نقش موزه های علوم و فناوری در تعامل دانشگاه ها و جامعه
محورهای موضوعی : تخصصی
1 - استاديار، مديريت آموزشي، گروه آينده پژوهشي، موزه ملي علوم و فناوري، تهران، ايران
کلید واژه: موزه علوم و فناوری, مراکز علم, دانشگاه نسل چهارم, نظام دانشگاهی, جامعه, توسعه علمی,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدفبررسی نقش موزه ها بخصوص موزه های علوم، مراکز علم و سایر نهادهای ترویج علمدر تعامل نظام دانشگاهی و جامعه انجام شده است.در جهت رسیدن به این مهم ابتدا در بخش مبانی نظری با مروری بر تاریخچه دانشگاه هاوتحولدرنقشوکارکردهای موزه های علوم در طول تاریخ به نقش تعاملی و ارتباطی آنها بین جامعه علمی و عموم مردم به عنوانییکی از محوری ترین نقش های موزه های علوم تاکید شده است. در ادامه با تشریح و بسط مفهوم ترویج علم به کارکردها و تاثیرات آن در جامعه،انواع مدل های ترویج علم را ارائه می دهد. سپس با استفاده از روش استقرائی به بحث در مورد روابط، نقش و تاثیرات موزه های علوم و مراکز علم در تعامل بین نظام دانشگاهی و فضای اجتماعی و به تَبع آن توسعه کشور خواهد پرداخت. در پایان ضمن بازخوانی تجربه ایرانی موزه ملی علوم و فناوری در برقراری ارتباط بین نظام دانشگاهی و جامعه براساس نتایج بدست آمده، پیشنهاداتی در جهت بهبود عملکرد موزه های علوم و فناوری و مراکز علم در جهت رشد و گسترش ارتباط دو سویه بین جامعه دانشگاهی و اقشار مختلف جامعه در جهت رسیدن به اهداف توسعه پایدار ارائه می گردد.
The aim of the present study is to investigate the impact of museums, especially science museums, science centers and other science promotion institutions on the interaction of the university system and society. To this aim, first in the section of theoretical foundation, by reviewing the history of universities and the evolution in the role and functions of science museums throughout history to their interactive and communicative role between the scientific community and the general public as one of the most central roles. Science museums emphasize. In the following, by explaining and expanding the concept of science promotion to its functions and effects in society, it offers various models of science promotion. Then, using the inductive method, he will discuss the relations, role and effects of science museums and science centers in the interaction between the university system and the social space and, consequently, the development of the country. Finally, while rereading the Iranian experience of the National Museum of Science and Technology in establishing a relationship between the university system and society, based on the results, suggestions to improve the performance of science and technology museums and science centers to grow and expand two-way communication between the university community and Different sections of society are presented in order to achieve the goals of sustainable development
. دومین همایش تعامل نظام دانشگاهی و فضای اجتماعی .(1399). مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور. تهران ایران قابل بازیابی در: https://conference.nrisp.ac.ir/iass/fa/
. پایا، علی. (1398). نظام دانشگاهی، چالش های بومی و جهانی، و تعامل با فضای اجتماعی. رهیافت, 29(76), 1-22. doi: 10.22034/rahyaft.2020.13795.
. محمودپور، بختیار .(1395). طراحی مدل پیشران های تجاری سازی تحقیقات علوم انسانی. مجله آموزش عالی ایران. زمستان 1395 – شماره 32 صص 51تا77.
. agy J and Robb A(2007); Can universities be good corporate citizens?, Critical Perspectives on Accounting, in press.
. مهدی، رضا و شفیعی، مسعود .(1398). نقش‌آفرینی و ظرفیت سازی دانشگاه‌های نسل چهارم برای توسعه محلی و منطقه‌ای، نشریه صنعت و دانشگاه، 35 (10)،صص 1-22.
. Etzkowitz, H (2003); Research groups as ‘quasi-firms’: the invention of the entrepreneurial university, Research Policy, Vol.32,pp: 109–21.
. Baldini, N., Grimaldi, R. and Sobrero, M (2006); Institutional changes and the commercialization of academic knowledge: A study of Italian universities, patenting activities between 1965 and 2002, Research Policy, Vol.35, pp: 518- 32.
. Mok, K (2005); Fostering entrepreneurship: Changing role of government and higher education governance in Hong Kong, Research Policy, Vol.34 : 537-54.
. Etzkowitz, H (2003); Research groups as ‘quasi-firms’: the invention of the entrepreneurial university, Research Policy, Vol.32,pp: 109–21.
. Weckowska, D.M. (2015). Learning in university technology transfer offices: transactions-focused and relations-focused approaches to commercialization of academic research. Technovation, 41 & 42, 62–74.
. Etzkowitz, H. and Leydesdorff, L (2000); The dynamics of innovation: from National Systems and ‘‘Mode 2’’ to a Triple Helix of university–industry government relations, Research Policy, Vol.29,pp: 109–23.
