نقش واسطه ای کنترل هیجانی در رابطه بین نیازهای اساسی روانشناختی با گرایش به مصرف مواد مخدر در دانش‌آموزان
محورهای موضوعی : روانشناسیعلی وطن دوست 1 , ارسلان خان محمدی 2 , جمال صادقی 3 , رجبعلی محمدزاده 4
1 - گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران.
2 - گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیتالله آملی،آمل، ایران.
3 - گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
4 - گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران.
کلید واژه: اعتیاد, کنترل هیجانی, نیازهای اساسی روانشناختی, گرایش به مصرف مواد مخدر, دانش‌آموز,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای کنترل هیجانی در رابطه بین نیازهای اساسی روانشناختی با گرایش به مصرف مواد مخدر در دانش آموزان انجام گرفت. پژوهش حاضر از نوع همبستگی و با استفاده از روش آماری مدل‌یابی معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان متوسطه دوم شهر نوردر سال تحصیلی 1401-1400 بودند؛ و نمونه پژوهش شامل 250 نفر که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده بودند. ایزارپرسشنامه هایی که جهت جمع آوری اطلاعات از گروه نمونه در نظر گرفته شدند عبارت بودند از: پرسشنامه گرایش به مصرف مواد(IAPS)، پرسشنامه نیازهای بنیادین روانشناختی (BSNQ؛ گاردیا، دسی و رایان، 2000)، مقیاس کنترل هیجانی (ECQ2) راجر و نشوور (1987). برای تحلیل آماری داده ها از همبستگی پیرسون و مدل سازی معادلات ساختاری(SEM) استفاده شد. نتایج نشان داد نیازهای اساسی روانشناختی هم به طور مستقیم و هم غیر مستقیم از طریق کنترل هیجانی بر گرایش به مصرف مواد مخدر اثر دارد. بطور كلي با توجه به نتايج مي توان گفت كه کنترل هیجانی در رابطه بین نیازهای اساسی روانشناختی با گرایش به مصرف مواد مخدر در دانش آموزان نقش واسطه ای دارد.
The present study was conducted with the aim of investigating the mediating role of emotional control in the relationship between basic psychological needs and the tendency to use drugs in students. The current research was carried out by correlation type and using the statistical method of structural equation modeling. The statistical population of the present study was all secondary school students of Noord city in the academic year of 1401-1400; And the research sample included 250 people who were selected by multi-stage cluster sampling method. The questionnaires that were considered to collect information from the sample group were: Substance Abuse Propensity Questionnaire (IAPS), Basic Psychological Needs Questionnaire (BSNQ; Guardia, Desi and Ryan, 2000), Emotional Control Scale (ECQ2) by Roger and Nashover (1987). Pearson correlation and structural equation modeling (SEM) were used for statistical analysis of data. The results showed that basic psychological needs have an effect on the tendency to use drugs both directly and indirectly through emotional control. In general, according to the results, it can be said that emotional control plays a mediating role in the relationship between basic psychological needs and the tendency to use drugs in students.
ابوالقاسمی، عباس ؛ مهرابی زاده هنرمند، مهناز ؛ نجاریان، بهمن و شکرکن، حسین. (1394). اثربخشی روش درمانی آموزش ایمن‌‌‌سازی در مقابل تنیدگی و حساسیت‌زدایی منظم در دانش‌آموزان مبتلا به اضطراب امتحان. مجله روان شناسی، 29، 4.
احمدی، سبا ؛ قاسمی‌پور، یداله. (1400). مقایسه ترس از صمیمیت، ناگویی هیجانی و ارضای نیازهای بنیادین روانشناختی در افراد موفق و ناموفق در ترک اعتیاد. فصلنامه علمی اعتيادپژوهي، ۱۵ (۶۲) :۲۰۴-۱۸۵
اسماعیلی شهنا، معصومه؛ شالچی، بهزاد و احمدی، عزت اله. (1399). نقش میانجی ارضای نیازهای بنیادین روانشناختی در ارتباط عملکرد خانواده و موقعیت اقتصادی- اجتماعی با اعتیادپذیری جوانان. فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی، 15(57)، 49-34.
باباپور ،خير الدين ؛ پور شریفی، حميد؛ حشمتی، رسول و ناصری انباردان، حسين. (1397). نقش رگه‌های سرشت و منش شخصیت، نیازهای بنیادین روانشناختی و طرحوارههای ناسازگار اولیه در پیش‌بینی آسیب‌پذیری به اعتیاد، مجله تحقیقات علوم رفتاری، ۱۶ (۲)، ۱۵۰-۱۴۲.
