسیون کاذب، لازم است، ابتدا مانایی و یا به عبارت بهتر وجود ریشهی واحد، با استفاده از آزمونهای اقتصاد سنجی، مورد بررسی و آزمون قرار گیرد. جهت آزمون مانایی- متغیرهای سری زمانی در این پژوهش از آزمون دیکی-فولر تعمیم‌یافته 13(ADF) استفاده نمودهایم. سریهایی که در سطح نا مانا باشند شناسایی‌شده و با تفاضل گیری مجدداً مانایی آنها را مورد آزمون قرار میدهیم، سپس در مدل از آنها استفاده میشود. به منظور ارزیابی مانایی، این آزمون تحت مقادیر بحرانی 0.01 و 0.05 و 0.1 برای هر یک از متغیرها انجام میگیرد. همچنین، این آزمون برای کلیهی سریهای زمانی مدل، معناداری عرض از مبدأ را مورد ارزیابی و بررسی قرار میدهد.
با مقایسهی مقادیر بحرانی با جدول آماره دیکی-فولرِ به دست آمده ، برای هر کدام از متغیرهای الگو ملاحظه میشود که، همهی متغیرها در سطح نا مانا میباشند. برای ارزیابی مانایی در مرحله بعد آزمون ریشه واحد، برای تفاضل مرتبهی اول سریها انجام میگیرد. ملاحظه میشود، همهی متغیرهای مدل با یک بار تفاضل گیری به صورت مانا در آمدهاند. لذا متغیرهای به کار رفته در مدل همگی انباشته از درجه اول میباشند. به منظور تعیین وقفهی بهینه مدل با متغیرهای لگاریتمی از آماره شوارز- بیزن14 ، حنان کوئین15 و آکائیک16 استفاده میشود، که خلاصهی نتایج آن در جدول شماره 2 قابل مشاهده است.
جدول شماره (2). خلاصه نتایج تعیین وقفه بهینه مدل
وقفه | معیار آکائیک AIC | معیار شوارز بیزین SC | معیار حنان کوئین HQ |
0 | -4.589639 | -4.404608 | -4.529323 |
1 | -13.98449 ¯¯ | -13.05934 ¯¯ | -13.68291 ¯¯ |
2 | -13.71940 | -12.05412 | -13.17656 |
منبع: یافتههای پژوهش
آزمون وقفهی بهینه بین وقفههای صفر تا دو انجام شده است، که با توجه به هر سه آماره آکائیک، شوارز-بیزن، حنان کوئین وقفه یک به عنوان وقفهی بهینه مدل انتخاب میشود. بنابراین وقفهی بهینه یک مبنای تخمین مدلهای سری زمانی در مراحل بعدی میباشد. در مرحله بعد از پایایی و تعیین وقفه بهینه، جهت شناسایی تعیین رابطه علی و معلولی میان متغیرهاLsc ,Lhp , LM2 , LGNP و به عبارتی y4,y3,y2,y1 لازم است از الگوی VAR و آزمون علیت گرنجر استفاده گردد. جهت استفاده از الگوهای فوق شش رابطه به صورت ذیل تعریف میگردد:
در این آزمون که کاملاً متفاوت از آزمون برونزایی میباشد به بررسی تأثیر مقادیر گذشته هر متغیر بر مقدار حال متغیر دیگر میپردازیم. و موضوع اصلی این است که جهت علیت از سوی کدام متغیر است یعنی در بررسی متغیرها کدام یک از دو متغیر مورد نظر، باعث تغییرات دیگری میشود. در آزمون علیت گرنجر مورد بررسی فرضیههای حاکی از قبولی فرضیه H0 در تمامی موارد مورد بررسی میباشد. همان‌طور که نتیجه شده تمامی فرضها دو طرفه برقرار میباشند جز دو مورد اول: حجم نقدینگی علیت گرنجر تولید ناخالص ملی هست درصورتی‌که تولید ناخالص ملی علیت حجم نقدینگی نبود. دوم: شاخص سرمایه اجتماعی علیت تولید ناخالص ملی هست درصورتی‌که تولید ناخالص ملی علیت شاخص سرمایه اجتماعی نبود.