. Etzkowitz, H., Webster, A., Gebhardt, C., Regina, B. and Terra, C (2000); The future of the university and the university of the future: evolution of ivory tower to entrepreneurial paradigm, Research Policy, Vol.29 ,pp: 313–30.
. وایسما، یوهان جی، اتزکوتیز، هنری. گیب، آلن.(1395) دانشگاه نسل سوم و دانشگاه کارآفرین. انتشارات دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، 1322 .ص 2.
. دولتی، علی اکبر؛ سیادت، سید علی؛ امین بیدختی، علی اکبر؛ نیستانی، محمد رضا. (1400). تحلیل مشارکت اجتماعی دانشگاه‌ها در جامعه؛ با تأکید بر انتظارات جامعۀ محلی. جامعه شناسی کاربردی., 32(1), 59-82 doi: 10.22108/jas.2020.121141.1858
. برادران حقیر، مریم؛ نورشاهی، نسرین؛ روشن، احمدرضا .(1398). مفهوم سازی مسئولیت اجتماعی دانشگاه در ایران، فصلنام هپژوهش و برنامه ریزی درآموزش عالی، دوره بیست و پنج، شماره 3 صص 1-26.
. Lukovics M, Zuti B. New Functions of Universities in CenturyXI Towards "Fourth Generation". Universities. Journal Transition Studies Review 2015;22:32-49.
. محمودپور، بختیار(1393). موزه های علوم و سرمایه فرهنگی، مجله ترویج علم. دوره 5، شماره 1، بهار و تابستان 1393، صفحه 25-37.
. ICOM.(2022).icom.museum/en /museum-definition. Available at:
icom.museum/en/resources/standards-guidelines/museum-definition/
. محمودپور، بختیار(1393). موزه های علوم و سرمایه فرهنگی، مجله ترویج علم. دوره 5، شماره 1، بهار و تابستان 1393، صفحه 25-37.
. Hein, G.H. (2005). The role of museum in society: Education and social action. Seminar for MuseumLink:
. محمودپور، بختیار(1393). موزه های علوم و سرمایه فرهنگی، مجله ترویج علم. دوره 5، شماره 1، بهار و تابستان 1393، صفحه 25-37.
. برنال، جان، (1356)، علم در تاریخ، تهران: انتشارت امیر کبیر، جلد دوم.
. زلفی گل، محمد علی (1383). از ترویج علم تا تولید ثروت از دانش. رهیافت. شماره 33.
. محمودپور, بختیار. (1399). بازسازی معنایی تجربه بازدیدکنندگان از جشنواره علم برای همه. رهیافت, 30(78), 97-106. doi: 10.22034/rahyaft.2020.13810
. پایا، علی (1390). «دو شیوهی نا متعارف ترویج علم در حوزه عمومی» مجله ترویج علم، دوره 1، شماره 1، پاییز و زمستان 1390، صفحه 8-16.
. حیدری، آزاده .(1390). راهکارهای ارتقاء وضعیت ترویج علم در ایران؛ یا بررسی دیدگاه صاحب نظران و متولیان. فصلنامه دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات) سال چهارم، شماره 15. صص 23- 41.
. Raza, G (2009).Introduction Mapping Public Understanding of Science. Science Technology & Society, Vol. 14, No. 2, Pp. 211-219.
. حیدری، آزاده؛ حسین زاده، محمد؛ حریری، نجلا؛ نوشین فرد، فاطمه .(1391). سازوکار ملی ترویج علم در ایران؛ با تمرکز بر سیاست گذاری و پیاده سازی. فصلنامه سیاست علم و فناوری. سال چهارم، شماره 3 . صص 17- 38.
. قدیمی، اکرم. (1396). ترویج علم؛ روش ها، شاخص ها و نمونه های موردی، تهران، انتشارات مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
. صبوری، علی اکبر (1381). بررسی کارنامه پژوهشی ایران در سال 2002 میلادی. رهیافت، 28: 87-95. . ذاکر صالحی، غلامرضا (1381). «راهبردهای ملی ترویج علم». روزنامه ایران؛ 2 خرداد ماه 1381.
. اجاق، زهرا و همکاران. (1391). تبین ماهیت و ضرورت درک عامه از علم، آموزش مهندسی ایران، 14 (56)، صص 132-117.
. پایا، علی (1387). «ترویج علم در جامعه، یک ارزیابی فلسفی» سیاست علم و فناوری، 1 (1)؛ 25-28.
Friedman, Alan J.(2007).The Extraordinary Growth of the Science-Technology Museum. CURATOR THE MUSEUM JOURNAL. Volume 50, Issue 1 January 2007 Pages 63–75 .
. محمودپور، بختیار .(1400). معرفی و ارزشیابی رویداد علمی «تو معزت چه خبره؟». مجله سیاستنامه علم و فناوری، دوره 11، شماره 3 صص98-112.