بگيان کوله مرز ، محمدجواد؛ نريماني، محمد؛ سلطاني، ساناز و مهرابي، عليرضا. (1393). مقايسه نارسايي هيجاني و کنترل عواطف در سوء مصرف کنندگان مواد و افراد سالم. اعتياد پژوهي، 8(29)، 147-131.
حبیبی کلیبر، رامین؛ فرید، ابوالفضل و عبدالملکی، سالار. (1393). بررسی رابطه تنظیم هیجانی با گرایش به اعتیاد در شهروندان. اولین کنفرانس سراسری توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
حیدری ،ناصر ؛ پورابراهیم ،تقی ؛ خدابخشی کولایی، اناهیتاومصلی نژاد ،لیلی. (1392). رابطه سبک کنترل هیجانی و تاب‌آوری در برابر مصرف مواد مخدر در دانش‌آموزان پسر دبیرستانی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. ۱۲ (۸) :۶۱۰-۵۹۹.
خلیلی خضرآبادی، مهدیه؛ شفقتی، سعید؛ اسحاقی مقدم، فائزه و رفیعی پور، امین. (1398). پیش‌بینی اضطراب امتحان بر اساس نیازهای بنیادین روانشناختی و تنظیم شناختی هیجان بین دانشجویان دانشگاه فرهنگیان. نشریه علمی‌آموزش و ارزشیابی، 12(48)، 102-85.
راجر، درك. (1993). تغييرات زندگي، كنترل فشار رواني و شيوه هاي مقابله. ترجمه بهمن نجاريان و ايران داوودی (1395). تهران: رشد، ص 72.
سپهری ،مینا ؛ کیانی ،قمر. (1399). رابطه تنظیم شناختی هیجان و گرایش به اعتیاد: نقش میانجی احساس تنهایی اجتماعی عاطفی و طرحوارههای ناسازگار اولیه. فصلنامه علمی‌اعتيادپژوهي، ۱۴ (۵۶) :۳۳۸-۳۱۳
فتحی، آیت اله؛ علیوندی وفا، مرضیه؛ رضایی، نورمحمد؛ بنازاده اصل و پیشرو، صمد. (1398). بررسی نقش نیازهای بنیادین روان شناختی در گرایش به اعتیاد و احساس امنیت اجتماعی دانش آموزان شهرستان اهر. مطالعات امنیت اجتماعی، فصلنامه علمی مطالعات امنیت اجتماعی، 10(58)، 156-127.
قاسمی، وحید. (1390). برآورد حجم بهینه نمونه در الگو‌های معادله ساختاری و ارزیابی کفایت آن برای پژوهشگران اجتماعی. مجله جامعه شناسی ایران، 12(4)، 138-161.
قربانی ،راضیه ؛ رئیسی زهره. (1398). تأثیر قصه درمانی بر اضطراب مدرسه دانش‌آموزان دختر مقطع ابتدایی. سلامت روان کودک (روان کودک)، 6(4)، 178-168.
قدیمی، آزاده ؛ گرمی، جهانگیره ؛ یزدانبخش، کامران (۱۳۹۳). رابطه طرحوارههای ناسازگار اولیه و باورهای فراشناخت با استعداد اعتیاد مجله اصول بهداشت روانی، ۲۱۱۷)، ۷۳-۳
محمدی، راحله؛ سرافراز، مهدی و قربانی، نیما. (1396). مقایسه‌ی نیازهای بنیادی روانی، حمایت اجتماعی و استرس در گروه معتاد و غیرمعتاد: تفاوت‌های جنسیتی. پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 3(1)، 60-49.
نجفی، محمود ؛ محمدی فر، محمدعلی وعبدالهی، معصومه (۱۳۹۴). نقص عملکرد هیجانی و گرایش به سوء مصرف مواد: نقش مؤلفه‌های تنظیم هیجان، تحمل پریشانی و هیجان خواهی، فصلنامه سلامت اجتماعی و اعتیاد،(5) 68 -53
نمازی، سمیه. (1399). پیش‌بینی گرایش به اعتیاد و اختلالات مرتبط با مواد مخدر در دانشجویان شهر کرمانشاه بر اساس نگرش مذهبی و کیفیت زندگی. پژوهش در دین و سلامت، 6(2)، 72-62.
نیک‌خواه ، مهسا ؛ یوسفی فریده. (1400). رابطه بین ارضای نیازهای اساسی روانشناختی در مدرسه و بهزیستی هیجانی دانش آموزان: نقش واسطه گری راهبردهای تنظیم شناختی هیجان. مجله علوم روانشناختی، 20(99)، 426-413.
Arteaga, I., Chen, C.-C., & Reynolds, A. J. (2010). Childhood predictors of adult substance abuse. Children and Youth Services Review, 32(8), 1108-1120.