جدول شماره (3). خلاصه نتایج آزمون اثر برای تعیین تعداد بردارهای همانباشته (الگوی سوم)
تعداد بردار هم انباشته بر اساس فرضیه صفر | تعداد بردار هم انباشته بر اساس فرضیهی مقابل |
آماره آزمون
| مقدار بحرانی در سطح 0.01
| مقدار بحرانی در سطح 0.05 |
|
| 54.30669 | 54.68150 | 47.85613 |
|
| 24.06187 | 35.45817 | 29.76707 |
|
| 10.62513 | 19.93711 | 15.49471 |
|
| 1.537700 | 6.634897 | 3.841466 |
در قسمت ذیل با توجه به مفهوم همانباشتگی، به دنبال آزمونی در رابطه با وجود و یا عدم وجود یک رابطهِ تعادلی بلند مدت، بین میزان تولیدناخالص ملی، حجم نقدینگی، شاخص شادی و شاخص سرمایه اجتماعی هستیم. به همین منظور از آزمون هم انباشتگی یوهانسون17استفاده می کنیم. بنابراین با توجه به اینکه در الگوی سوم تعداد بردار هم انباشته از نظر آماری معنیدار است،لذا نتایج آن در جدول (شماره 3) آمده است.
جدول شماره(4). آزمون حداکثر مقدار ویژه برای تعیین تعداد بردارهای همانباشته
تعداد بردار هم انباشته بر اساس فرضیه صفر | تعداد بردار هم انباشته بر اساس فرضیهی مقابل |
آماره آزمون
| مقدار بحرانی در سطح 0.01
| مقدار بحرانی در سطح 0.05 |
|
| 30.24482 | 32.71527 | 27.5843 |
|
| 13.43674 | 25.86121 | 21.13162 |
|
| 9.087433 | 18.52001 | 14.26460 |
|
| 1.537700 | 6.634897 | 3.841466 |
منبع: یافتههای پژوهش
جدول (شماره 4) نتایج آزمون حداکثر مقدار ویژه بر اساس الگوی سوم میباشد. بدین ترتیب، با مقایسهی آماره آزمون با مقدار بحرانی در هر دو جدول به این نتیجه میرسیم، که تنها یک بردار همانباشته برای این مدل وجود دارد، که نشان میدهد، متغیرها در بلند مدت با هم در ارتباط هستند. با توجه به در نظر گرفتن متغیرها به صورت لگاریتمی و مفهوم بردار همانباشته، که رابطهای بلندمدت بین متغیرهای مدل بیان میکند، جدول (شماره 5) به شکل زیر تعریف میگردد، که در آن ضرایب متغیرهای مستقل بیانگر مقدار کشش بلندمدت آنها نسبت به هم میباشد.
جدول شماره (5). برآورد ضرایب کششهای بلندمدت مدل
متغیر | LGNP (Y1) | LM2 (Y2) | Lhp (y3) | Lsc (y4) |
ضرایب | 1.000000 | 5.037747 | 10.48720 | -9.211610 |
منبع: یافتههای پژوهش
به دلیل اینکه تمامی متغیرهای در نظر گرفته این مدل درونزا میباشند میتوان تأثیر آنها بر هم را به صورت دو به دو نیز در نظر گرفت در این مدل بیشترین تأثیرگذاری مربوط به شاخص شادی میباشد بعد از آن حجم نقدینگی و کمترین تأثیرگذاری مربوط به شاخص سرمایه اجتماعی میباشد این علامت منفی در تحلیل به معنی این نمیباشد که با رشد تولید ناخالص ملی، ایجاد سیاست پولی مناسب و افزایش شادی، سرمایه اجتماعی کاهش مییابد بلکه بدان معناست که با رشد عوامل فوق در بلند مدت سرمایه اجتماعی بهبود خواهد یافت و نکته این تفسیر در این میباشد که ما شاخصهای منفی سرمایه اجتماعی را برای این پژوهش در نظر گرفته بودیم (شاخص چکهای برگشتی و شاخص طلاق) بنابراین کاهش این شاخص سرمایه اجتماعی به منزله افزایش و بهبود سرمایه اجتماعی با توجه به رشد عوامل فوق میباشد و همان‌طور که از نمودارهای مربوط به این شاخص مشخص بود این شاخص در کشور منفی می باشد. در این قسمت و با توجه به خروجیهای آماری و سنجی تحقیق فرض اول پژوهش که عنوان مینمود سرمایه اجتماعی تأثیر مثبت بر مؤلفه‌های اقتصاد شادی دارد تأیید گردید و صحیح میباشد.
5-2- تخمین و تحلیل مدل با روش خود رگرسیون برداری (VAR)
نتایج آزمونهای مقدماتیِ انجام شده، نشان میدهد که میتوان از روش خود رگرسیون برداری با یک وقفه برای تخمین و تحلیل رابطه میان سیاست پولی، سرمایه اجتماعی و شادی در ایران استفاده نمود. لذا متغیرها در غالب بردار به شکل زیر در نظر گرفته میشوند:
هر دو رابطه فوق به یک معنا میباشند. و مدل خود رگرسیون برداری به شکل ذیل برآورد می گردد، که در آن K تعداد وقفههای بهینهی مدل میباشد:
خلاصه نتایج حاصل، در جدول شماره 6 بیان شده است. باید توجه داشت، که در تخمین دستگاه معادلات ضرایب و درصد توضیح دهندگی پارامترهای الگو، اهمیت روش تک معادلهای را نخواهد داشت و انتظاری مبنی بر اینکه کلیهی ضرایب برآورد شدهی مربوطه به وقفههای متغیرها معنیدار باشد نیست، اما ممکن است که ضرایب، در مجموع بر اساس آماره F معنی دار بوده باشد.( نوفرستی، 1378، 112) مطابق نتایج حاصل از مدل خود رگرسیون برداری جدول شماره 6، لگاریتم حجم نقدینگی تأثیر معنادار و مثبتی با تولید ناخالص ملّی دارد و بیان کننده این است با افزایش حجم نقدینگی، تولید ناخالص ملّی افزایش یافته است. شاخص شادی نیز اثر مثبت و معناداری با تولید ناخالص ملّی دارد که بیان کننده این میباشد که با افزایش تولید ناخالص ملّی شادی نیز افزایش پیدا میکند. بر اساس نتایج به دست آمده افزایش حجم نقدینگی تأثیر منفی و معناداری بر روی شادی مردم دارد و همان‌طور که واضح است افزایش حجم نقدینگی در جامعه باعث تشدید و ازدیاد تورم در جامعه خواهد شد و این مسئله باعث کاهش شاخص شادی در جامعه خواهد شد. شاخص سرمایه اجتماعی نیز اثر معنادار و منفی با تولید ناخالص ملّی دارد زیرا همان‌طور که در بخش قبل ذکر شد به دلیل استفاده از شاخص منفی سرمایه اجتماعی، کاهش این شاخص با توجه به رشد تولید ناخالص ملّی به معنای بهبود وضعیت سرمایه اجتماعی در کشور است.
جدول شماره (6). خلاصهی نتایج حاصل از تخمین الگو به روش خودرگرسیون برداری( var)
(y4) Lsc | (Y3) Lhp | (Y2) LM2 | (Y1) LGNP |
|
|---|---|---|---|---|
0.217558- | 0.204815- | 0.029372 - | 0.427224 | Y1(-1) LGNP(-1) |
(0.20790) | (0.21655) | (0.07892) | (0.13652) |
|
[1.04644] | [0.94581-] | [0.37220-] | [3.12929] | T |
|
|
|
|
|
0.017673 | 0.109549- | 0.991250 | 0.186871 | Y2(-1) LM2(-1) |
(0.09052) | (0.09429) | (0.03436) | (0.05944) |
|
[0.19523] | [1.16186-] | [28.8486] | [3.14364] | T |
|
|
|
|
|
0.045649 | 0.604805 | 0.052528 | 0.279396 | Y3(-1) Lhp(-1) |
(0.15164) | (0.15794) | (0.05756) | (0.09958) |
|
[0.30104] | [3.82930] | [0.91262] | [2.80588] | T |
|
|
|
|
|
0.820339 | 0.240874 | 0.047306 | 0.137351- | Y4(-1) Lsc(-1) |
(0.13566) | (0.14130) | (0.05149) | (0.08909) |
|
[6.04692] | [1.70465] | [0.91866] | [1.54178-] | T |
|
|
|
|
|
1.393141- | 1.162185 | 0.449969 | 3.075788 | C |
(1.09361) | (1.13909) | (0.41511) | (0.71815) |
|
[1.27389-] | [1.02027] | [1.08398] | [4.28296] | T |
|
|
|
|
|
0.984255 | 0.702731 | 0.999512 | 0.958927 | R-Squared |
0.981922 | 0.658691 | 0.999440 | 0.952843 | Adj.R-Squared |
421.9443 | 15.95667 | 13832.30 | 157.5935 | F-Statistic |
منبع: یافتههای پژوهش
مقدار R2 به دست آمده در تحقیق نشان میدهد تولید ناخالص ملّی 95% ، حجم نقدینگی 99% ، شاخص شادی %70 ، شاخص سرمایه اجتماعی 98% توسط سه متغیر دیگر و وقفه آنها و همچنین وقفه خود قابل دفاع و قبول میباشد.