Auclair-Pilote, J., Lalande, D., Tinawi, S., Feyz, M., & De Guise, E. (2019). Satisfaction of basic psychological needs following a mild traumatic brain injury and relationships with post-concussion symptoms, anxiety, and depression. Disability and rehabilitation, 1-9.
Cha N, Sok S. (2014). Depression, Self‐esteem and Anger Expression Patterns of Korean Nursing Stude International Nursing Review, 61(1):109-15.
Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2000). The What and Why of goal pursuit: Human needs and the self-determination of behavior. PsychologicalInquiry, 11, 227-268.
Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2008). Self-determination theory: A macrotheory of human motivation, development, and health. Canadian psychology/Psychologie canadienne, 49(3), 182–185.
Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2011). Levels of analysis, regnant causes of behavior and well-being: The role of psychological needs. Psychological Inquiry, 22(1), 17-22.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The what and why of goal pursuits: Human needs and the selfdetermination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
Deci, E. L., Ryan, R. M., Gagné, M., Leone, D. R., Usunov, J., & Kornazheva, B. P. (2001). Need satisfaction, motivation, and well-being in the work organizations of a former eastern bloc country: A cross-cultural study of self-determination. Personality and social psychology bulletin,27(8), 930-942.
Farnia, V., Afshari, D., Abdoli, N., Radmehr, F., Moradinazar, M., Alikhani, M& Farhadian, N. (2020). The effect of substance abuses on depression, anxiety, and stress (DASS-21) in epileptic patients. Clinical Epidemiology and Global Health, 9,128-131.
Garofoli, M. (2020). Adolescent Substance Abuse. Primary Care: Clinics in Office Practice, 47, 2, 383-394.
Goldstein, S. E., Davis-Kean, P. E., Eccles, J.S. (2005). Parents, peers, and problem behavior: a longitudinal investigation of the impact of relationship perceptions and characteristics on the development of adolescent problem behavior. Develop Psycho, 41 (2): 401-411.
González, L. Tomás, I. Castillo, I. Duda, J. L. & Balaguer, I. (2016). A test of basic psychological needs theory in young soccer players: time‐lagged design at the individual and team levels. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports.
Guardia, G. J. Deci, E. L., & Ryan, R.M. (2000). Withinperson variation in security of attachment: A self theory perspective on attachment, Need Fulfillment and wellbeing. Journal of personality and social psychology, 79, 367-38.
Gullone, E., & Taffe, J. (2012). The emotion regulation questionnaire for children and adolescents (ERQ-CA): A psychometric evaluation. Journal of Psychological Assessment, 24(2), 409 –417.
Halvari, A. E. M., Halvari, H., & Deci, E. L. (2019). Dental anxiety, oral health‐related quality of life, and general well‐being: A self‐determination theory perspective. Journal of Applied Social Psychology, 49(5), 295-306.
Hammond, A.M., Khurana, A., Stormshak, E. A. (2021). Adolescent measures of family socioeconomic status: Reliability, validity, and effects on substance use behaviors in adolescence and young adulthood Author links open overlay panel. Preventive Medicine Reports, 21, 101317.
Ilies, R. Wagner, D. Wilson, K. Ceja, L. Johnson, M. DeRue, S. & Ilgen, D. (2017). Flow at Work and Basic Psychological Needs: Effects on Well‐Being. Applied Psychology, 66(1), 3-24.
Jiang, S., Jiang, C., Ren, Q & Wang, L. (2021). Cyber victimization and psychological well-being among Chinese adolescents: Mediating role of basic psychological needs satisfaction and moderating role of positive parenting. Children and Youth Services Review, 130, November 2021, 106248.
King, L.A., & Emmons, R.A. (1990). Conflicts over emotional expression: Psychological and physical correlates. Journal of Personality and Social Psychology, 589, 864- 877.
Kring, A.M., Smith, D.A., & Neal, J.M. (1994). Individual differences in dispositional expressiveness: Development and validation of emotional expressivity scale. Journal of Personality and Social Psychology, 66(5), 934- 949.
Koole, S. L., Schlinkert, C., Maldei, T., & Baumann, N. (2019). Becoming who you are: An integrative review of self‐ determination theory and personality systems interactions theory. Journal of personality, 87(1), 15-36.
Kusk, M, Trnka A, Mana J, Nikolai T. Emotional Creativity: A Meta-analysis and Integrative Review. Creativity Research Journal. 2020; 32(2) 151-160.LeNoue SR, Riggs PD. (2016). Substance abuse prevention. Child and Adolescent Psychiatric Clinics.;25(2):297-305.