در نهایت آماره F معناداری توأم ضرایب را تأیید میکند به این معنا که سیاست پولی و سرمایه اجتماعی شاخص کلان تولید ناخالص ملّی و شادی بر هم اثر معناداری دارند.
ب) تحلیلی
بدین ترتیب نتایج حاصل از تخمین مدل توسط روش خودرگرسیون برداری، تأییدی بر عدم رد فرضیهی سیاست پولی، سرمایه اجتماعی و شادمانی مردم ایران ارتباط معناداری با هم دارند میباشد. یعنی وجود ارتباطی معنادار را بین سیاست پولی، سرمایه اجتماعی و شادمانی مردم ایران در بازهی سالهای 1363 الی 1395 را نمیتوان رد کرد. با توجه به نتایج به دست آمده فرضیهی دوم تحقیق نیز تأیید میشود. در گام بعدی، در جهت ارزیابی نحوهی آثار متقابل متغیرها، از روش توابع عکسالعمل آنی18و تجزیهی خطای پیشبینی19استفاده میکنیم.
5-3- تحلیل توابع عکسالعمل آنی
واکنش متغیر تولید ناخالص ملّی به اثر شوک وارد شده از طرف خود متغیر مثبت میباشدو نسبت به تکانه حجم نقدینگی ابتدا افزایش سپس کاهش و در نهایت اثر مثبت دارد، نسبت به تکانه متغیر شاخص شادی نیز در ابتدا افزایش سپس کاهش ولی روند مثبتی دارد و نسبت به تکانه شاخص سرمایه اجتماعی روندی مثبت امّا رو به کاهش دارد.
واکنش و عکسالعمل متغیر حجم نقدینگی به تکانه تولید ناخالص ملّی مثبت میباشد، نسبت به تکانه متغیر حجم نقدینگی مثبت امّا رو به کاهش، نسبت به تکانه متغیر شاخص شادی اثر مثبت و نسبت به تکانه متغیر شاخص سرمایه اجتماعی نیز مثبت است.
واکنش عکسالعمل متغیر شاخص شادی به تکانه تولید ناخالص ملّی مثبت ولی با روندی کاهشی، نسبت به تکانه حجم نقدینگی روندی کاهشی داشته و در نهایت شوک ایجاد شده منفی میباشدو نسبت به تکانه خود متغیر روندی مثبت امّا رو به کاهش داشته و در نهایت نسبت به تکانه متغیر شاخص سرمایه اجتماعی روندی مثبت دارد.
واکنش عکسالعمل متغیر شاخص سرمایه اجتماعی به تکانه تولید ناخالص ملّی مثبت است ولی رو به کاهش، نسبت به تکانه حجم نقدینگی شوک ایجاد شده منفی میباشد، و نسبت به تکانه متغیر شاخص شادی مثبت میباشد و در نهایت نسبت به تکانه خود متغیر شوک ایجاد شده مثبت میباشد.
5-4- تجزیهی واریانس خطاهای پیشبینی
روش دیگر برای بررسی آثار متقابلِ متغیرهای مدل، تجزیه واریانس خطاهای پیشبینی است. در این روش میتوان اثر هر متغیر را بر روی متغیرهای دیگر در طول زمان بررسی کرد. بدین صورت سهم تکانههای وارد شده به متغیرهای مختلف الگو در واریانس خطای پیشبینی یک متغیر، در کوتاه مدت و بلندمدت مشخص میشود. بدین صورت با تجزیهی واریانس خطای پیشبینی، سهم نوسانات هر متغیر، در واکنش به تکانهی وارد شده، بین متغیرهای الگو تقسیم میشود. در نتیجه، میتوانیم سهم هر متغیر را بر روی تغییرات متغیرهای دیگر در طول زمان اندازهگیری کنیم.(کمپبل)20
در تجزیه واریانس متغیر تولید ناخالص ملی در تمامی دورهها ماکزیمم توضیحدهی نوسانات متغیر تولید ناخالص ملّی از سوی خود متغیر میباشد سپس از دوره دوم به بعد شاخص شادی میباشد.
تجزیه واریانس متغیر سیاستهای پولی در تمامی دورهها ماکزیمم توضیحدهی نوسانات متغیر از سوی خود متغیر میباشد سپس متغیر حجم نقدینگی و بعد از آن متغیر شاخص سرمایه اجتماعی و شاخص شادی میباشد.
در مورد تجزیه واریانس شاخص شادی در تمامی دورهها ماکزیمم توضیح دهی نوسانات توسط خود متغیر صورت گرفته سپس توسط متغیر شاخص سرمایه اجتماعی و بعد از آن توسط متغیر حجم نقدینگی میباشد.
در مورد تجزیهی واریانس شاخص سرمایه اجتماعی ماکزیمم توضیح دهی نوسانات توسط خود متغیر صورت گرفته است سپس توسط متغیر شاخص شادی و بعد از آن توسط متغیر تولید ناخالص ملّی صورت گرفته است.
6- نتیجه گیری
شادی در کشور ایران از جمله موارد فراموش شده میباشد و این نکته که وجود شادی و به عبارتی افزایش این شاخص، در کشور باعث بهبود بسیاری از عوامل من جمله، وضعیت اقتصادی کشور میشود، غافل شده است. با توجه به اعمال سیاستهای پولی مناسب در زمانهای صحیح میتوان نرخ جرم و بیکاری را کنترل کرده و باعث کاهش میزان استرس و عوامل منفی روانی در کشور شد. همچنین با عنایت به روابط اجتماعی و تسهیل امور اقتصادی خانوارها میتوان شادی را به آنها برگرداند و از این طریق باعث رشد و شکوفایی اقتصاد کشور شد.
آزمون فرضیه (سیاست پولی و سرمایه اجتماعی تأثیر مثبت بر مؤلفه‌های اقتصاد شادی دارد) : جهت بررسی این فرض، ابتدا متغیرهای مورد استفاده در مطالعه شامل لگاریتم شاخص شادی که نسبت هزینه تفریحات و سرگرمی خانوارها به کل هزینههای خانوار میباشد و لگاریتم شاخص سرمایه اجتماعی که فرم نرمال شده تعداد طلاق و چکهای برگشتی میباشد. از لحاظ پایایی مورد آزمون قرار گرفتند. سپس با توجه به نتایج به دست آمده در جدول مدل، نشان داده شده که با افزایش میزان مؤلفه‌های اقتصاد شادی استفاده شده در مدل باعث کاهش شاخص سرمایه اجتماعی مورد استفاده در مدل میباشد و به دلیل اینکه این شاخص، من جمله شاخصهای منفی سرمایه اجتماعی میباشد بنابراین کاهش آن به منزلهی بهبود وضعیت سرمایه اجتماعی در کشور میباشد. بر این اساس و با توجه به یافتههای تحقیق مدل این فرضیه که سرمایه اجتماعی تأثیر مثبت بر مؤلفه‌های اقتصاد شادی دارد وجود دارد و تأیید میگردد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از جداول و برآورد مدل و همچنین جداول مربوط به تکانههای هر متغیر صورت پذیرفته است. با بررسی آزمون هم انباشتگی وجود یک رابطه بلندمدت معنادار بین متغیرهای مدل تأیید میگردد سپس با بررسی مدل VAR و آزمون F معناداری توأم ضرایب تأیید میگردد به این معنا که سیاست پولی، سرمایه اجتماعی و شادمانی مردم ایران ارتباط معناداری با هم دارند تأیید میگردد.