Li, D., Zhang, W., Li, X., Zhou, Y., Zhao, L., & Wang, Y. (2016). Stressful life events and adolescent Internet addiction: The mediating role of psychological needs satisfaction and the moderating role of coping style.Computers in Human Behavior,63, 408-415
Liu, Q., Huang, J., Zhou, Z. (2020). Self-expansion via smartphone and smartphone addiction tendency among adolescents: A moderated mediation model. Children and Youth Services Review, Volume 119, December 2020, 105590.
Massah O, HoseinSabet F, Doostian Y, A'zami Y, Farhoudian A.(2014). The Role of Sensation-seeking and Coping Strategies in Predicting Addiction Potential among Students. Practice in Clinical Psychology, 2(3):173-80.
Meyer, B. , Enstorm, M. K. , Harstveit, M. , Bowles, D. P. , & Beevers, C. G. (2007). Happiness and despair on the catwalk: Need satisfaction, wellbeing, and personality adjustment among fashion models. The Journalof Positive Psychology, 17-2 ,2.
Niemiec, C. P. , Ryan, R. M. , & Deci, E. L. (2009). The path taken: Consequences of attaining intrinsic and extrinsic.
Parkins R.(2012). Gender and Emotional Expressiveness: An Analysis of Prosodic Features in Emotional Expression. Pragmatics and Intercultural Communication, 5(1):46-54.
Weed, N., Butcher, N.J., McKenna, T., & Ben-Porath. Y. (1992). New measures for assessing alcohol and other drug problems with MMPI-2, APS & AAS Journal of Personality Assessment, 58, 389-404.
Rahimi AS, Ghorbani N, Rafiei H, Farhoudian A, Soleymani-nia L, Massah O. Prediction of Substance Use among College Students Based Upon Personality Traits.Addiction Researches. 2014;14(5):67-74
Roger, D., & Najarian, B. (1989). The construction andvalidation of a new scale for measuring emotion control. Personality and Individual Differences, 10, 845- 853.4
Ryan, R. M., & Moller, A. C. (2017). Competence as central, but not sufficient, for high-quality motivation: A self-determination theory perspective. In A. J. Elliot, C. S. Dweck, & D. S. Yeager (Eds.), Handbook of competence and motivation: Theory and application (p. 214–231). The Guilford Press. Seligman, M. E. P., & Peterson, C. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. Washington, DC, US: American Psychological Association; New York: Oxford University Press
Shalchi B, Parnian Khooy M.Satisfaction of Basic Psychological Needs in Patients with Substance Use Disorder and Normal Persons: A Research Based on Self-Determination Theory.Hormozgan Medical. 2019;23(2):1-5
Sheldon, K. M. , Elliot, A. J. , Kim, Y. , & Kasser, T. (2001). What is satisfying about satisfying events? Testing 10 candidate psychological needs. Journal of Personality and Social Psychology, 339-325 ,80.
Sheldon, K. M. , & Niemiec, C. P. (2006). It's not just the amount that counts: Balanced need satisfaction also affects well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 341-331 ,91.
Soenens, B. Park, S. Y. Vansteenkiste, M. & Mouratidis, A. (2012). Perceived parental psychological control and adolescent depressive experiences: A cross-cultural study with Belgian and South-Korean adolescents. Journal of adolescence, 35(2), 261-272.
Thogersen-toumani, C. , & toumanis, N. (2007). A selfpresentation theory approach to the study of body image concerns, selfpresentation and self-perceptions in a sample of aerobic instructors. Journal of Health Psychology, 315-301 ,12.
Thomason, E., Himle, A. J., Tolman, M. R., Sue, R., Savas, A. (2007). The effect of social anxiety, generalized anxiety, depression and substance abuse on child support payment compliance among non-custodial parents. Children and Youth Services Review, 79, 180-185.
Unjore S. Excitement or Anxiety? A Case Study of Indian Postgraduate Sojourners at University of Nottingham. British Journal of Guidance & Counselling. 2014;42(5):557-67.
Williams, G. C. Patrick, H. Niemiec, C. P. Ryan, R. M. Deci, E. L. & Lavigne, H. M. (2011). The smoker's health project: a self-determination theory intervention to facilitate maintenance of tobacco abstinence. Contemporary clinical trials, 32(4), 535-543.
Williams, G. C. Patrick, H. Niemiec, C. P. Ryan, R. M. Deci, E. L. & Lavigne, H. M. (2011). The smoker's health project: a self-determination theory intervention to facilitate maintenance of tobacco abstinence. Contemporary clinical trials, 32(4), 535-543
Wilens, T. E. Martelon, M. K.,.Anderson, P. J., Shelley-Abrahamson, R & Biederman, J. (2020). Difficulties in emotional regulation and substance use disorders: A controlled family study of bipolar adolescents. Drug and Alcohol Dependence, Volume 132, Issues 1–2, 1, 114-121.