به صورت کلی با توجه به جدول حاصل از برآورد مدل نشان داده میشود رابطه میزان تولید ناخالص ملّی در یک دوره حاضر تحت تأثیر میزان حجم نقدینگی یک دوره قبل قرار میگیرد و رابطه مثبت معناداری با هم دارند و این تأثیر با ضریب 0.18 میباشد. رابطه بین تولید ناخالص ملّی حال حاضر نیز تحت تأثیر شاخص شادی در دوره قبل میباشد و این رابطه مثبت و معناداری میباشد و میزان ضریب آن 0.27 میباشد به این معنا که افراد با توجه به میزان شادی که در زندگی برخوردار میباشند کارکرد اقتصادیشان تغییر کرده و باعث بهبود تولید ناخالص ملّی کشور خواهند شد. توابع عکسالعمل، تکانه و تجزیه واریانس به وضوح تأثیر تکانههای هر متغیر در دورههای قبل را بر هم بیان داشته و با گذشت ده دوره مورد بررسی قرارگرفتهاند که در مورد تولید ناخالص ملّی به شوک خودش مثبت بوده و به شوک متغیر حجم نقدینگی تأثیر مثبت و به شوک متغیر شادی مثبت و به شوک سرمایه اجتماعی نیز مثبت بوده است. در مورد حجم نقدینگی به شوک تولید ناخالص ملّی مثبت، به شوک خودش مثبت، به شوک متغیر شاخص شادی مثبت و به شوک شاخص سرمایه اجتماعی نیز مثبت بوده است. در مورد متغیر شاخص شادی به شوک تولید ناخالص ملّی مثبت امّا به شوک حجم نقدینگی منفی و به شوک سرمایه اجتماعی مثبت بوده است. در مورد متغیر شاخص سرمایه اجتماعی به شوک تولید ناخالص ملّی تأثیر مثبت و به شوک حجم نقدینگی تأثیری منفی و به شوک شاخص شادی مثبت و به شوک خودش نیز تأثیری مثبت داشته است.
به همین ترتیب تجزیه واریانسها نیز بیان میکنند که نوسانات هر متغیر بیشتر توسط خود متغیر در دورههای قبل توضیح داده میشود. در مورد متغیر تولید ناخالص ملّی بعد از خود توسط متغیر شاخص شادی، در مورد متغیر حجم نقدینگی بعد از خود توسط متغیر سرمایه اجتماعی، در مورد متغیر شاخص شادی بعد از خود توسط متغیر شاخص سرمایه اجتماعی، در مورد متغیر شاخص سرمایه اجتماعی بعد از خود توسط متغیر شاخص شادی توضیح داده میشوند.
در یک جمع بندی کلّی میتوان گفت سرمایه اجتماعی تأثیری مثبت بر مؤلفه‌های اقتصاد شادی دارد و همچنین سیاست پولی، سرمایه اجتماعی و شادمانی مردم ایران ارتباط معناداری با هم دارند. در نتیجه سیاست پولی و سرمایه اجتماعی ارتباطی معنادار با متغیر شادی در ایران دارد نتایج به دست آمده نشان میدهد: سیاست پولی و سرمایه اجتماعی تأثیر مثبت بر مؤلفه‌های اقتصاد شادی دارد همچنین ارکان تشکیل دهنده این متغیرها در ایران ارتباط معناداری باهم دارند به صورتیکه در بلندمدت بر همدیگر تأثیرگذار هستند.
7- پیشنهادات
در ارتباط بین سیاستهای پولی و سرمایه اجتماعی و میزان شادی و شاخصهای کلان کشوری باید راهکارهایی ارائه شود که از طریق آن در نهایت بتوان به یک کشوری پویا و شاد با توجه به معیارهای اصیل فرهنگی و اسلامی دسترسی پیدا کرد که در آن همهی افراد با انگیزه بیشتر و انرژی مضاعف و مثبت روحی به کار و فعالیت اقتصادی بپردازند و در نهایت باعث رشد و توسعه اقتصادی کشور شوند.
1)- تلاش در جهت رشد اقتصادی و تولید ناخالص ملّی بالاتر به منظور کاهش میزان تعداد چکهای برگشتی.
2)- کاهش نرخ بیکاری با رویکرد افزایش کارآفرینی برای رسیدن به آمارهای کمتر از تعداد چکهای برگشتی و بهبود شاخص سرمایه اجتماعی در کشور.
3)- کاهش فاصله طبقاتی و نابرابری درآمدی با دادن مهلت زمانی قانونی برای عودت بدهی و یا با پرداخت وجه مورد نظر بدهی به صورت دادن قرضالحسنه از سوی بانکهای تخصصی قرضالحسنه به صاحب چک برگشت‌خورده به منظور کاهش جرائم حوزه اقتصاد جرم به ویژه چکهای برگشتی.
4)- با توجه به وجود رابطه بلند مدت میان متغیرهای مدل میتوان با اتخاذ سیاستهای پولی مناسب و پیشبرد اهداف در جهت رشد سرمایه اجتماعی به جامعهای شادتر و در نتیجه سطح رفاه اقتصادی بالاتری دست یافت.
5)- در نهایت تلاشی مضاعف برای کاهش نرخ تورم و بهبود شرایط شاخص سرمایه اجتماعی در کشور.
8- زمینههای تحقیقات بعدی
این پیشنهادها برای استفاده در پژوهش‌های آتی ارائه میشود:
· بررسی کلیهی شاخصهای سرمایه اجتماعی و تأثیر آن بر روی میزان شادی.
· بررسی تک‌تک سیاستهای پولی (انقباضی-انبساطی) در زمانهای مشخص بر روی سرمایه اجتماعی و شادی.
· بررسی عوامل تأثیرگذار شاخص شادی بر روی رشد و تعالی کشور و افزایش تولید ناخالص ملّی.
منابع
- Al Omran, Roya, and Al Omran, Sayed Ali, (2016). The Impact of Monetary Policy and Financial Development on Iran's Trade Balance. Quarterly Journal of Economics and Finance, 11 (38), 119-99.
- Abuuni, Esmaeil, and Eskandari, Jamal, (1395). Comparing the effects of inflation and unemployment on happiness. Journal of Economic Policy Research, 8 (15), 152-137.
- Bidram, messenger. (1381). Ivywes guide to synchronization with econometrics. Publication of the Charter of Productivity.
- Bakhtiari, Sadegh, and Fatah Abadi, Mehdi, (2010). The Relationship between Unemployment and Inflation with Happiness and Welfare: An Experimental Study for Selected Asian Countries. Deputy of Economic Research, Strategic Report. 131.
- Forgiveness, Alireza, and Mortazavi, Mahnaz, and Haeri, Mahmoud, (2011). A Comparative Study of Happiness and Joy from the Perspective of Islam and Psychology. Culture in Islamic University, 1. 101-84.
- .7Jeffrey. Um. Wooldridge. Translator: Ali Reza Erfani. (1390). Introductory Econometrics: A New Approach. Semnan University Press.
- Jafari, Mohammad. (1396). Assessing Factors Affecting Happiness in Islamic Countries. Journal of Macroeconomics Research, 11 (22), 65-84.
- Delangizan, Sohrab, and Sharif Karimi, Mohammad, and Amiriani, Parastoo, (2013). The Impact of Monetary Policy on Unemployment in Inflationary Uncertainty. Journal of Economic Research in Sustainable Development, 17 (1), 21-21.
- Rezaei, Ibrahim, and Jalili, Zahra, (2012). An Investigation on the Impact of Monetary Policy on the Credit System of the Banking System in the Iranian Economy. Money and Economics Quarterly, 7, 201-169.
- Suri, Ali. (1393). Social Capital and Growth in Iran. Journal of Economic Research and Policies. 23 (69). 64-49.
- Suri, Ali. (1395). Advanced Econometrics. Tehran: Cultural publication.
- Sweet Bakhsh, Shamsallah, and Bloodthirsty, Zahra. (1384). Application of Ivyz Dose Econometrics. Publisher: Institute of Economic Affairs.
- Shakeri, Abbas. (1395). Introduction to Iranian Economy. Publisher: Rafe Publications.
- Seyfouri, Vida, and Falahati, Ali, (2011). Investigating the Importance and Necessity of Happiness and Joy from the Viewpoint of the Qur'an and Traditions and Religious Teachings. Journal of Culture in Islamic University, 47, 110-84.
- Safatian, the Savior. (1395). Comparing the effects of government spending on happiness in two groups of developing and developed countries. Master thesis. Department of Economics. Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences. Semnan University.
- Alavi, Sayed Babak. (1380). Social capital. Tadbir Monthly, (12) 116, October 2001
- Gujarat, Damodar. Translation: Hamid Abrishami. (1395). The Basics of Econometrics. Tehran: University of Tehran Publication.
- Mirfendarski, Sayed Mohammad Maysam. (2010). The Impact of Social Capital on Financial Development in Iran. Master thesis. Department of Economics. Faculty of Administrative Sciences and Economics. University of Esfahan.
- Maqiqi Mazlaghani, Nazanin. (1391). The Relationship between Macroeconomic Indicators and Return Checks in Iran. Master thesis. Faculty of Economics and Administrative Sciences. Semnan University.
- Faithful to the tribe, Masumah. (1393). Analysis of marriage and divorce indicators in the country. Analytical Research Bulletin. Iranian Statistical Center, 2 (2). 22-18.
- Mohammadi Mansour, Sahebah, and Golghand, Davood, and Khansari, Mojtaba, and Golghand, Abolqasem, (2015). Analysis of socioeconomic factors affecting happiness (an econometric analysis with religious constraints). Welfare and Social Development Planning Quarterly, 7 (25), 163-125.
- Nofersti, Mohammad. (1378). The Root of a Coherent Unit in Econometrics. Publication: Rasa Cultural Services Institute.
- The Exalted One, Evin. Translation: Mohammad Reza Manzeb. (1389). Economic Development. Tehran: Asim.
- Nosrati Nezhad, Farhad, and Sadeghi, Ayoub, and Sharifi, Hojjat, (2015). A Study of the Relationship between Youth Social Capital and Their Happiness. Journal of Socio-Cultural Development Studies, 4 (2), 167-143.
- Yarkhoda, Seyed Jamal. (1395). An Analytical Study of Joy and Happiness and its Affecting Factors and Level of Influence of the Most Important Factors Among School Teachers. New Research in Management and Accounting, 2 (4), 41-55.
- Blanchflower, D.G.(2007). In unemployment more costly than inflation? (No.W 13505). National Bureau of Economic Research.
- Bartolini,S. & Bi Lanchini, E. & Pugno,M. (2008). Did the Deline in social capital depress Americans Happiness? University of siena-department of Economic and University of casino –department of Economic sciences.
- Cesar A. & Corredor Velandia. (2009).Credit channel in developing countries: the case of Colombia: Universidad del nort, Brranquilla. 1-38.
- Ditella, R. & Macculloch,R. (2006). Some uses of happiness data in Ecnomics. The journal of Economic perspectives,20(1),25-46.
- Fukuyama, F. (1995). Trust. The social capital virtues and the creation of prosperity. Free press New York
- Hsieh, chang – Ming. (2011). Money and Happiness: Dose age make a difference? Ageing & society, Cambridge University press: 1-18.
- Hansechee. (2014). Social capital and subjective Happiness: witch contexts matter? Springrescience + business media Dordrecht.
- Hasan, I.,Hoi,Co, Wu, Q, Zhang,H.,(2017). Social Capital and debt Contracting: evidence from bank loans and public bonds. J.Financ. Quant. Anal. 52(3), 1017-1047.
- J. Ruprah, Inder . & Luengas, Pavel. (2011). Montary policy and happiness. The Jornal of socio-Economics, 40(1), 59-66.
- Li, B. & Lu, Y.(2009). Happiness and Development: the effect of mental well-being on Economic growth.Conferance on Improving the humman Destiny. 11-12 June 2009. Ling nan university. 1-17.
- Mogilner, C. (2010). The pursuit of happiness time, money and social connection, psycholhgical science, 21(9), 1348-1354.
- Maria Thompson.(2018). Social capital, Innovation and Economic growth. Journal of behavioral and Exprimental Economics,73, 46-52.
[1] - استاد گروه اقتصاد دانشگاه سمنان. aerfani@semnan.ac.ir (نویسنده مسئول)
[2] - کارشناس ارشد اقتصاد از دانشگاه سمنان
[3] -LI&LU
[4] -Di tella & Maccolloch
[5] Blanchflower
[6] Bartolinimm
[7] Fukuyama
[8] - Mogilner
[9] Hsieh
[10] - Sacks
[11] - Sehee han
[12] - Thompson
[13] Augmented Dicky-Fuller
[14] -Schwarz-bayesian
[15] -Hannan-Quinn
[16] -Akaike
[17] - -Johansen Cointegration Test
[18] -Impluse Response Function (IRF)
[19] -Variance Decompositions of forecast errors
[20] -John Y. Campbell
